70 درصد دریاچه ارومیه خشک شد

مهر: از سال آبی 75 - 74 تاکنون سطح تراز آب دریاچه ارومیه سیر نزولی پیدا کرده و امروز به وخیم ترین وضعیت خود نسبت به 50 سال گذشته یعنی خشک شدن بیش از 70 درصد عرصه آبی رسیده است.

 بر اساس آخرین آمارهای اعلامی از سوی محیط زیست آذربایجان غربی هم اکنون سطح تراز دریاچه ارومیه 1270.65 سانتیمتر است که نشان دهنده تشدید وضعیت مبهم و بحرانی این تالاب ارزشمند است وضعیتی که روز به روز بر وخامت آن افزوده می شود.

از نظر وضعیت نمک، میزان متعارف نمک دریاچه ارومیه 180تا 220 گرم در لیتر است که طی سنوات گذشته افزایش نمک در این دریاچه رکوردهایی تا 400 گرم در لیتر را داشته و در سال 90 این وضعیت منجر به ایجاد شرایط فوق اشباع و شروع به کریستاله شدن در دریاچه شده است.

دریاچه ارومیه 120 هزار کیلومتر کوچک ‌تر شد

محمدجواد محمدی زاده، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست کشور در جدیدترین اظهار نظر خود هفته گذشته با بیان اینکه دریاچه ارومیه 120 هزار کیلومتر کوچک ‌تر شده و پنج جزیره آن به خشکی تبدیل شده است، گفت: دریاچه ارومیه در وضعیت بسیار مبهم و دردناکی از لحاظ زیست محیطی قرار دارد.

بنا بر تحقیقات انجام شده از 14 سال پیش تاکنون نمودار تراز آب پارک ملی دریاچه ارومیه رو به پایین است و مطالعات مدیریت زیست بوم حوضه آبریز دریاچه ارومیه که با همکاری بانک جهانی به اتمام رسیده، نشان می‌دهد دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور جهان تا کمتر از 20 سال آینده با بحران شدیدی مواجه می شود.

این آمارها و اظهار نظرها در حالی صورت می گیرد که به گفته مسئولان آذربایجان غربی خروج دریاچه ارومیه از شرایط بحرانی از مهمترین اولویت های اجرایی دولت به شمار می رود اولویت هایی که فقط با برگزاری جلسات گاه و بی گاه و در برخی مواقع کلیشه ای نمود پیدا می کند.

در این راستا معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی از تدوین و اجرای طرح جامعی در قالب سند مدیریت دریاچه ارومیه خبر می دهد این در حالی است که بر اساس اعلام برخی از کارشناسان محیط زیست تاکنون اعتبارات مناسبی برای اجرای طرح های برون رفت از وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه پرداخت نشده و اگر هم اعتباری هزینه شده جوابگو نبوده است.

 کاهش میزان بارندگی و افزایش دمای هوا مهمترین عوامل کاهش سطح آب

تاکنون مسئولان مهمترین عامل بروز این بلای زیست محیطی را ناشی از کاهش میزان بارندگی، افزایش دمای هوا عنوان کرده و با ارائه آمارهایی دلایل بروز انسانی این فاجعه کم تاثیر می دانستند هفته گذشته محمدجواد محمدی ‌زاده معاون رئیس جمهور در در پنجمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، فعالیت‌های گسترده عمرانی از جمله ایجاد جاده شهید کلانتری، احداث پل، افتتاح سدهای مختلف بر روی دریاچه و حوضه‌های آبریز آن بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی انجام گرفته را از دلایل وضعیت بسیار مبهم و دردناک این دریاچه اعلام کرد.

وی حتی عنوان کرد: علائم مختلفی همچون، افزایش شورى آب بیش از حد اشباع، کوچک‌ تر شدن به میزان بیش از 120 هزار هکتار، اتصال پنج جزیره از جزایر 9 گانه دریاچه به خشکى و همچنین ظهور لکه‌های سفید در بستر نیلگون دریاچه، دلیلی بر این ادعا و هشداری برای نابودی یکی از منحصربفرد زیست‌گاه‌های جهان و به ویژه آرتمیا به عنوان یکی از کمیاب‌ ترین و گرانقیمت ‌ترین موجود جهان است.

سوالی که بی جواب باقی مانده است چرا در زمینه کاهش بارش و افزایش تبخیر که در این حوزه طی 15 سال اخیر رخ داده است فشاری در بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب وارد نکرده و تمام فشار اکولوژیک بر محیط ‌زیست و دریاچه ارومیه وارد شده است؟

وجود 24 هزار حلقه چاه غیرمجاز و عدم مدیریت منابع آبی در بخش کشاورزی طی سالهای گذشته نیز بی تاثیر در بروز این وضعیت وخیم نبوده است در این میان نقش کشاورزان ارومیه ای که تمایلی به اجرای طرح های آبیاری تحت فشار ندارند نیز غیرقابل انکاراست.

عدم اختصاص حق آبه دریاچه ارومیه از سوی استانهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه، کمبود اعتبار، بی توجهی مقامات رده بالای کشور به وضعیت این دریاچه، اجرای طرح آزمایشی بارورسازی ابرها، عدم استقبال کشاورزان و اجرای کند تغییر الگوی کشت کشاورزی در منطقه مسایلی نیستند که بتوان آنها را در دو یا سه جلسه جمع بندی کرد و به نتیجه رساند بلکه برون رفت دریاچه ارومیه از وضعیت فعلی به عزم ملی نیاز دارد عزمی که اگر به موقع جزم نشود خسارات انسانی و زیست محیطی غیر قابل جبرانی را در پی خواهد شد.

یکی از نشست هایی که گاه و بی گاه در خصوص وضعیت دریاچه ارومیه با حضور کارشناسان سه استان حوضه آبریز دریاچه ارومیه برگزار می شود کارگروه مدیریت پایدار منابع آب و کشاورزی است نشست هایی که صحبت های کارشناسی و راهکارهای علمی خوبی در آن رد و بدل می شود راهکارهایی که برای رسیدن به عمل راه طولانی در پیش دارند.

برنامه های علاج بخشی دریاچه ارومیه تسریع یابد

معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی در سومین جلسه کارگروه مدیریت پایدار منابع آب و کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه گفت: خروج دریاچه ارومیه از شرایط بحرانی از جمله مهمترین اولویت های اجرایی دولت است که به همین منظور نیز برنامه های جامعی را در قالب سند مدیریت دریاچه ارومیه تدوین و در حال اجرا است که باید با تسریع در اجرای اقدامات پیش بینی شده ، در کوتاه مدت شرایط دریاچه را از وضعیت بحرانی خارج ساخت .

سید جواد محمودی در این نشست که با حضور مدیران اجرایی سازمانهای جهاد کشاورزی، آب منطقه ای و محیط زیست استانهای آذربایجان غربی، شرقی و کردستان در محل سازمان جهادکشاروزی آذربایجان غربی برگزار شد افزود: با کاهش بارندگی ها و مصرف بیش از حد از منابع زیرزمینی آب، میزان آب ورودی به دریاچه بسیار کاهش یافته است.

وی ادامه داد: جلوگیری از توسعه بی رویه اراضی کشاورزی، مدیریت مصرف آب با اجرای طرح های آبیاری تحت فشار در اراضی آبی و ساماندهی چاه های غیر مجاز در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و بارورسازی ابرها را از جمله راهکارهای کوتاه و میان مدت علاج بخشی دریاچه است که باید با آگاه سازی کشاورزان مشارکت آنان را برای اجرای پروژه های مدیریت مصرف آب افزایش داد.

لزوم مدیریت مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در ادامه این جلسه گفت: تغییر الگوی کشت و اجرای طرح آبیاری تحت فشار از برنامه های سازمان جهاد کشاورزی برای مدیریت مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است.

سید علی مختاری افزود : در حال حاضر طرح رعایت الگوی کشت در 120 هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان نقده در حال انجام است و سال آینده با تکمیل این مطالعات در سایر مناطق استان ارقام زراعی مناسب برای هر منطقه شناسایی و با معرفی آن به کشاورزان از سال 93 این طرح در تمامی مزارع استان اجرایی خواهد شد.

وی اصلاح شیوه های آبیاری در مزارع استان را از دیگر برنامه های سازمان عنوان کرد و ادامه داد: از 183 هزار هکتار اراضی کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تاکنون 21 هزرا هکتار به سیستم آبیاری تحت فشار تجهیز شده اند.

در این نشست پس از ارائه گزارشی از آخرین وضعیت مطالعات طرح حفاظت از تالابهای ایران با موضوع مدیریت ریسک خشکسالی دریاچه ارومیه، طرح افزایش منابع آب با استفاده از پوشش های پلاستیکی رواناب ساز در شوره زارهای اطراف دریاچه، تعیین تکلیف چاه های غیر مجاز و طرح بارورسازی ابرها در حوضه آبریز دریاچه ارائه شد که امید می رود هر چه سریعتر با تخصیص اعتبارات مورد نیاز وارد فاز اجرایی شوند.

پارک ملی دریاچه ارومیه با ویژگی های خاص خود بعد از دریاچه شور بحر المیت در دنیا به عنوان دومین دریاچه شور و بزرگ در جهان به شمار می رود، این دریاچه به عنوان بزرگترین تالاب دایمی با دارا بودن 102 جزیره بزرگ و کوچک در استان قابلیت های زیادی را در دل خود جای داده است.

مساحت این دریاچه بیش از 570 هزار هکتار است. با به خطر افتادن وضعیت این دریاچه علاوه بر تهدیدات زیست محیطی استان، حیات گونه های با ارزش و نادر کشور از جمله گوزن زرد ایرانی و... نیز به خطر خواهد افتاد.