شکست طرح وام قرض‌الحسنه سکه

خبرآنلاین: تلاطم بازار سکه آن قدر زیاد است که نه تنها بسیاری ناآشنایان به بازار را که در جرگه سفته بازان و دلال نبودند، متضرر کرد؛ بلکه موجب ضرر 100 درصدی کسانی شد که اقساط اخیرخود را به ناچار باید به صورت سکه پرداخت کنند. در این گروه برخی از وام گیرندگان وام قرض‌الحسنه سکه قرار می‌گیرند و برخی از این افراد نیز محکومان پرونده‌های طلاق هستند که راهی جز پرداخت اقساط ماهانه خود به صورت سکه تحت عنوان مهریه ندارند. طرح پرداخت وام سکه نیز که به همین دلیل برچیده شد با این حال اثرات منفی خود را بر وام گیرندگان گذاشت. البته زیان این گروه از افراد نهایتا پس از دو، سه سال به پایان می‌رسد اما زیان افرادی که باید مهریه را به صورت سکه پرداخت کنند سال‌ها ادامه دارد بی‌آن که کسی در این زمینه پاسخ‌گو باشد. البته این پایان ماجرا نیست و هر چه بهای سکه افزایش یابد به همان میزان نیز زیان این گروه از افراد بیشتر می‌شود.

پرونده وام قرض الحسنه بسته شد

عمر وام قرض الحسنه سکه به دلیل نوسان این بازار به دو سال هم نکشید که پرونده آن سرانجام توسط ایمانی، مدیر عامل فعلی بانک رفاه کارگران بسته شد.

بانک رفاه کارگران در سال 87 طرحی را به اجرا درآورد که طی آن وام قرض‌الحسنه سکه به متقاضیان پرداخت می‌کرد. با این حساب افراد به ازای دریافت پول، سکه دریافت می‌کردند و موظف بودند در سررسید اقساط، سکه نیز پرداخت کنند. این وام سودی نداشت و بانک تنها 4 درصد به عنوان کارمزد از دریافت‌کنندگان وام دریافت می‌کرد.

در کنار این، در بانک رفاه سپرده قرض‌الحسنه سکه نیز برای متقاضیان افتتاح می‌شد که بانک از محل آن، وام قرض‌الحسنه سکه پرداخت می‌کرد. این سپرده به دلیل این که قرض‌الحسنه بود سودی به آن پرداخت نمی‌شد.

بانک رفاه کارگران تنها بانکی بود که به صورت گسترده دراین بخش فعالیت می‌کرد. هنوز هم هستند کسانی که وام قرض‌الحسنه سکه دریافت کرده‌اند و اقساط آنها هنوز پایان نیافته است.

بزرگ‌ترین معضل این گروه از افراد این است که بهای سکه در حال حاضر نسبت به روز دریافت وام، به شدت افزایش یافته به طوری که آنان ناچارند سکه‌ها را با 100 درصد و گاه بیش از این رقم به بانک رفاه کارگران پرداخت کنند؛ معضلی که تاکنون پاسخ روشنی به آن داده نشده است.

سکه طرح قدیم

سال 87 نرخ یک قطعه سکه طرح قدیم به بیش از 200هزار تومان افزایش یافت و در نرخ 231هزار و 649تومان در سال 87 خرید و فروش شد و در نهایت288هزار تومان فروش رفت. قیمت این سکه در اوایل سال 89 با نرخی حدود 286هزار تومان آغاز شد و در آخرین روزهای اسفند ماه با قیمت 435هزار تومان به فروش رسید. عیار و وزن سکه طرح قدیم و جدید با هم هیچ‌گونه تفاوتی ندارند، اما سکه طرح قدیم دیگر ضرب نمی‌شود و باندهای مافیایی بازار سکه هر از گاهی به بهانه نایاب بودن، آن را از بازار جمع می‌کنند و پس از کسب سودهای فراوان دوباره آن را به بازار سرازیر می‌کنند.

سکه طرح جدید

سکه طرح جدید در سال 87 حدود 205هزار و 380تومان و در سال 88 معادل 270هزار تومان بود. بررسی روند قیمت سکه طرح جدید در بازار ایران هم نشان می‌دهد نرخ این سکه در فروردین‌ماه سال 89 معادل 271هزار تومان و در اسفندماه حدود 383هزار تومان بوده است.

نیم سکه

سکه نیم‌بهار آزادی از سال 77 توسط بانک مرکزی وارد بازار سکه کشور شده و قیمت آن به‌طور متوسط در سال مذکور معادل 24هزار و 648تومان بود. نرخ این سکه در سال 87 به بیش از 100هزار تومان افزایش یافت و به‌طور متوسط در این سال به قیمت 105هزار تومان به فروش رفت. این روند صعودی ادامه یافت و در سال 88 به 136هزار تومان و در پایان سال گذشته به حدود 195هزار تومان رسید.

ربع سکه

ربع‌سکه تمام‌بهار آزادی نیز از سال 77 یعنی از همان سالی که سکه‌نیم‌بهار وارد بازار شد، موجب افزایش عرضه و خرید و فروش در بازار سکه شد. متوسط نرخ این نوع سکه در سال مذکور 13هزار و 850تومان، بود. بهای این سکه در سال 87 حدود 54هزار و 10تومان، در سال 88 حدود 70هزار تومان و در پایان سال گذشته حدود 106هزار تومان شد.

ادامه روند افزایشی بهای سکه

بی شک بخشی از اقساط گیرندگان وام قرض الحسنه به سال 90 کشیده می شود. با این حال نرخ‌های انواع سکه در مقایسه با روزهای پایانی سال 89 همچنان در حال افزایش است و گویا بهای سکه خیال ایستادن ندارد.

بنابراین هر چه که بهای انواع سکه با افزایش بیشتر همراه شود وام گیرندگان اقساط خود را که به صورت سکه است با قیمت بالاتری باید خریداری کنند و این امر جز زیان چیز دیگری در بر ندارد.

دیروز بهای هر قطعه سکه طرح قدیم در مقایسه با سال 87 حدود 99 درصد، سکه طرح جدید حدود 107 درصد، نیم سکه حدود 104 درصد و ربع سکه حدود 130 درصد افزایش یافته است. حال اگر قرار باشد گیرندگان وام قرض‌الحسنه، اقساط خود را به صورت سکه پرداخت کنند، تمامی اقساط پرداخت شده آنها در سال جاری با بیش از 100 درصد زیان انجام شده است. اما زیان آنها در سال‌های 87 و 88 از این بابت به نسبت سال 89 کمتر و در حد 50 درصد بوده است.

اقدام بانک رفاه قانونی است

با این حال به نظر می رسد هیچگونه تخلفی در این خصوص از سوی بانک رفاه صورت نگرفته است. زیرا این بانک دقیقا بنا بر عقد قرض‌الحسنه عمل کرده است. براساس عقد قرض‌الحسنه هر چه که از بانک در قالب قرض‌الحسنه گرفته شود به همان صورت نیز باید به بانک پرداخت شود. این امر در صورت ارزان شدن سکه نیز صادق است. با این تفاوت که در ایران و حتی سایر کشورها چنین اتفاقی هرگز رخ نخواهد داد.

البته تنها بخش کوچکی از افزایش قیمت ها بر عهده بانک مرکزی است. یعنی مواقعی که بازار سکه دچار تلاطم می شود و همه از آن با عنوان حباب یاد می‌کنند. نقدینگی مازاد در کشور که هر دم از بازاری سر در می آورد موجب تلاطم و تنش در بازارهای سودده از جمله سکه و طلا می‌شود. متهم اصلی بانک مرکزی است که با کاهش نرخ سود بانک‌ها بی‌توجه به نرخ تورم، سپرده‌ها را از شبکه بانکی فراری می‌دهد. بخشی نیز به سیاستگذاری دولت در حوزه‌اقتصاد باز می‌گردد که منجر به افزایش رکود و عدم صرفه فعالیت اقتصادی برای فعالان این بخش شده است. حال با مازاد نقدینگی رو به رو هستیم که هر بار بازاری را به تنش می‌کشاند و معلوم نیست این دور باطل تا کی ادامه خواهد داشت.

البته بخش اعظم تغییرات بهای طلا و سکه به بازارهای بین‌المللی باز می‌گردد به طوری که بهای هر اونس طلا براساس عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی تعیین و بانک مرکزی نیز بر همین اساس بهای سکه و طلا را در داخل محاسبه و به بازاریان اعلام می‌کند. روند افزایش بهای هر اونس طلا در بازارهای جهانی هم چنان افزایشی است و این هم خیال ایستادن ندارد. گویا باید منتظر به زانو درآمدن کسانی شویم که سال‌ها باید اقساط مهریه خود را به صورت سکه پرداخت کنند؛ یا این که با ارایه درخواست تجدید نظر آنها در مورد تعیین بضاعت مالی‌شان، باید در انتظار شلوغ تر شدن دادگاه‌ها بود.