تعيين مقدار و نحوه پرداخت زكات فطره

پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار آيت الله العظمي خامنه اي پاسخ هاي حجت الاسلام 'محمدحسين فلاح زاده' كارشناس مسائل فقهي را درباره زكات فطره منتشر كرد.

به گزارش  ايرنا، پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار آيت الله العظمي خامنه اي در آستانه حلول ماه شوال و عيد سعيد فطر، پاسخ هاي حجت الاسلام 'محمدحسين فلاح زاده' كارشناس مسائل فقهي به مهمترين سوالات درباره زكات فطره را به شرح زير منتشر كرد.

** زكات فطره بر چه كساني واجب است؟
يكي از اعمال واجب در روز عيد فطر پرداختن زكات فطره است. زكات فطره بر كساني واجب است كه در شب عيد فطر اولاً مكلف باشند و ثانيا فقير نباشد و ثالثا نان‌خور ديگران هم محسوب نشوند. كساني كه داراي اين شرايط هستند زكات فطره را بايد بپردازند.

** زكات فطره را چه زماني بايد پرداخت؟
وقت پرداخت زكات فطره از شب عيد است تا ظهر روز عيد و به نظر رهبر معظم انقلاب و برخي فقهاي ديگر بنا بر احتياط بايد قبل از نماز عيد زكات فطره را بپردازند. اگر كسي برايش اين امكان وجود نداشت، يعني دسترسي نداشت يا امكان پرداختن نبود لااقل جدا كند و كنار بگذارد تا بعدا ادا كند.

** آيا ما به ازاي ريالي زكات فطره براي امسال تعيين شده است؟
بله، همان‌طور كه مي‌دانيم زكات فطره براي هر نفر معادل سه كيلوگرم گندم، برنج، خرما و امثال اين‌ها است كه اگر معادل پولي آن هم پرداخت شود اشكالي ندارد.

براي مثال بر سرپرست يك خانواده پنج نفره واجب است كه 15 كيلو از اقلامي كه در بالا ذكر شد، به عنوان زكات فطره بپردازد. معمولا هر سال قيمتي اعلام مي‌شود براي اين‌كه مومنين وظيفه خود را بدانند و به راحتي به اين وظيفه عمل كنند و زكات فطره را بپردازند.

امسال هم قيمتي كه اعلام شده است براي سه كيلو گندم -كه حداقل است- دو هزار تومان براي هر نفر اعلام شده است اما احتياط مستحب اين است كه افراد قوت غالب خودشان را در نظر بگيرند؛ يعني آنچه كه در زندگي، مصرف غالبشان است. مثلا اگر برنج بيشتر مصرف مي‌كنند؛ بهتر اين است كه سه كيلو برنج بپردازند. البته اگر قيمت بالاتر را انتخاب كنند بهتر است كه اين موضوع به انتخاب خود افراد بر مي‌گردد.

** زكات فطره چه مصارفي دارد؟
مصرف زكات فطره هم هر چند مصارف همان زكات اموال است و همان مصارفي است كه در قرآن هم وارد شده است «إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَ‌اءِ وَالْمَسَاكينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيهَا» (توبه، 60) اما در مورد زكات فطره احتياطي هست كه مي‌فرمايند كه به فقراي مومن بپردازند و لذا افراد اگر كساني را مي‌شناسند كه فقيرند؛ مي‌توانند مستقيما به فقير بدهند. در غير اين صورت مي‌توانند به افراد ديگري بدهند كه به عنوان وكالت از طرف آن‌ها پرداخت كنند و يا به موسساتي كه مورد اطمينان هستند زكات فطره را بپردازند تا آن را به اهلش برسانند.

نكته قابل توجه ديگر اين‌كه سادات نمي‌توانند از غير سيد، زكات فطره قبول كنند و يا به تعبير ديگر كساني كه خودشان سيد نيستند؛ نمي‌توانند زكاتشان را به سيد بپردازند. بنابراين، تنها سادات هستند كه مي‌توانند زكات فطره را به سادات فقير بپردازند. لذا افرادي كه زكات فطره را به صورت وكالتي دريافت مي‌كنند اين نكته را مد نظر داشته باشند. همچنين ساداتي كه زكات فطره مي‌پردازند بهتر است به افرادي كه واسطه هستند اين نكته را گوشزد كنند.

** برخي افراد در روز عيد فطر، كفاره روزه خود را نيز مي‌پردازند. اين مورد از لحاظ فقهي به چه شكل است؟
البته كفاره مثل زكات فطره وقت معيني ندارد و بعدا هم مي‌توان آن را پرداخت اما هرچه زودتر بهتر. اين عزيزان حتما توجه داشته باشند كه كفاره با زكات فطره تفاوت زيادي دارد. از جمله اين‌كه قيمت كفاره را نمي‌توان بجاي كفاره پرداخت كرد و لذا حتما بايد طعام باشد. بنابراين اگر مي‌خواهند به نهاد و موسساتي بپردازند؛ حتما بايد در درجه اول قيد كنند كه كفاره است و نوع آن را هم مشخص كنند كه كفاره‌ عذري است يا كفاره عمدي. چون اين دو كفاره هم، در كيفيت مصرف با هم تفاوت دارند.

** افرادي هستند كه روزه بر آن‌ها واجب نبوده ولي پرداخت كفاره بر آن‌ها واجب است. آيا اين افراد زكات فطره هم بايد بپردازند يا زكات فطره مخصوص روزه‌داران است؟
زكات فطره تنها مخصوص روزه‌داران نيست بلكه آن‌هايي هم كه عذري داشته‌اند و يا عمدا روزه نگرفته‌اند بايد زكات فطره را بپردازند. زكات فطره يك واجب جداگانه‌اي است و بايد ادا شود.

** زكات فطره‌ سربازان در پادگان‌ها، پرستاران در بيمارستان‌ها، افرادي كه در شيفت كاري هستند و امثال اين‌ها برعهده كيست؟
اگر مخارج خودشان را خود تامين مي‌كنند؛ برعهده‌ي خودشان است و اگر نان‌خور مثلا پدر هستند، برعهده‌ كسي هست كه خرجي آن‌ها را مي‌پردازد.

** اگر كسي در شب عيد فطر مهمان شخص ديگري بود، آيا زكات فطره او برعهده‌ ميزبان و صاحب‌خانه است؟
اغلب فقها و مراجع تقليد و از جمله رهبر معظم انقلاب نظرشان اين است كه اگر نان‌خور آن فرد محسوب نشود؛ زكات فطره برعهده‌ ميزبان نيست بلكه برعهده خود فرد است. البته معمولا مهماني كه يك شب دعوت شده است نان‌خور محسوب نمي‌شود.