ثانیه های حیاتی: چگونه از یک سقوط هوایی نجات‌پذیر جان سالم به در ببریم؟

یک باور قدیمی وجود دارد که نشستن در نیمه عقبی هواپیما امنیت جانی مسافر را در سوانح هوایی افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد که بقایای پرواز ۸۲۴۳ خطوط هوایی آذربایجان و پرواز ۲۲۱۶ هواپیمایی کره‌ایِ جیجو که اخیرا دچار سانحه شدند، این باور را تقویت می‌کند.

۲۹ بازمانده سانحه هواپیمایی آذربایجان همگی در صندلی‌های عقبی هواپیمایی نشسته بودند که دو نیم شد ولی نیمه عقبی آن تا حد زیادی سالم ماند. در همین حال، تنها بازماندگان سانحه هوایی در کره جنوبی نیز دو مهمانداری هواپیما بودند که روی صندلی‌های خود در بخش دُم هواپیما نشسته بودند.

آیا نشستن روی صندلی‌های بخش فرست کلاس و بیزینس چندان هم خوب نیست؟

به گزارش یورونیوز، مجله تایم در سال ۲۰۱۵ با بررسی سوابق تمام حوادث سقوط هواپیما در ایالات متحده از سال ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۰ گزارش داد که صندلی‌های یک سوم عقبی هواپیما ۳۲ درصد تلفات داشته‌اند، در حالی که این نرخ برای یک سوم جلویی ۳۸ درصد و برای صندلی‌های میانی ۳۹ درصد بوده است.

اما آیا هنوز هم این آمار قابل اتکاست؟

حسن شهیدی، رئیس بنیاد ایمنی پرواز، می‌گوید: «هیچ داده‌ قابل اتکایی وجود ندارد که نشان‌دهنده همبستگی مثبت بین نشستن بر روی صندلی‌های بخشی از هواپیما با بقا یا فوت در سوانح هوایی باشد. هر سانحه هوایی ویژگی‌های متفاوتی دارد.»

چنگ-لونگ وو، دانشیار دانشکده هوانوردی دانشگاه نیو ساوت ولز در سیدنی هم معتقد است که در یک سانحه هوایی مرگبار تقریباً هیچ تفاوتی نمی‌کند که مسافر کجای هواپیما نشسته باشد.

اد گالیا، استاد مهندسی ایمنی در دانشگاه گرینویچ لندن نیز که مطالعات گسترده‌ای را در مورد نحوه مطلوب تخلیه هواپیما در پی بروز سوانح هوایی انجام داده است، تاکید دارد که «صندلی جادویی» در هواپیما وجود ندارد و سطح ایمنی مسافران به ماهیت هر سانحه هوایی رخ داده بستگی دارد. پس گاهی اوقات نشستن در جلو می‌تواند بهتر باشد و گاهی اوقات هم نشستن در عقب هواپیما.

او معتقد است که مهمترین عاملی که شانس زنده ماندن در سوانح هوایی را بالا می‌برد این است که صندلی تا چه حد به مسافر این امکان را می‌دهد که سریع‌تر از هواپیما خارج شود.

اد گالیا تاکید دارد که در اکثر سوانح هوایی شانس زنده ماندن مسافران و خدمه پروازی وجود دارد. او یادآوری می‌کند که از سال ۱۹۸۸ به این سو، صندلی‌های هواپیماها به گونه‌ای ساخته می‌شوند که در برابر ضربه‌ای با قدرتی ۱۶ برابر گرانش زمین مقاوم هستند. این بدان معناست که در بیشتر حوادث، «امکان زنده ماندن از شدت ضربه ناشی از سانحه هوایی وجود دارد.»

او می‌افزاید: «با هواپیماهای مدرن ساخته شده که دارای مقاومت بالا در برابر ضربات هستند و سرعت گسترش آتش در آنها کاهش یافته است، شانس زنده ماندن از یک حادثه "قابل زنده ماندن" به حدود ۹۰ درصد افزایش یافته است.»

البته او می‌گوید، آنچه که شانس زنده ماندن را در بیشتر سوانح هوایی بالا می‌برد این است که مسافران با چه سرعتی تخلیه شوند. اد گالیا با یادآوری این که سرعت تخلیه مسافران در هواپیماهای مدرن به لحاظ نظری ۹۰ ثانیه است، می‌گوید: «این زمان نظری بسیار متفاوت از شرایط واقعی است که با مسافران وحشت زده مواجه هستیم.»

او می‌گوید: «نکته مهمی که باید درک کرد این است که در یک سانحه هوایی، هر ثانیه مهم است. هر ثانیه می‌تواند تعیین کننده مرگ یا زندگی باشد.»

این کارشناس ایمنی پرواز توضیح می‌دهد: «البته، در پی رخداد سوانح هوایی احتمال دارد که تمامی خروجی‌های اضطراری هواپیما قابل استفاده نباشد. زمانی که پرواز ۵۱۶ خطوط هوایی ژاپن در ژانویه گذشته با یک هواپیمای گارد ساحلی در باند فرودگاه هاندا برخورد کرد، تنها سه سرسره از هشت سرسره تخلیه قابل استفاده بود. ولی با این حال، به دلیل سرعت عمل مثال زدنی خدمه و مسافران، تمامی ۳۷۹ سرنشین ایرباس A350 جان سالم به در بردند.»

او بر پایه مطالعات گسترده‌اش در مورد سوانح هوایی توصیه می‌کند که به هنگام انتخاب صندلی مسافران باید به این نکته توجه کنند که شانس تخلیه سریع‌تر برای صندلی‌هایی بیشتر است که بیش از ۵ ردیف با خروجی‌های اضطراری هواپیما فاصله نداشته باشند.

او می‌افزاید: «حتی اگر به طور مکرر با هواپیما سفر می‌کنید، ضروری است که به توصیه‌های ایمنی خدمه پرواز در ابتدای حرکت توجه کنید. باور کنید که یک مساله مهم که مردم [در سوانح هوایی] با آن دست و پنجه نرم می کنند، باز کردن کمربند ایمنی است.»

او همچنین توصیه می‌کند کارت‌های ایمنی پرواز را که خروجی‌های تخلیه را نشان می‌دهد و همواره در جیب صندلی‌‌ها قرار دارد، به‌طور کامل مطالعه کنید و اگر کنار درب خروجی اضطراری نشسته‌اید، به دقت نگاه کنید که چگونه باز می‌شود.

او ادامه می‌دهد: «کفش‌هایتان را تا رسیدن به اوج ارتفاع پروازی درنیاورید و وقتی هم که هواپیما شروع به فرود نهایی کرد، دوباره آن‌ها را بپوشید. اگر خانواده هستید یا با دوستان و همکارانتان سفر می‌کنید، حتی اگر مجبور به پرداخت هزینه‌ای شوید، حتما کنار هم بنشینید چون در مواقع اضطراری، دوری از هم سرعت عمل شما را کاهش می‌دهد زیرا افراد به ناچار سعی می‌کنند یکدیگر را پیدا کنند. هر جای هواپیما که نشسته‌اید، تعداد ردیف‌های بین خود و نزدیک‌ترین خروجی اضطراری را بشمارید، هم از جلو و هم از پشت و مطمئن شوید که کدام خروجی به شما نزدیک‌تر است.»

جفری توماس، کارشناس ایمنی پرواز هم توصیه می‌کند که به هنگام رخداد سانحه هوایی از خیر چمدان و بار همراه خود در کابین هواپیما بگذرید تا عملیات تخلیه پرواز را کُند نکنید.

او می‌افزاید: «مشکل دیگری که وجود دارد این است که مردم به جای تخلیه سریع تلاش می‌کنند که از حادثه پیش آمده عکس و فیلم بگیرند تا در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند. به اعتقاد من فیلمبرداری از سانحه یا خروج از کابین با کیف دستی و چمدان باید جرم تلقی شود چون که جان مردم را به خطر می اندازد.»

آقای توماس تاکید می‌کند: «با وجود این که هواپیماها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هر مسافر بتواند با فعال بودن نیمی از خروجی‌ها در عرض ۹۰ ثانیه تخلیه شود ولی در حال حاضر تخلیه برخی از هواپیماها به دلیل عدم سرعت عمل مسافران پنج یا شش دقیقه طول می‌کشد.»

حسن شهیدی هم خاطرنشان می‌کند که از نظر آماری، بیش از ۸۰ درصد صدمات در هواپیما برای مسافرانی اتفاق می‌افتد که کمربند ایمنی نبسته‌اند.

توماس و گالیا هر دو تاکید می‌کنند که انتخاب خط هوایی هم در کاهش احتمال رخداد سانحه هوایی تاثیر دارد چون که خطوط هوایی خوب حقوق بیشتری می‌پردازند و به همین دلیل بدترین خلبان‌ها باید برای خطوط دیگری کار می‌کنند.