دوستی می گفت یکی از اصول رانندگی کردن در ایران اصل پر کردن فضاهای خالی است. ماشینها همیشه سعی میکنند با حد اقل فاصله از یکدیگر حرکت کنند. رانندگی در فاصله یک متری یا دومتری را میتوان از عجایب روزگار دانست که در ایران کاملا معمولی تلقی میشود.

بی شک هرچه سرعت ماشینها بالاتر باشد فاصله های کوتاه اینچینی خطرناکتر و مهلکتر میشود. همه ایرانیانی که اتوبوسهای بین شهری سوار شده اند شاهد سبقتهای بسیار خطرناک آنان بوده اند. اتوبوسی با حدود چهل مسافر با سرعت ۹۰-۱۰۰ کیلومتر در پشت یک کامیون، اتوبوس دیگر یا تریلری و در فاصله یک، دو یا سه متری آن در حرکت است و مترصد فرصتی برای سبقت گرفتن. این کارها البته برای رانندگان بسیاری از اتوبوسها عادی شده است اما مسافران بسیاری را نگران و مضطرب میکند. موارد بسیاری را بیاد دارم که از ترس خطرهای ناشی از این فرهنگ "جان بازی" خواب و آرامش به چشمان خودم و مسافران دیگر نرفته است. و اعتراض هم در موارد بسیاری به جایی نمی رسد یا دست کم موجب رنجش خاطر و بهم ریختگی اعصاب راننده میشود.

حکایت ماشینهای پارک شده یا گیر افتاده در ترافیک که دیگر معلوم است: گاهی به اندازه عبور یک نفر در میان دو ماشین فضای خالی وجود ندارد. با این حال گاهی ماشینها با چنان شتابی شروع به حرکت میکنند که گویی فضای جلوی آنها بکلی خالی شده است.

تا آنجایی که بخاطر دارم در کتابهای آیین نامه رانندگی قدیمی، چیزهایی هم در مورد نسبت فاصله بین خودروها با سرعت آنها ذکر شده بود. اما اولا چنین اطلاعاتی بسیار محدود بود و ثانیا کسی در عمل به آن توجهی نمی کرد و نمیکند. از آیین نامه های جدید هم خبری ندارم.

در کتابهای آیین نامه رانندگی بریتانیا اولا حد اقل فاصله نسبت به سرعت چندین بار ذکر شده است و ثانیا الزام رعایت آن مورد تاکید قرار گرفته است. جالب اینجاست که حد اقل فاصله در شرایط بارانی نیز اعلام شده است. البته این فاصله بر حسب زمان معین شده است. بر این اساس فاصله شما با خودروی جلویی باید حداقل دو ثانیه باشد و در شرایط بارانی چهار ثانیه. ماشینی که با سرعت ۶۲ مایل (حدود ۱۰۰ کیلومتر ) بر ساعت حرکت میکند در هر دوثانیه حدود ۵۵.۵ متر میپیماید. بعبارت دیگر خودروی که با سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت حرکت میکند باید حداقل ۵۵.۵ متر با ماشین جلویش فاصله داشته باشد.

شما می توانید با در نظر گرفتن یک جسم ثابت در کنار جاده مانند سایه یک درخت فاصله خود را به ثانیه محاسبه کنید.
البته واقعیت امر آن است که این دو ثانیه در بلاد فرنگ هم بطور کامل رعایت نمیشود و همین مسئله عامل یک سوم از تصادفات اینجاست. با اینحال فاصله ای که در اینجا عموما رعایت میشود زمین تا آسمان با ایران تفاوت دارد. ممکن است گاهی، مثلا هنگامی که ماشنی وارد لاین دیگری میشود برای لحظه ای فاصله اش با خودروهای جلو و عقبش کم شود اما خیلی زود این فاصله به حد قابل قبولی میرسد. در بد ترین حالت میتوان گفت هیچ راننده هوشیاری (نه مست) در انگلستان با سرعت ۱۱۰ کیلومتر (۷۰ مایل) در شرایط عادی در ۱۵-۱۰ متری ماشین جلویش رانندگی نمیکند تا چه رسد به دو سه متری آن.

در شرایط پارک یا ترافیک سنگین هم ماشین شما باید به اندازه ای با ماشین جلویی فاصله داشته باشد که براحتی بتوانید کف چرخهای عقب آن را ببینید. این فاصله در عمل حدود ۲.۵-۱.۵ متر است. رعایت این فاصله باعث میشود که شما همیشه امکان تغییر مسیر یا تغییر لاین یا مانورهای دیگر را (البته اگر مانع دیگری نباشد) داشته باشید و کمتر احساس گیر افتادن در ترافیک شما را آزار دهد.

با این توصیف براحتی میتوان دریافت که رانندگی در ایران، از نظر رعایت فاصله ایمنی، در بسیاری موارد نمایشی از جنون است که چون به آن کامالا عادت کرده ایم خطر آنرا، دست کم به اندازه کافی، حس نمی کنیم. من همانگونه که در بالا آوردم این رفتارها را بخشی از فرهنگ "جان بازی" (نه جانبازی) میدانم که خود متاثر از بی ارزش بودن جان آدمیان در نگرش ایرانی است .