عصر ایران ؛ نهال موسوی - در جهان امروز سریال دیدن به یکی از بخشهای لاینفک زندگی مردم جهان تبدیل شده است، امروز 5 ژانویه روز جهانی فیلمنامه نویسی است، اما چند سال است که با توجه به تغییرات هر روزه جهان تولید فیلم و سریال یک اتفاق دیگر هم به عنوان خالق یا کریتور به این صنعت اضافه شده است.
روز جهانی فیلمنامه نویسی بهانهای شد تا به یک شغل بسیار مهم صنعت سریالسازی جهان اشاره کنیم که فیلمنامه نویسی و اشراف بر فیلمنامه بخش انکار ناپذیری از آن است.
کریتورها یا همان خالقان سریال معمولا افرادی هستند که ایده اصلی سریال را مطرح کرده و خود در نفش تهیه کننده بر تمام روند تولید سریال نظارت دارند، حال اگر نویسنده سریال باشند یا خیر، بهرحال سریال تولید شده محصول فکر و ایده آنهاست.
یک نمونه بسیار موفق از خالقان سریالها در چند سال اخیر بازیگر، فیلمنامه نویس و تهیه کننده آمریکایی تیلور شریدان است که با بازیگری وارد حرفه سینما شد بعد فیلمنامهنویسی و کارگردانی کرد ولی الان یک تهیه کننده و خالق موفق در تهیه سریالهای تلویزیونی است.
او در این چندسال خالق سریالهای بسیار موفق یلواستون ، 1883 ، شهردار کینگزتاون ، پادشاه تالسا ، 1923، عملیات ویژه: شیرزن و Landman بوده است، که هر کدام به نوعی مورد استقبال مخاطبان و تحسین منتقدان قرار گرفتهاند.
سریال یلواستون Yellowstone ماجراهای خانواده ثروتمند «داتون» را دنبال میکند. بزرگ این خانواده که بزرگترین مزرعه گاو در ایالات متحده را دارد، یک گاوچران پا به سن گذاشته به نام «جان داتون» (کوین کاستنر) است. جان و خانوادهاش همواره با تهدیدهای مختلفی دست و پنجه نرم میکنند.
دو سریال دیگر 1883 و 1923 اسپینآف* یلواستون محسوب میشوند یعنی این 2 سریال هم قصههای مرتبط با همان سریال اصلی دارند البته در زمان دیگری. هر کدام از این سریال ها بخشهای قبلی از زندگی خانواده داتون را در مقطع زمانی قبل تر نشان میدهند، مثلا 1883 ماجرای سفر خانواده داتون به غرب وحشی برای یافتن زمین و بوجود آوردن همین مزرعه یلواستون است.
در 1923 که هم اکنون در حال پخش است، نسلی دیگر از خانواده داتونها را دنبال میکند؛ در دوران سختیهای مختلف از جمله گسترش غرب، ممنوعیت، و رکود بزرگ، که در مونتانا یک دهه قبل از آن شروع شده بود.
همچنین قرار است 3 اسپین آف دیگر هم باز از این مجموعه ساخته شود. با اسامی Bass Reeves و 1944 و 6666 . یعنی در ادامه علاوه بر یلواستون اصلی 3 سریال دیگر هم با مشتق شدن از آن در دسترس علاقمندان این مجموعه قرار میگیرد.
سریالی با 5 اسپین آف مختلف هم در نوع خود رکوردی جدید محسوب میشود. جهان امروز این گونه است که هر محصول موفقی را مانند مرکز یک هسته گرفته و مدام از هر طرف به آن شاخ و بال میدهد.
البته غیر از یلواستون و اسپینآف های آن سریال بسیار موفق دیگری هم تیلور شریدان از سال 2021 شهردار کینگزتاون را در حال پخش دارد که آن هم قصیه شهر کینگزتاون است که در آن زندانی بزرگ واقع شده است و تاثیرات جهان تبهکاران در داخل زندان و در داخل شهر توسط شخصی با عنوان شهردار متعادل میشود که نقش این شخصیت را جرمی رینر بازیگر معروف هالیوود برعهده دارد.
سیلوسر استالونه را که همیشه با نقش راکی به یاد داریم حال در یک قصه مافیایی با چاشنی طنز در سریال پادشاه تالسا ظاهر شده است، او عضو یک باند مافیای نیویورک است که به تازگی حکم ۲۵ سال زندان را به پایان رساندهاست. پس از آزادی، رئیسش او را به تالسا، اکلاهما میفرستد تا عملیات جنایی را در آنجا برقرار کند. ژنرال که کسی را در منطقه نمیشناسد، به دنبال افراد جدیدی برای کمک به ایجاد امپراتوری خود میگردد و ...
سریال عملیات ویژه: شیرزن Special Ops: Lioness درباره یک نیرو ویژه زنان در آمریکاست که برای به هلاکت رساندن افراد تروریست و خطرناک آموزش دیدهاند و آن هم با حضور بازیگران معروفی چون زویی سالدانیا، نیکول کیدمنف مورگان فریمن و ... پر مخاطب شد.
دیگر سریالی که در همین اواخر در حال پخش است و بسیار جذاب است مجموعه Landman است که محصول 2024 است و با توجه به قصه خاص آن درباره استخراج نفت از غرب تگزاس و حضور بازیگری چون بیلی باب تورنتون در نقش اصلی آن هم مورد توجه قرار گرفته است.
همه این سریالها ساخته تیلور شریدان به عنوان کریتور یا خالق است که اتفاقا به دلیل نگاه خاص او تقریبا کارنامهای بینظیر رقم زده است. او محلیترین قصههای آمریکایی را با احساسات و روابط انسانی به هم آمیخته و توانسته است مجموعههای خلق کند که برای هر بینندهای در هرجای جهان جذاب و دیدنی باشد.
در جهان امروز علاوه بر فیلمنامه نویسی، کریتورهای و خالقان سریالها نقش بسیار مهمتری را بر عهده دارند که برای خلق آن فضا و داستان مورد نظرشان از فیلمنامه نویسان هم کمک میگیرند و یا شاید هم خودشان آنرا بنویسند و یا همچون تیلور شریددان گاهی یک قسمت را کارگردانی و یا اینکه نقش کوتاهی هم بازی کنند.
* اسپینآف (انگلیسی: Spin-off) یا مشتق به یک رمان، برنامه رادیویی، برنامه تلویزیونی، بازی ویدئویی، فیلم یا هر کار روایتی گفته میشود که بر اساس داستان یا مفهوم یک اثر دیگر باشد. اسپینآف ممکن است جزئیات بیشتری از آن را روایت کند، و یا روایتگر داستان متفاوتی باشد. اسپینآفها معمولاً بر اساس کارهای بسیار موفق ساخته میشوند و گاه بر اساس شخصیتهای فرعی آن داستان هستند.
اسپین آف به این معنی است که یک اثر جدید بر مبنای یک اثر شناخته شده خلق میشود ، به عنوان مثال سریال «شب های برره» یک اسپین آف از سریال «پاورچین» بود.
اسپین آف را نوعی شاخه زدن به یک داستان شناخته شده میتوان تعریف کرد . در اسپین آف ممکن است زمان ها تغییر کند مثلا به آینده برویم یا گذشته …
برای مثال سریال «بهتره با ساول تماس بگیری» اسپین آف سریال معروف «بریکینگ بد» است که به اقبالی در حد همان سریال هم دست یافت.