عاقبت تلخ خانه‌هاي مشاهير در شهرستانها

تهران امروز: خانه‌هاي مشاهير در شهرستان ها در مقايسه با تهران داستان ديگري دارد.آنجا كه از تير رس رسانه‌ها و چشم‌هاي خبرنگاران اين حوزه دورتر است و اغلب سر جنازه‌‌هاي آش و لاش خانه‌ها مي‌رسند و ديگر كاري از دست كسي ساخته نيست. 70 خانه در بافت تاريخي شيراز، بخش زيادي از بافت‌هاي تاريخي در كاشان و جهرم اخيرا تخريب شده.در همين يكي، دو ماه گذشته تخريب خانه‌هاي مشاهير در شهرستان‌هاي مختلف سرو صداي زيادي به پا كرد.امروز در اين صفحه جست‌وجو كرده‌ايم اين خانه‌هاي در حال تخريب را.

خانه تاريخي گنجه‌اي زاده

اين خانه قديمي كه در خيابان ارك جديد، رو به روي ساختمان مركزي شهرداري تبريز است و 50 متر با سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري آذربايجان شرقي فاصله دارد، در عرض كمتر از 24 ساعت با خاك يكسان شد.

خانه گنجه‌اي‌زاده تبريز از جمله خانه‌هاي مورد مناقشه بين سازمان ميراث فرهنگي و ديوان عدالت اداري بود كه بالاخره با حكم ديوان مالك خصوص اين زمين توانست اقدام به تخريب اين بنا كند.

در حال حاضر پنج خانه قديمي در سطح شهر تبريز چنين وضعيتي را دارند ولي با وجود اعتراض‌ها و عكس‌العمل‌هاي سازمان ميراث فرهنگي، مالكان حكم تخريب را دريافت كرده‌اند.

خانه گنجه‌اي‌زاده معماري مختلطي از سبك دوره قاجار و پهلوي دارد. اين خانه ۳ هزار مترمربع مساحت دارد و اعياني آن در ۳ طبقه متشكل از تعدادي اتاق در يك رديف بدون اندروني و بيروني است.

استفاده از زاويه‌هاي تيز در ساخت خانه گنجه‌اي‌زاده و پنجره‌هاي مستطيل شكل بدون خميدگي‌هاي معمول بناهاي ايراني در ساختمان اين بنا شاهد زنده آغاز معماري مدرن و فاصله گرفتن از معماري سنتي ايراني در تبريز است.

هر چند تاريخ ساخت خانه گنجه‌اي‌زاده به اواخر قاجاريه برمي‌گردد، ساخت زيرزمين‌هاي خاص دوره پهلوي رنگ و بوي معماري عصر پهلوي را در مقايسه با معماري قاجار در اين بناي تاريخي بيشتر مي‌كند. اين بناي تاريخي در حال حاضر بخشي از دانشكده معماري دانشگاه صنعتي سهند تبريز است.

اين بنا شامل دو بخش است. بخش شرقي متعلق به دوره قاجاريه و بخش غربي كه اوايل پهلوي اول به ساختمان قبلي اضافه شده است.

خانه تاريخي «شمس»

خانه تاريخي «شمس» در روستاي اسفندآباد در نزديكي ابركوه يزد به دستور شخص بخشدار اين منطقه با لودر با خاك يكسان شد. خانه شمس همين سه سال پيش در تاريخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۶۳۵۶ به‌عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده بود. اين بنا كه با خشت و گل ساخته شده بود، سازه‌اي دو طبقه داشت با يك حياط و از چند اتاق در طبقه همكف و اتاق‌هايي تابستانه در طبقه بالايي تشكيل مي‌شد.

نماي اصلي خانه شمس كاهگل بود كه رويه آن را با گچ كمي تزئين كرده بودند. اين بناي خشتي جزو ساختمان‌هاي تقريبا اعياني در روستا محسوب مي‌شد و مالك شخصي داشت، براساس خبرهاي منتشر شده تخريب اين خانه بدون اجازه مالك صورت گرفته است. در پيش از اين تخريب كامل، حياط اين خانه تاريخي نيز به بهانه تعريض كوچه تخريب شده و از بين رفته بود.

اين خانه متعلق به حاج ميرزا حسن شمس از بزرگان روستاي اسفندآباد بود. خانه‌هاي قديمي روستاي اسفندآباد از نظر موقعيت مكاني در جهت قبله قرار دارند. اين جهت‌گيري از لحاظ اقليمي، شرايطي را به وجود آورده است تا فضاي تابستاني و اتاق‌هاي زمستاني به طرزي مفيد پيرامون حياط مركزي قرار گيرند. حياط، اصلي‌ترين فضاي خانه‌هاي روستاست. حوض آب در وسط حياط قرار گرفته است و باغچه‌ها كنار يا دور تا دور آن، با درختاني كه نياز كمي به آب دارند همچون انار، انگور، پسته و انجير و علاوه بر ايجاد زيبايي به سرسبزي خانه و تامين سايه و خنكاي آن، خشكي هوا را نيز مي‌كاهد. به عبارتي همه عناصر متشكله خانه يزدي دست به دست هم مي‌دهند تا اقليمي كوچك و قابل زيست براي انسان فراهم كند. حياط خانه‌هاي روستا مكاني براي انواع بازي‌ها، سرگرمي و تفريح كودكان و نوجوانان است.

خانه تاريخي بادرود

سريال تخريب خانه‌هاي تاريخي بادرود همچنان ادامه دارد و اين‌بار خانه تاريخي افصحي همان شاعر پر آوازه كه در تاريخ اين شهر به نام افصح الشعرا معروف بود،اين خانه را نشانه گرفته است.

وجود اتاق‌هاي بهاره و زمستانه،پاييزه و تابستانه گرفته تا پنج دري و ممه خوان و از طرفي سرد آب و گول و پستو همه از قطره‌هاي ريز معماري تاريخي اين خانه است كه در حال فنا شدن است.

مطبخ تا زير زميني و آرام خواب اين خانه، زيبايي دو چنداني را به اين بنا اضافه كرده است كه در حال حاضر به علت عدم تعمير و بازسازي در انتظار مرگ تدريجي يك ابنيه تاريخي هستيم.

خانه تاريخي «مجتهد اردبيلي»

خانه تاريخي و فرهنگي «مجتهد اردبيلي» در اردبيل كه در اختيار ميراث فرهنگي قرار دارد، هم‌اكنون به دليل عدم رسيدگي و مرمت در حال تخريب است.

ظاهرا بارها از ميراث فرهنگي استان تقاضاي رسيدگي به اين خانه تاريخي شده اما تاكنون براي مرمت اين خانه تاريخي اقدامي صورت نگرفته است.خانه مجتهد اردبيلي با هزار و 500 متر مربع در كوچه «طوي» از محلات قديمي و تاريخي اردبيل قرار داشته و از سوي وراث آن به منظور انجام فعاليتهاي قرآني و ديني وقف شده، اما در حال حاضر در اختيار ميراث فرهنگي قرار دارد.

خانه عبدالرزاق كاشي

خانه عبدالرزاق كاشي حاكم وقت كاشان در دوران زنديه عمارتي باشكوه با معماري بسيار زيبا و پيچيده ولي فراموش شده است ودر حال تخريب والبته محلي براي تجمع معتادان و ريختن زباله.

ظاهرا پيگيري اهالي محل براي رفع مزاحمت و مشكلات و معضلات اجتماعي كه در اين محل ايجاد شده بود و مجاور مسجدي بود؛ مسكن و شهرسازي را بر آن داشت تا قسمت‌هايي از اين خانه نيمه مخروبه را با لودر تخريب كند تا فضا باز شود و امكان ورود افراد هرز و معتادان به آن سخت شود و به اصطلاح از نقطه كوري در بيايد.

به هر حال خيلي‌ها نظرشان اين است كه خانه عبدالرزاق كاشي ارزش بازسازي ندارد ولي كارشناسان معماري بر اين باورند كه همين كه هست به عنوان نمونه مي‌شود حفظ و در آن حيات جاري كرد و زنده‌اش كرد.

مانند همان تكه خرابه ديوار بازمانده از خانه‌اي كه در گوشه پاركينگ خيابان علوي در مجاور خانه‌هاي تاريخي كاشان آن را در قاب گچي قرار داده‌اند و به رخ گردشگران مي‌كشانند.عبدالرزاق كاشي حاكم كاشان بوده كه در دوره زنديه زندگي مي‌كرده است.

با در نظر گرفتن موقعيت تجاري اقتصادي، اجتماعي و نظامي خانه‌اش را در مركز بافت تاريخي ولي مشرف به تمام نقاط كليدي شهر بنا كرده است.

مي‌گويند پس از زلزله مهيبي كه كاشان را ويران كرد ايشان به بازسازي كاشان همت كرد و حيات دوباره‌اي به كاشان داد و مديريت بحران را ايشان به عهده داشته است و اين تنها مشتي بود نمونه خروار.چه بسيار خانه‌هاي مشاهير ايراني كه رو به احتضارندو ما همچنان بي‌خبرو خبرداران در حال تخريب.