تحلیل آرایش سیاسی انتخابات آخر هفته مصر ؛ طیف بندی ها و شانس کاندیداها

 عصرایران ؛ علی قادری - سرزمین اهرام لحظات ملتهبی را تجربه می کند. مردم مصر پس از سقوط مبارک خود را برای مشارکت گسترده در انتخابات ریاست جمهوری این کشور آماده می کنند؛انتخاباتی که تا کمتر از یک هفته دیگر در مصر برگزار خواهد شد و نتیجه آن نه تنها رئیس جمهور آینده مصر را مشخص خواهد کرد بلکه سرنوشت انقلاب این کشور را نیز رقم خواهد زد.

از سوی دیگر با توجه به جایگاه رفیع مصر در خارمیانه عربی،انتخابات این کشور تاثیر جدی در مسیر تحولات عربی کنونی برجای خواهد گذاشت.

با بررسی صحنه سیاسی مصر می توان دو اردوگاه اصلی را در عرصه رقابت های انتخابات ریاست جمهوری این کشور تشخیص داد. اردوگاه انقلاب که شامل مجموعه ای از جوانان، احزاب و جریان هایی است که در انقلاب 25 ژانویه 2011 مشارکت فعالانه داشتند و اردوگاه ضد انقلاب که شامل افراد و جریانهایی است که وابسته به نظام سابق هستند و اکنون تلاش دارند که با قبضه جایگاه ریاست جمهوری مسیر انقلاب مصر را تغییر دهند.

با نگاهی به لیست کاندیداهای ریاست جمهوری مصر و بررسی سوابق و جهت گیری های سیاسی آنها می توان این افراد را در قالب دو اردوگاه اصلی تقسیم بندی کرد:

الف) اردوگاه انقلاب

عبدالمنعم ابوالفتوح، حمدین صباحی، محمد مرسی، محمد سلیم العوا، ابوالعز حسن الحریری، هشام البسطوسی، خالد علی، عبدالله الاشعل

با توجه به کثرت تعداد کاندیداهای وابسته به اردوگاه انقلاب و رویکردهای سیاسی آنها می توان به سادگی متوجه شد که در اردوگاه انقلاب مجموعه متنوعی از گرایشات سیاسی از لیبرال و ملی گرا تا اسلامگرا وجود دارد و این نگرانی وجود دارد که در صورت عدم ائتلاف این افراد،این کثرت نقطه ضعف اردوگاه انقلاب در انتخابات ریاست جمهوری مصر باشد.

حتی در میان اسلامگرایان مصر نیز اتفاق نظری درباره کاندیدای اصلح بوجود نیامده است.
این جبهه دارای سه کاندیدای اصلی است: "عبدالمنعم ابوالفتوح، محمد مرسی، محمد سلیم العوا" که همگی وابسته به مکتب اخوان المسلمین هستند با این تفاوت که ابوالفتوح پیش از آغاز تبلیغات انتخاباتی از اخوان جدا شد و سلیم العوا نیز اسلامگرایی است که بیشتر به لحاظ فکری به این مکتب تعلق دارد.
محمد مرسی نیز پس از رد صلاحیت مهندس خیرت شاطر، قائم مقام اخوان المسلمین، به عنوان کاندیدای احتیاطی این جریان ریشه دار اسلامی وارد کارزار انتخابات ریاست جمهوری شد.

جبهه بندی در داخل جریان اسلامگرای مصر نشان می دهد که احزاب ،شخصیت ها و گروه های متنوع وابسته به این جریان در اطراف عبدالمنعم ابوالفتوح و محمد مرسی تجمع کرده اند.

جریان سلفی مصر نیز یکپارچه نیست. با وجود اینکه هیئت شرعیه، حزب اصلاح و حزب اصالت و تعدادی از علماء سلفی از محمد مرسی نامزد اخوان المسلمین حمایت کرده اند ، حزب نور و جماعت اسلامی مصر از عبدالمنعم ابوالفتوح حمایت می کنند.

حتی در داخل اخوان المسلمین نیز بسیاری از اعضاء با کاندیداتوری محمد مرسی مخالفند و با وجود این که بطور رسمی اعلام نمی کنند ولی در انتخابات به ابوالفتوح رای خواهند داد.

بسیاری معتقدند که ریشه اصلی این اختلاف در داخل اسلامگرایان، تک روی اخوان المسلمین و عدم پایبندی آن به تعهدات خویش در زمینه عدم معرفی نامزد برای انتخابات ریاست جمهوری است.
در جبهه ملی و لیبرال اردوگاه انقلاب نیز اختلاف و چند دستگی دیده می شود و بسیار بعید است تا انتخابات،اتفاق نظری بوجود آید.با این حال گفته می شود شانس حمدین صباحی از حزب الکرامه بیشتر از سایرین است.

بنابراین در جمع بندی کلی از کاندیداهای اردوگاه انقلاب می توان به سه کاندیدای اصلی رسید که در انتخابات پیش رو آراء بیشتری را به خود اختصاص خواهند داد: عبدالمنعم ابوالفتوح، محمد مرسی، حمدین صباحی.

ب) اردوگاه ضد انقلاب

عمرو موسی، احمد شفیق، محمد فوزی عیسی، حسام خیرالله

در اردوگاه ضد انقلاب اوضاع به مراتب بهتر از اردوگاه انقلاب است و به هیج وجه خبری از اختلافات گسترده اردوگاه انقلاب نیست.

با وجود اینکه بازگشت احمد شفیق، آخرین نخست وزیر دوره حسنی مبارک به لیست کاندیداها(پس از رد صلاحیت اولیه) شانس عمروموسی، وزیر خارجه اسبق مصر و دبیر کل سابق اتحادیه عرب، را کمتر کرد اما گفته می شود مذاکرات پنهانی که میان شفیق و موسی با پشتیبانی امریکا، عربستان و ارتش مصر وجود دارد در نهایت آراء اردوگاه ضدانقلاب را به داخل سبد عمرو موسی خواهد ریخت. مذاکراتی که نتیجه آن هنوز معلوم نیست.

البته همه آرایی که عمرو موسی از آن خود خواهد کرد از سبد اردوگاه ضد انقلاب نیست. بسیاری از مسیحیان قبطی مصر نیز که ده درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند و مشارکت فعالانه ای در انقلاب 25 ژانویه داشتند، به دلیل نگرانی از به قدرت رسیدن اسلامگرایان و تشدید فشار های اجتماعی نسبت به آنها به عمرو موسی متمایل هستند.

موضع گیری های خاکستری عمرو موسی در بسیاری از مسایل نیز به گونه ای است که دسته بندی وی در اردوگاه ضد انقلاب را مشکل می کند.
به عنوان مثال موضوع رابطه با ایران به عنوان یکی از تبلیغاتی است که تقریبا همه کاندیداهای اردوگاه انقلاب آن را مطرح کرده اند. بر خلاف احمد شفیق که شدیداً این موضوع را رد می کند و معتقد است که رضایت عربستان را فدای رابطه با ایران نخواهد کرد ، عمرو موسی به صراحت از لزوم رابطه دوستانه با ایران صحبت کرده است.

در رابطه با معاهده صلح مصر و اسراییل موسوم به کمپ دیوید نیز همین موضع خاکستری از سوی عمرو موسی دیده می شود.با وجود اینکه بسیاری در اردوگاه انقلاب مانند ابوالفتوح این معاهده را رد می کنند اما عمرو موسی از تعدیل آن سخن به میان آورده است.

این موضع گیری های خاکستری باعث شده تا بخش هایی از مردم مصر به او متمایل شوند. امروز دیدگاهی در این کشور وجود دارد که معتقد است مصر در شرایط کنونی به رئیس جمهوری نیازمند است که بتواند کشور را با کمترین تنش از شرایط بحرانی کنونی خارج کند و باعث ورود سرمایه های خارجی به کشور شود، از دیدگاه این افراد در چنین شرایطی عمرو موسی به  عنوان یک دیپلمات و سیاستمدار کهنه کار بهترین انتخاب است.

با این حال زمانی که عربستان از یک نامزد انتخاباتی حمایت می کند و یا سناتور جان کری ساعت ها با او مذاکره می کند، بسیار طبیعی است که نتوان او را در داخل اردوگاه انقلاب دانست. واقعیت این است که امریکا و عربستان به دنبال بازتولید نظام مبارک پس از انقلاب هستند.نظامی که به امنیت اسراییل پایبند باشد و در معادلات منطقه ای نیز در برابر عربستان قرار نگیرد.

اینکه "احمد شفیق به نفع عمروموسی عقب نشینی خواهد کرد یا نه؟" پرسشی است که برای رسیدن به پاسخ آن باید تا آخرین لحظات صبر کرد.
با وجود اینکه این روزها در مصر نمی توان به نظر سنجی ها اعتماد کرد اما به نظر می رسد برخی از این نظر سنجی ها سعی دارند احمد شفیق را قانع کنند که او یکی از شانس های اصلی ریاست جمهوری است، افسر بازنشسته ای که شورای نظامی حاکم بر مصر بسیار علاقمند است که برای مقابله با اسلامگرایان به قدرت برسد.

دو نامزد دیگر این اردوگاه یعنی محمد فوزی عیسی و حسام خیرالله شانس زیادی ندارند بگونه ای که فوزی عیسی هفته گذشته به نفع عمرو موسی کناره گیری کرد و بسیار بعید به نظر می رسد که خیرالله نیز آراء قابل توجهی را بدست آورد.

نتیجه گیری

پیش بینی می شود با توجه به کثرت کاندیداها، وزن بالای اسلامگرایان، قرار گرفتن اکثر نیروهای ملی و لیبرال در اردوگاه انقلاب از یک سوی و شانس بالای عمرو موسی در اردوگاه مقابل انتخابات ریاست جمهوری مصر به دور دوم کشیده شود که دیپلمات پیر یک طرف آن خواهد بود.

در اردوگاه انقلاب نیز با وجود پیشرفت قابل قبول حمدین صباحی به عنوان یک چهره ملی و بهره برداری محمد مرسی از جایگاه سنتی اخوان المسلمین به نظر می رسد عبدالمنعم ابوالفتوح به لحاظ برخورداری از پایگاه گسترده حزبی و مردمی که شامل ترکیبی از جریان های اسلامی و ملی-لیبرال است از شانس بالاتری برای ورود به دور دوم برخوردار باشد.

نتایج انتخابات ریاست جمهوری مصر در خارج از این کشور نیز که یک هفته پیش از انتخابات در داخل برگزار شد نشان می دهد که به عنوان مثال در عربستان سعودی که بیش از 260 هزار مصری امکان حضور در انتخابات را داشتند،عبدالمنعم ابوالفتوح و عمرو موسی به ترتیب بیشترین آرا را به خود اختصاص داده اند.

چهارشنبه و پنج شنبه این هفته انتخابات ریاست جمهوری مصر برگزار خواهد شد.انتخاباتی که با توجه به اختیارت گسترده رئیس جمهور در این کشور، تکلیف انقلاب این کشور روشن خواهد کرد.

با وجود اینکه مصر پس از سقوط حسنی مبارک در بی ثباتی سیاسی و امنیتی فرو رفته است و با آمدن رئیس جمهور جدید نیز این بی ثباتی تا مدتی ادامه پیدا خواهد کرد اما بی تردید این کشور پس از عبور از این دوره بی ثباتی خواهد توانست نقش اساسی در تحولات منطقه ای ایفا کند.

مصر باثبات، آینده جهان عرب را ترسیم خواهد کرد. آینده ای که امیدواریم که شبیه گذشته نباشد.