گفت‌وگو با بازیگر مستند ندا آقاسلطان

لونی ایوت فرانکلین، تازه‎مسلمان آمریکایی که پنج سال است در ایران زندگی می‎کند، در کشور خودش خبرنگار بوده و حالا خبرنگار شبکه خبری پرس تی‎وی (شبکه برون‎مرزی سازمان صدا و سیما) است. در بحبوحه حوادث بعد از انتخابات، ‌فرانکلین سوژه‎ای انتخاب می‎کند که سرانجام رسیدن آن 9 ماه طول می‎کشد. حادثه تلخ است اما گسترده شدن حواشی آن تلخ‎تر است؛ ماجرای قتل دختری که درکمتر از دو ساعت همه دنیا از آن مطلع می‎شوند، اما بعد از گذشت یک‎سال هنوز مقصران آن حادثه شناخته نشده‎اند.

فرانکلین و همکارانش در شبکه پرس تی‎وی تلاش کرده‎اند جنبه‎‎های مختلف ماجرای قتل ندا آقاسلطان را در مستند «تقاطع» بررسی کنند. منتقدان تقاطع معتقدند این مستند به‎جای پاسخ دادن به شبهات، ‌سئوالات بیشتری در ذهن مخاطبان ایجاد کرده است، ولی فرانکلین معتقد است این مسئله نقطه قوت مستند است؛ چراکه نشان می‎دهد کاملا بی‎طرفانه به همه مسائل مطرح پرداخته است.

گفت‌وگوی پنجره را با اين خبرنگار و سازنده مستند تقاطع مي‎خوانيد.

خانم فرانکلین چرا این سوژه را برای ساخت مستند انتخاب کردید؟

من فکر نمی‎کنم سال گذشته سوژه‎ای مهم‎تر از حادثه قتل ندا داشته باشیم. حادثه کشته شدن ندا خیلی بزرگ بود و اطلاعات آن در مدت کوتاهی به همه دنیا رسیده بود؛ در حالی‎که هیچ‎کس اطلاعات دقیقی درباره آن نداشت و نمی‎دانست خبر اصلی چیست. من به‎عنوان خبرنگاری که در ایران هستم، دوست داشتم دنبال حقیقت بروم؛ چون خیلی مهم بود و راجع به آن در کشور خیلی صحبت می‎شد.

 فکر می‎کنید چرا عکس و فیلم این حادثه با چنين سرعتي و در این سطح گسترده منتشر شد؟

برای همه جالب بود که چطور به این سرعت عکس و فیلم این حادثه منتشر شد، حتی برای ما که رسانه‎ای هستیم، این‎که خبری به این سرعت و وسعت مخابره شود، خیلی عجیب است. البته هرکس هر جای دنیا که کشته شود، برای خیلی از آدم‎ها دردناک و ناراحت‎کننده است، ولی مسئله این‎جاست که هر روز آدم‎های زیادی در همه دنیا در کشور‎های مختلف کشته می‎شوند، ولی هیچ‎کس چیزی درباره آنها نمی‎گوید.
در حالی‎که هر روز انسانی یا انسان‎هایی در کشور‎هایی مثل فلسطین کشته می‎شوند، هیچ‎وقت چنین واکنش رسانه‎ای دیده نمی‎شود، یعنی هیچ عکسی از مردم فلسطین و غزه نداریم!
تقریبا کمترخبری با این موضوع به این سرعت و به این وسعت و تأثیرگذاری در دنیا منتشر می‎شود. ‌این نشان می‎دهد حادثه مرگ ندا آقا سلطان، یک اتفاق انتخاب شده بوده است و رسانه‎‎های مخالف ایران فکر کردند می‎توانند به‎نفع خودشان از آن استفاده کنند.

 فاصله‎اي طولانی بین اين رخداد و پخش مستند شما وجود دارد؛ چرا؟

ما 9 ماه کار کردیم تا این تصاویر و مصاحبه‎‎ها را تهیه كنيم. کار خیلی پیچیده بود. هماهنگی‎‎ها و مجوز‎هایی که برای کار لازم داشتیم، خیلی زیاد بود و به‎طور کلی مسائل هم خیلی پیچیده بود. البته مصاحبه‎شونده‎های‎مان هم مرتب قرارشان را لغو می‎کردند. بعضی‎وقت‎ها هم خارج از کشور بودند و ما منتظر می‎شدیم برگردند. به هر حال همه این مسائل باعث شد ساخت این مستند 9 ماه طول بکشد.

 فکر می‎کنید تقاطع چه تأثیری در روشن شدن زوایای این حادثه داشت؟

من سعی کردم سراغ همه موضوعاتی که در این ماجرا وجود داشت بروم و همه مسائل را بررسی کنم. ان‎شاء‎ا... این مستند باعث روشن شدن بیشتر زوایای این ماجرا شده باشد. البته بازتاب این مستند در بین مخاطبان خوب بوده و ما حرف‎های خوبی از بین مردم شنیدیم، ولی عده‎ای هم بودند که آن را نپسندیدند و این طبیعی است.

 بعضی منتقدان معتقدند مستند تقاطع به‎جای این‎که به سئوالات مطرح پاسخ دهد، سئوالات بیشتری ایجاد کرده و در روشن کردن اذهان عمومی توفیق چندانی نداشته نظر شما در اين‌باره چیست؟

من فکر نمی‎کنم چنین نظری درباره مستند ما بد باشد و انتقاد معنی بدهد. یعنی اگر عده‎ای بودند که فکر می‎کردند قرار است ما 100 درصد به‎نفع جریان خاصی مستند‎سازی ‎کنیم، دیدند که این‎طور نبود و سئوالاتی که در این مستند به آن‎‎ها پرداخته شد، نشان‎دهنده همه‎جانبه بودن نگاه ما به موضوع است.
بگذریم از این‎که عده‎ای در ایران هستند که دوست دارند هر چیزی را که از غرب می‎آید قبول کنند و فرقی نمی‎کند غلط است یا درست، هر چه باشد می‎پذیرند. خوب من با این‎که خودم خارجی هستم ولی فکر می‎کنم نمی‎شود برای این افراد کاری کرد تا ذهنیت آن‎‎ها تغییر کند؛ آن‎‎ها همیشه منفی نگاه می‎کنند.

 این‎که شما سئوالات زیادی مطرح می‎کنید بدون این‎که پاسخ یا نتیجه‎گیری نهایی ارائه دهید، آیا به این معنی است که جواب روشنی پیدا نکردید یا تعمدا خواستید از چنین شیوه‎ای در ساخت مستند استفاده کنید؟

ما به هر نکته‎ای که در این ماجرا دست پیدا کردیم را نشان دادیم. در نتیجه کسی که مستند را می‎بیند، می‎تواند برداشت خودش را داشته باشد. من هیچ‎وقت این کار را نكردم که بگویم خانم یا آقای ایکس مقصر است. مخاطب خودش می‎تواند نتیجه‎گیری کند. اگر من 100 درصد به نتیجه قطعی و مشخصی می‎رسیدم، قطعا می‎گفتم از هیچ‎کس هم نمی‎ترسم مگر خدا و ما همه حقایقی را که دریافتیم، نشان دادیم.
البته من برای خودم نظری دارم ولی چون 100 درصد درباره آن مطمئن نبودم، هیچ‎وقت به خودم اجازه ندادم آن را نشان دهم.

 خوب این نظر شما چیست؟ خودتان فکر می‎کنید چه کسی در این ماجرا مقصر اصلی است؟

نه! نظر من برای خودم است و نمی‎توانم بگویم.

 اکثر کسانی که این مستند را دیدند، به این نتیجه رسیدند که شما زن دست در کیفی را که آخر مستند درباره‎اش حرف می‎زنید، مقصر اصلی معرفی می‎کنید. آیا این‎طور است؟
 
احتمالش هست ولی قطعا یک نفر نبوده و به احتمال زیاد یک گروه در این کار مداخله داشته‎اند.

 چرا تصویر این زن را در مستند مبهم نشان دادید؟ حتی در قسمتی که می‎خواهید دست او را در کیف نشان دهید و تصوير را بزرگ می‎کنید، ‌صورت خانم را از تصویر حذف می‎کنید؟

به‎خاطر این‎که ما نمی‎توانستیم 100 درصد بگوییم این زن مقصر است. فرض کنیم این زن مقصر نباشد، وقتی ما عکس او را نشان دهیم می‎تواند علیه ما شکایت کند و حتما این کار را می‎کرد.
حتی اگر به‎دلیل دیگری او الان خارج از کشور باشد، ‌آن‎وقت می‎تواند برای ما مشکلات بیشتری درست کند؛ مخصوصا این‎که رسانه‎‎های خارجی خیلی دنبال ایراد گرفتن از کار ما هستند و این اشتباه می‎توانست خیلی به‎نفع آن‎‎ها باشد.

 جای خانواده ندا بین مصاحبه‎شونده‎‎های شما خالی است. برای مصاحبه به‎سراغ آن‎‎ها نرفتید؟

چرا؛ ولی مایل نبودند مصاحبه کنند. ما از خواهر ندا خیلی خواهش کردیم با ما صحبت کند، ولی او موافقت نمی‎کرد، می‎گفت من فکر نمی‎کنم شما دنبال حقیقت باشید. من به هدی گفتم که اگر جای او بودم (یعنی اگر خدای ناکرده اتفاقی این‎چنینی برای خواهرم می‎افتاد) من خودم راضی می‎شدم با هر کسی صحبت کنم تا حقیقت را پیدا کنم.
به خواهر ندا گفتم آیا تو چیزی از من دیده‎ای که فکر می‎کنی دنبال حقیقت نیستم و نمی‎خواهی با من همکاری کنی؟! به هر حال او نمی‎خواست با ما همکاری کند و این نظر او بود.

 ولی خواهر ندا به اتفاق اعضای دیگر خانواده‎اش با مستندی که از صدای آمریکا پخش شد، همکاری خوبی داشتند. برداشت شما از این رفتار آن‎‎ها چیست؟

من نمی‎خواهم در این‎باره حرفی بزنم؛ بالاخره هرکس برای خودش نظری دارد.

 فکر نمی‎کنید این مصداق حرف قبلی شما باشد، درباره این‎که بعضی ایرانی‎ها هرچیزی را اگر از نوع غربی باشد، بیشتر می‎پسندند؟

شاید، ولی من نمی‎خواهم بگویم خانواده ندا حتما به این دلیل با من مصاحبه نکردند. ولی خوب جای تعجب دارد. درباره چرايي این قضیه فقط خود آن‎‎ها باید بگویند. من نمی‎توانم جای کس دیگری حرف بزنم به هر حال، آن‎‎ها هم سختی کشیدند. مرگ خواهر یا دختر خیلی سخت است و ما هم انتظار نداشتیم آن‎‎ها حتما با ما همکاری کنند.

(فرانکلین قبل از شروع مصاحبه گفته بود عازم مراسم اعتکاف است و حالا دیگر وقتی باقی نمانده تا سئوالات دیگر را بپرسیم.)