کتاب‌های تاریخی آرامگاه ابن‌سینا کجا هستند و چه سرنوشتی داشتند / وضعیت بحرانی کتابخانه بوعلی / کتاب‌هایی با قدمت بیش از ۱۰۰ سال (فیلم)

این کتابخانه به مدت سال‌ها در حال فعالیت بود و بسیاری از علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ ابن‌سینا از آن بهره‌مند شدند. اما در طول زمان، سرنوشت این کتاب‌ها تغییرات زیادی به خود دیده است.

فیلم گزارش را این‌جا ببینید

عصر ایران ؛ ساجده عرفانی ــ آرامگاه ابن‌سینا در همدان یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگی و علمی ایران است. این مکان که به یاد دانشمند و پزشک برجسته ایرانی، ابن‌سینا، بنا شده، از اهمیت تاریخی زیادی برخوردار است. علاوه بر این آرامگاه، یک کتابخانه مهم نیز در این مکان وجود دارد که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین منابع علمی ایران شناخته می‌شود. اما متاسفانه در حال حاضر این کتابخانه با مشکلات فراوانی روبه‌رو است که سرنوشت کتاب‌های تاریخی آن به خطر افتاده است.

آرامگاه ابن‌سینا که به اوایل دهه ۲۰ سده چهاردهم شمسی برمی‌گردد، یکی از پروژه‌های برجسته در معماری ایرانی است که توسط هوشنگ سیحون، یکی از طراحان برجسته ایرانی، طراحی شده است. اما این تنها بخش مهم این بنا نیست. کتابخانه‌ای که در این آرامگاه قرار دارد، قدمتی بسیار طولانی‌تر از این بنا دارد. کتاب‌هایی که در سال ۱۳۳۰ به این کتابخانه منتقل شدند، متعلق به اواخر دوره قاجاریه و به‌ویژه به «قرائت‌خانه بوعلی» مربوط می‌شوند. این قرائت‌خانه که در نزدیکی آرامگاه ابن‌سینا قرار داشت، حدود ۶۵۰ جلد کتاب و نسخه خطی در خود جای داده بود که به ابن‌سینا و آثار او مرتبط می‌شد.

کتابخانه آرامگاه ابن‌سینا تا قبل از انقلاب اسلامی فعال بود. پس از انقلاب، این کتابخانه تعطیل شد و این وضعیت تا سال ۸۲ ادامه داشت. از سال ۸۲ تا ۹۷، کتابخانه دوباره فعالیت خود را آغاز کرد، اما متاسفانه از سال ۹۷ تا امروز، کتابخانه مجدداً تعطیل شده و دیگر خبری از فعالیت‌های آن نیست.

این کتابخانه که تا سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از منابع معتبر علمی و فرهنگی شناخته می‌شد، متاسفانه به‌طور تدریجی به محلی برای نگهداری کتاب‌هایی که دیگر هیچ‌گونه استفاده‌ای از آنها نمی‌شود، تبدیل شده است. به‌ویژه پس از ایجاد بنیاد بوعلی، این کتابخانه و کتاب‌های آن از محل اصلی خود خارج شده و در زیرزمین عمارت آرامگاه قرار گرفتند. این کتاب‌ها که اکنون شش سال است در شرایط نامناسبی نگهداری می‌شوند، نه تنها ارزش‌های علمی و تاریخی خود را از دست می‌دهند، بلکه از دسترسی عموم مردم و علاقه‌مندان به این میراث فرهنگی هم محروم شده‌اند.

یکی از مهم‌ترین مشکلات این کتابخانه تاریخی، انتقال کتاب‌ها به بنیاد بوعلی است. به گفته حسین زندی، فعال حوزه میراث فرهنگی، به دلیل فشارهای مسئولین، کتابخانه ۱۰۰ ساله تعطیل و به دفتر بنیاد بوعلی تبدیل شد. بنیاد بوعلی که براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۸۳ تأسیس شده، هدف خود را شناخت و معرفی شخصیت علمی ابن‌سینا و انتشار آثار او اعلام کرده است. اما آن‌طور که به نظر می‌رسد، این بنیاد نتوانسته است به درستی از منابع و میراث‌های علمی ابن‌سینا بهره‌برداری کند و در عوض، این کتابخانه تاریخی به محلی برای نگهداری بی‌محتوای کتاب‌ها تبدیل شده است.

این کتاب‌ها اکنون در زیرزمین عمارت آرامگاه ابن‌سینا نگهداری می‌شوند و در شرایط بسیار نامناسبی قرار دارند. خاک خوردن این کتاب‌ها در مدت شش سال و عدم توجه به آنها، موجب شده است که ارزش علمی و تاریخی این کتاب‌ها به خطر بیافتد و امکان دسترسی به آنها برای علاقه‌مندان و پژوهشگران از بین برود.

در ماه‌های اخیر، مدیرکل میراث فرهنگی همدان نامه‌ای به بنیاد بوعلی نوشته و فرصتی یک هفته‌ای برای تخلیه دفتر بنیاد بوعلی از محل آرامگاه ابن‌سینا داده است. این نامه که به‌عنوان یک اقدام مثبت از سوی مسئولین معرفی شده، نشان‌دهنده برخورد مسئولین با مشکلات این میراث فرهنگی است. اما متاسفانه این فرصت یک هفته‌ای که به بنیاد داده شد، به پایان رسید و همچنان خبری از بازگشایی کتابخانه و انتقال کتاب‌ها به محل اصلی خود نیست.

حسین زندی فعال میراث فرهنگی در این خصوص می‌گوید که در حال حاضر، مسئولین هر کاری که بخواهند انجام می‌دهند و نظارت کافی از سوی نهادهای نظارتی وجود ندارد. این وضعیت به‌ویژه زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که مسئولین هیچ‌گونه پاسخگویی در خصوص هزینه‌هایی که برای بنیاد بوعلی در نظر گرفته می‌شود، ندارند. در حالی که این بنیاد به جای حفظ و نگهداری منابع علمی ابن‌سینا، تنها به انتشار چند جلد کتاب محدود شده است.

مسئله‌ای که در این میان نگران‌کننده است، وضعیت بحرانی میراث فرهنگی و ادبی در ایران است. میراث فرهنگی و علمی ابن‌سینا باید به‌عنوان یک سرمایه ملی حفظ شود، نه اینکه به بهانه‌های مختلف از آن سوءاستفاده شود. کتابخانه‌ای که به‌عنوان یکی از منابع علمی و فرهنگی مهم در ایران شناخته می‌شود، نباید به محلی برای انباشت کتاب‌های خاک‌خورده تبدیل شود.

هدف بنیاد بوعلی از ابتدا باید حفظ آثار ابن‌سینا و شناساندن ایشان به نسل‌های آینده می‌بود. اما به نظر می‌رسد که این بنیاد با مشکلات عدیده‌ای مواجه است و نتوانسته است به هدف‌های خود به درستی دست یابد. اگر همین وضعیت ادامه پیدا کند، ممکن است شاهد نابودی یکی از مهم‌ترین منابع علمی تاریخ ایران باشیم.

در نهایت، وضعیت بحرانی کتابخانه آرامگاه ابن‌سینا و کتاب‌های تاریخی آن، زنگ خطری برای میراث فرهنگی ایران است. مسئولین باید هرچه سریع‌تر اقداماتی مؤثر برای بازگشایی کتابخانه بوعلی و بازگرداندن کتاب‌ها به محل اصلی خود انجام دهند. این کتابخانه و کتاب‌های آن نه تنها بخش بزرگی از تاریخ علمی ایران را در خود جای داده‌اند، بلکه باید به‌عنوان یک میراث ملی حفظ شوند تا نسل‌های آینده بتوانند از آن بهره‌برداری کنند.

ویدئوهای دیدنی دیگر در کانال های آپارات و یوتیوب عصر ایران 👇👇👇 کانال 1 aparat.com/asriran کانال 2 youtube.com/@asriran_official/videos