هواي آلوده و پوكی استخوان تهرانی ها

فارس: پوكي استخوان در تمام شهرهاي ايران كم و بيش وجود دارد اما ميزان پوكي استخوان به دليل آلودگي هوا و تابش نامناسب نور خورشيد در تهران بيشتر از شهرهاي ديگر است.

28 مهر روز جهاني پوكي استخوان است. شعار امسال روز جهاني پوكي استخوان، «توجه به سلامت ستون فقرات» در نظر گرفته شده است.

پوكي استخوان يا استئوپوروز حالتي است كه در آن استخوان شكننده شده و احتمال شكستگي با ضربات كوچك افزايش پيدا مي‌كند. پوكي استخوان از گرفتاري‌هاي شايع در جوامع بشري است كه بعد از سن 35 سالگي روند آن در انسان آغاز مي‌شود.

شكستگي‌ها به طور عمده در گردن، استخوان ران، مهره‌هاي ستون فقرات و استخوان‌هاي مچ دست حتي گاهي شكستگي‌هاي خود به خود مهره‌ها، گردن و استخوان ران هم ديده مي‌شود.

پوكي استخوان عارضه‌اي است كه با بالا رفتن سن به وجود مي‌آيد، در نتيجه از استحكام بافت و املاح استخواني كم شده و از مقاومت آن كاسته مي‌شود. استخوان انسان در دوران كودكي از خاصيت ارتجاعي برخوردار است و تحمل فشار زياد را دارد و به تدريج سفت و محكم مي‌شود، اين مسئله در سن 20 سالگي به اوج خود مي‌رسد و بين سن 20 تا 35 سالگي استحكام استخوان‌ها به همان قوت باقي مي‌ماند.

اما از اين سن به بعد به تدريج و با سرعتي كم، از تراكم استخوان‌ها كم شده و با بالارفتن سن پوك مي‌شوند. در زنان بعد از سن يائسگي به علت توقف ترشح هورمون‌هاي زنانه و نقش مهم اين هورمون‌ها در استحكام استخوان‌ها، شيوع پوكي استخوان زيادتر مي‌شود.

به طور تقريبي و با احتمال زياد همه ما در معرض پديده ناخوشايند پوكي استخوان قرار داريم. شيوع بيماري پوكي استخوان در زنان بيشتر از مردان است و شكستگي ناشي از اين بيماري در زنان 4 برابر مردان است.

حميد رضا آقايي، معاون مركز تحقيقات پوكي استخوان دانشگاه علوم پزشكي تهران در اين رابطه مي‌گويد: مصرف بيش از اندازه داروهاي كورتون باعث تسريع پوكي استخوان در افراد مي‌شود و همچنين استعمال سيگار، كمبود ويتامين D و بيماري‌هاي غدد روند بروز اين بيماري را در افراد سرعت مي‌بخشد.‌

وي معتقد است: پراكندگي اين بيماري در تمام شهرهاي ايران مشاهده شده است، اما ميزان پوكي استخوان به دليل آلودگي هواي تهران و تابش نامناسب نور خورشيد در تهران بيشترين و در بوشهر كمترين است.

آقايي مي‌افزايد: روند كاهش تراكم استخوان در مردان از سرعت كمتري نسبت به زنان برخوردار است. پس از سنين 65 تا 70 سالگي، اين روند در زنان و مردان برابر مي‌شود و ‌با افزايش سن احتمال بروز پوكي استخوان بيشتر مي‌شود.

سيد ضياءالدين مظهري، متخصص تغذيه در اين رابطه مي‌گويد: كلسيم يكي از مواد معدني بسيار ضروري براي بدن است كه در پيشگيري از پوكي استخوان در تمام سنين مؤثر است و يكي از عوامل بازدارنده شكستگي سر استخوان ران و ترك خوردن يا شكستگي لگن در سنين بعد از يائسگي زنان است.

وي مي‌افزايد: مهمترين منابع غذايي تأمين‌كننده كلسيم شير و فرآورده‌هاي شيري است. به طور مثال، يك ليوان شير، ماست يا كفير حاوي 240 ميلي‌گرم كلسيم است.

اين متخصص تغذيه معتقد است: مقدار نياز روزانه به كلسيم بستگي به سن، جنس، رنگ پوست و شرايط محيطي دارد و در افراد مختلف، متفاوت است ولي به طور متوسط، نوزادان 400 ميلي‌گرم، نوجوانان، جوانان و ميانسالان، 1200 ميلي‌گرم و زنان حامله و شيرده حتي تا 20هزار ميلي‌گرم (2 گرم) بايد به طور روزانه كلسيم دريافت كنند.

مظهري مي‌گويد: دريافت كلسيم و ساير مواد مغذي مورد نياز و انجام ورزش‌هاي مناسب با سن و تحركات بدني همراه با وارد كردن فشار بر استخوان‌ها موجب مستحكم‌تر شدن استخوان‌هاي بلند و همچنين لگن به بهترين وجه مي‌شود.

وي مي‌افزايد: از سن 35 تا 50 سالگي خروج تدريجي قسمتي از ذخاير كلسيم استخوان‌هاي بدن آغاز مي‌شود، به خصوص در زنان 42 تا 50 ساله كه تغييراتي در روند سيكل ماهانه آنها به وجود مي‌آيد و علائم يائسگي و پيري بروز مي‌كند و به علت تغييرات هورموني، خواه ناخواه سالانه چند درصدي از تراكم استخواني آنها كاسته مي‌شود.

اين متخصص تغذيه مي‌گويد: براي تعديل و پيشگيري از سرعت كاهش تراكم استخوان‌ها استفاده از منابع حاوي كلسيم همراه با حركات و فعاليت‌هاي بدني متناسب با سن و بهره‌مندي از نور آفتاب، بسيار مهم و ضروري است.

مظهري مي‌افزايد: انجام فعاليت‌هاي ورزشي مثل دويدن، پريدن، واليبال، فوتبال و ژيمناستيك كه با تحمل وزن بدن همراهند باعث افزايش جذب كلسيم دريافتي در بدن شده و يك نوع بيمه براي حفظ تراكم استخوان ها در سنين بزرگسالي تلقي مي‌شود. شنا و دوچرخه سواري گر چه اثر كمتري در افزايش تراكم استخوان‌ها دارند. ولي به عنوان ورزش‌هاي محافظت كننده دستگاه گردش خون، عضله قلب و تقويت كننده اهميت دارند.

احمدرضا جمشيدي، فوق تخصص روماتولوژي در اين رابطه مي‌گويد: در عارضه پوكي استخوان هم اسكلت به هم مي‌خورد و هم قسمتي از بخش معدني تخريب مي‌شود. لذا استخوان شكل ظاهري خود را از دست مي‌دهد و در آن شكنندگي ايجاد مي‌شود. برخي علل ابتلا به اين عارضه علل ژنتيكي است چرا كه برخي افراد ژن گيرنده ويتامين D آنها مختل است.

وي معتقد است: عامل تأثيرگذار ديگر در پوكي استخوان مسئله ورزش و تغذيه است كه در نوع تغذيه بايد در نظر داشت املاح مختلف به خصوص كلسيم بايد در رژيم غذايي وجود داشته باشند كه متأسفانه در بهترين شرايط در رژيم غذايي ايرانيان 400 ميلي‌گرم در روز وجود دارد در حالي كه همين عدد در كشورهاي اروپايي روزانه 800 ميلي‌گرم است.

اين فوق تخصص روماتولوژي با بيان اينكه از مهمترين علل افزايش پوكي استخوان در كشور كمبود كلسيم در رژيم غذايي است خاطرنشان مي‌كند: مردم بايد هرچه بيشتر در غذاي روزانه خود از لبنيات استفاده كنند و بايد توجه داشته باشند كه شكستگي‌ها و عوارض ناشي از پوكي استخوان هزينه‌هاي چند برابري نسبت به مصرف لبنيات خواهد داشت.