نفوذ ۳۰ میلیون دلاری کاتالیست‌های ایرانی در دنیا/ سایه سنگین تامین مواد اولیه بر سر تولید محصولات استراتژیک

به گزارش ایسنا، این شرکت دانش بنیان حوزه نفت و گاز به عنوان تولیدکننده انواع کاتالیست‌های مورد استفاده در صنایع پتروشیمی، پالایش نفت و فولاد کشور شناخته می‌شود که از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان یکی از ۱۰ شرکت برتر دانش‌بنیان کشور به لحاظ پارامترهای رشد و توسعه، جذب نیروی انسانی و صادرات معرفی شده‌ است؛ چرا که این شرکت علاوه بر رفع نیاز صنایع کشور به کاتالیست، توانسته است با ایجاد نزدیک به ۷۰۰ شغل در کشور و ارزآوری به میزان ۲۵ میلیون دلار طی دو سال اخیر نقش ارزنده‌ای در رفع سایه تحریم‌ها از کشور ایفا کند.

در بدو ورود این شرکت به عرصه تولید کاتالیست، فقط سه شرکت تولیدکننده کاتالیست یعنی شرکت جانسون متی انگلستان، هالدور تاپسو دانمارک و کلارینت آلمان در دنیا مطرح بودند و پس از شروع تحریم‌ها علیه کشور، واحدهای مختلف پتروشیمی، پالایشگاهی و فولادی نگران تامین کاتالیست خود شده بودند، ولی این شرکت علاوه بر رفع نیاز داخل کشور توانست در بازارهای جهانی برای اقتصاد کشور نقش‌آفرین باشد.

فعالیت صادراتی این شرکت از بازارهای خاورمیانه، اوراسیا و آمریکای جنوبی آغاز شد و نخستین فعالیت‌های بازاریابی صادراتی و ایجاد زیرساخت‌های این شرکت از ۶ سال پیش در بازار روسیه بوده است تا اینکه اولین‌ بار در سال ۹۸ این شرکت ایرانی توانست نخستین کاتالیست‌های خود را به عراق و پس از آن به ونزوئلا صادر کند. 

از مجموع ۷ کاتالیستی که در واحد آمونیاک عراق فعالیت دارد، ۶ کاتالیست مربوط به این شرکت دانش‌بنیان ایرانی است. این موفقیت در شرایطی رخ داد که همزمان با این شرکت، شرکت‌های جهانی و رقبای بین‌المللی نیز در مناقصات عراق حضور داشتند.

همچنین از سال ۲۰۲۲ تقریبا سالانه ۷۰۰ مترمکعب کاتالیست به بازار روسیه صادر شد که این صادرات در سال ۲۰۲۲ و در سال ۲۰۲۳ میزان ۲۵ میلیون دلار ارزآوری برای کشور داشته است. به واسطه فعالیت‌های صادراتی، این شرکت ایرانی به عنوان شریک استراتژیک کنفرانس تخصصی گاز سنتز و هیدروژن کشور روسیه دعوت شد و به ارائه آخرین دستاوردهای خود در زمینه تولید کاتالیست پرداخت. این همایش مهمترین همایش صنعت پتروشیمی و پالایش نفت کشور روسیه به عنوان یکی از قطب‌های صنعت پتروشیمی جهان به شمار می‌رود.

مهندس امیرهومن کریمی وثیق، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در حوزه نفت و گاز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه این شرکت به عنوان یکی از شرکت‌های صادراتی برتر معرفی شده است، گفت: در زمانی واردات کاتالیست‌ها، تابوی کشور بود؛ چرا که همواره سایه تحریم‌ها بر سر واردات این اقلام استراتژیک بوده است و با اقداماتی که در این شرکت اجرایی کردیم، نیازهای کشور در این زمینه را مرتفع کردیم.

وی با بیان اینکه در گام بعدی در جهت صادرات این محصولات اقدام کردیم، اظهار کردیم: از ۵ سال گذشته به سمت صادرات کاتالیست‌های تولیدی این شرکت حرکت کردیم و از دو سال و نیم گذشته موفق به صادرات این اقلام صنعتی شدیم.

کریمی، عراق، ونزوئلا و روسیه را از جمله مقاصد صادراتی این شرکت دانست و یادآور شد: در دو سال و نیم گذشته حجم صادرات ما حدود ۳۰ میلیون دلار بوده است. این صادرات شامل انواع کاتالیست‌های صنایع فولاد، چرخه اوره، چرخه آمونیاک، چرخه متانول و تولید هیدروژن می‌شود.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان با بیان اینکه تاکنون ۱۳ نوع کاتالیست این شرکت صادر شده است، خاطر نشان کرد: محققان ایرانی در فضای دانشی دستاوردهای خوبی در همه حوزه‌ها و همچنین در حوزه‌های کاتالیست و نفت و گاز به کشور عرضه کرده‌اند و در میان کشورهای منطقه سازنده کاتالیست وجود ندارد و در کل دنیا در کشورهای زیادی لایسنسور کاتالیست محدود است و اگر در کشورهایی چون چین و هند اقدام به تولید کاتالیست شده، تحت لیسانس اروپا است.

کریمی افزود: ایران تنها کشور منطقه است که بر اساس دانش بومی، اقدام به تولید کاتالیست کرده است و ما در این شرکت موفق به تامین ۶۰ درصد از کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت شدیم.

مدیرعامل این شرکت، موضوع تولید و توانمند سازی را یکی از چالش‌های مهم کشور دانست و گفت: هر چند که ما در گذشته به دنبال سیمان نسوز به عنوان ماده اولیه کاتالیست بودیم، امروز به دنبال تامین آب و برق و گاز هستیم و اگر این درخواست را کنار بگذاریم، ما نیازمند توانمندسازی کشور در دستیابی به مواد اولیه هستیم.

کریمی دسترسی به سیمان نسوز، آلومینا و استیل را از چالش‌های تولید عنوان کرد که رفع آنها در گرو ورود حاکمیت دانست و یادآور شد: سیمان نسوز، آلومینا و استیل مواد اولیه تولید کاتالیست هستند و این در حالی است که کشور دارای معادن نیکل و کبالت و کروم است، ولی از آنجایی که ذخایر این معادن کم است، بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری بر روی آنها نیست.

وی خاطر نشان کرد: در دوره دکتر ستاری معاون علمی سابق تلاش‌هایی برای ایجاد کنسرسیوم‌هایی در این زمینه شد که یکی از این کنسرسیوم‌ها قرار بود در حوزه تولید استیل ایجاد شود؛ چرا که این ماده مورد نیاز صنایع است، در صورتی که کشور هیچ نوع استیلی را در اختیار ندارد.

کریمی با اشاره به اهمیت آلومینا و کاربردهای آن از صنایع نظامی تا خودکار و نوشت‌افزار، گفت: دولت باید در این حوزه‌ها وارد شود و فضای لازم را ایجاد کند و اگر معاونت علمی ریاست‌جمهوری به این فضا بازگردد، این فضا را بازتر خواهد کرد.