اهواز در محاصره آلودگی‌ها

مهر: دو هفته قبل بود که سازمان بهداشت جهانی در گزارشی جدید با طبقه بندی شهرهای جهان بر اساس ذرات آلوده موجود در هوای آنها، اهواز را به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان معرفی کرد.

در این طبقه‌بندی، ذرات آلوده موجود در هوای شهرها که اندازه آنها از 10 میکرومتر کمتر بوده اندازه‌گیری شده که ریزگردهای موجود در هوای اهواز بیش از سایر نقاط جهان بوده است. همچنین میانگین وجود ریزگردهای آلوده در هوای اهواز 372 میکروگرم در هر مترمکعب است که استفاده از سوخت کم کیفیت و وجود صنایع سنگین در این شهر مهمترین عامل پیدایش آنها هستند.

البته اعلام چنین گزارشی از این نظر قابل توجه است که از سوی یک سازمان بین‌اللملی مورد اشاره قرار گرفته است زیرا چنین وضعیت خطرناکی بارها از سوی کارشناسان محیط زیست و رسانه‌ها اعلام شده بود ولی هیچ‌گاه مورد توجه جدی مسئولان استان و کشور قرار نگرفت.

بروز پدیده گرد و غبار که در پنج سال اخیر به امری عادی در شهرهای استان تبدیل شده و بارها صدای اعتراض مردم، رسانه‌ها و نمایندگان مردم را درآورد ولی هیچ‌گاه برای آن گوش شنوایی نبوده که این آلودگی زندگی مردم خوزستان را تهدید می‌کند.

مرگ زودرس ناشی از پدیده گرد و غبار

سازمان بهداشت جهانی با اعلام اینکه همین ریزگردها در سال، موجب مرگ زودرس برای یک میلیون و 340 هزار نفر می‌شوند از کشورهای جهان خواسته تا اقدامات خود برای کاهش آلودگی شهرهای خود را کاهش دهند این در حالی است که بی‌‌شک در مدت اخیر مرگ و میرهایی ناشی از بروز پدیده گرد و غبار در استان به وقوع پیوسته که بی‌شک از سوی مسئولان امر کتمان شده است.

نماینده اهواز در مجلس درخصوص اعلام شهر اهواز به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان گفت: البته این خبر برای مردم خوزستان که با پوست و خون خود آلودگی‌های چند سال اخیر ناشی از گرد و غبار را لمس کرده‌اند خبر عجیبی نیست و تنها فرق اساسی این خبر این بود که از سوی یک سازمان بین‌‌المللی مورد تاکید قرار گرفته است.

سید شریف حسینی افزود: در حالیکه ذرات معلق با 20 میکروگرم باعث بروز مشکلات تنفسی برای هر فردی می‌شود، خوزستانی‌ها گرد و غبار با غلظت 327 میکروگرم را در سال‌های اخیر تحمل کرده‌اند بنابراین انتخاب این شهر و حتی استان خوزستان به عنوان آلوده‌ترین شهر یا استان جهان موضوع عجیبی برای خوزستانی‌ها نیست ولی بی‌شک این موضوع یک امری حساب می‌آید که با ندانم‌کاری و تعلل باعث به وجود آمدن چنین وضعیتی اسفناکی در استان شده است.

خروخ نخبگان از خوزستان

وی اضافه کرد: وضعیت غیر‌قابل تحمل گرد و غبار در استان خوزستان باعث شده اغلب نخبه‌های استان، پزشکان، سرمایه‌داران، کارمندان، معلمان و استادان دانشگاه مهاجرت به خوزستان را به ماندن در شهرهای آن ترجیح دهند به گونه‌ای که بعد از بیکاران، این روزها اغلب مراجعات به دفاتر نمایندگان خوزستان را افرادی تشکیل می‌دهند که خواستار کمک نمایندگان برای تسریع در مهاجرت آنها به بیرون از خوزستان می‌شوند.

حسینی خروج این افراد را در بلند مدت و حتی میان مدت باعث نابودی استان خوزستان دانست و تاکید کرد: از دولت انتظار داریم فرصت‌های از دست رفته در خوزستان را احیا کند و با عظم جدی و ملی، مسأله گرد و غبار در خوزستان را خاتمه دهد.

طبق آمار هواشناسی، فقط در نیمه‌های نخست سال‌های 86 تاکنون بیش از 323 روز بحرانی در اثر گرد و غباردر خوزستان وجود داشته است.

در نیمه نخست سال 86 بیش از 86 روز، در سال87 بیش از 89 روز، در سال 88 بیش از 62 روز، در سال 89 بیش از 55 روز و در سال 90 تاکنون 31 روز بحرانی و یا نسبتا بحرانی متاثر از گرد و غبار در خوزستان رخ داده است.

آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های نفت

در کنار تمامی آلودگی‌هایی که گرد و غبار به استان خوزستان تحمیل می کند نباید از آلودگی ناشی از فعالیت‌های نفتی نیز به سادگی گذشت زیرا اهواز شهری است که حدود 50 درصد نفت کشور را تولید می کند و حجم عظمیی از فعالیت‌های نفتی در این شهر صورت می‌گیرد.

همچنین مرکزیت شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب به عنوان شرکتی که حدود 80 درصد نفت ایران را تولید می‌کند نیز در اهواز است و در کنار آن دو شرکت عظیم نفت ایران یعنی کارون با تولید روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت و مارون با تولید حدود 600 هزار بشکه نفت در روز در اهواز فعالیت می‌کنند که در گوشه و کنار اهواز دارای کارخانه، واحدهای نمکزدایی و چاه‌های مختلف هستند که آلودگی قابل‌توجهی به مردم اهواز تحمیل می‌کنند.

سوزندان گازهای همراه نفت و شعله ور بودن همیشگی فلرهای کارخانه‌های متعدد نفت در اهواز نیز از عوامل آلودگی به شمار می‌روند. در این میان شرکت مناطق نفت خیز جنوب از چند سال قبل اقدام به اجرای طرحی به نام آماک به منظور جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت در حوزه این شرکت و جمع آوری این گازها کرد که به گفته مدیرکل سازمان محیط زیست خوزستان " اگرچه طرح جمع آوری گازهای همراه نفت به نام طرح آماک (جمع‌آوری گازهای همراه در طرح‌های آب تیمور، منصوری، اهواز و کوپال) حدود ۹۸ درصد پیشرفت دارد، اما این طرح فقط ۶۰ درصد آلودگی‌های نفتی اهواز را پوشش می‌دهد."

به این ترتیب 40 درصد آلودگی ناشی از نفت به شهر اهواز تزریق می‌شود و مردم آن را به راحتی استنشاق می‌کنند.

عامل سوم این آلودگی نیز از سوی محیط زیست خودروهای موجود در شهر اهواز عنوان شده‌است که در سال‌های اخیر به شدت بر تعداد آنها افزوده شده است.

آتش زدن همیشگی تفاله‌های نیشکر

آتش زدن تفاله مزارع عظیم نیشکر که در کنار اهواز قرار دارند نیز یکی از منابع آلودگی شهر اهواز به شمار می‌رود. تمامی صنایع جانبی تولیدی نیشکر از تفاله نیشکر که به آن باگاس می‌گویند به دست می‌آید. تفاله نیشکر یا باگاس 34 درصد وزن ساقه نیشکر را تشکیل می‌دهد و در صنایع مختلفی همچون کاغذ‌سازی کاربرد دارد. در مجتمع‌های تولید نیشکر سالانه یک میلیون و 200 هزار تن باگاس مازاد تولید می کنند که به علت نبود صنایع تبدیلی سوزانده می‌شوند.

متاسفانه باگاس به دست آمده ارزش بالایی دارد و با پرداخت مبالغی هنگفت برای انتقال به بیابان‌های اطراف مزارع نیشکر منتقل و آتش زده می‌شود که این موضوع علاوه بر اتلاف این سرمایه، باعث ناراحتی و آزار و اذیت روستاهای اطراف نیز شده به گونه‌ای که در برخی موارد حتی زندگی عادی در روستاهای اطراف را نیز فلج می‌کند و در اغلب موارد دود ناشی از این آتش به شهر اهواز نیز می‌رسد.

در شرایط فعلی سالانه یک میلیون و 200 هزار تن باگاس در صنایع نیشکر خوزستان تولید می‌شود که این رقم تا چند سال آینده و به دلیل توسعه فعالیت‌های پیش‌بینی شده قرار است به دو میلیون تن برسد که حداقل دو تا سه سال آینده نیز باید سوزانده شود.

سید شریف حسینی با یادآوری اینکه سالانه 30 میلیارد ریال در خوزستان برای سوزاندن باگاس، این ماده اولیه پر مصرف، هزینه می‌شود، افزود: از مازاد صنعت نیشکر یعنی باگاس در جهان به عنوان مواد اولیه تولید محصولات دیگر و یا به عنوان تامین‌کننده انرژی کارخانه‌های شکر و خوراک نیروگاه برق استفاده می‌شود.

تمامی این آلودگی‌ها که اغلب آنها قابل پیشگیری و کنترل است عواملی هستند که باعث شده اهواز در کنار تمامی مشکلات ریز و درشتی که دارد به عنوان آلوده‌تری شهر جهان معرفی شود.

رد گزارش سازمان بهداشت جهانی

با وجود این گزارش جهانی، استاندار و برخی مدیران استان خوزستان این گزارش را دارای ابهامات فراوان و غیر‌قابل قبول می‌دانند.

در همین راستا معاون عمرانی استاندار خوزستان گفت: ابتدا باید معلوم شود که این گزارش برپایه کدام اطلاعات ارسالی از سوی شهر اهواز به سازمان بهداشت جهانی، انتشار و در آن اهواز به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان انتخاب شده است.

غلامرضا اخوان صباغ تصریح کرد: سازمان بهداشت جهانی که در همه شهرهای دنیا سیسم پایش ندارد بنابراین چگونه یک شهر با عنوان آلوده‌ترین شهر جهان انتخاب می‌شود. اگر بحث آلودگی نفتی و ریزگردهاست برای نمونه آبادان نیز از چنین وضعی برخوردار است پس چگونه در این فهرست نامی از این شهر برده نشده است، پس می‌توان نتیجه گرفت تنها شهرهایی که گزارش‌هایی در مورد آلودگی منتشر کرده‌‌اند شامل این فهرست شده‌اند که این موضوع قابل قبول و استناد نیست.

وی افزود: انتخاب اهواز به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان عواقب جبران‌ناپذیر فراوانی برای این شهر و توسعه و پیشرفت آن دارد زیرا باعث خروج و در توصیف بهتر فرار سرمایه‌گذاران و نخبگان از این می‌شود؛ بنابراین انتظار داریم رسانه‌ها درخصوص این موضوع با رعایت انصاف و حق مردم اهواز گزارش و خبر منتشر کنند.

تمامی این آلودگی‌ها که اغلب آنها قابل پیشگیری و کنترل است عواملی هستند که باعث شده اهواز در کنار تمامی مشکلات ریز و درشتی که دارد به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان معرفی شود.