همه آنچه قبل از ارتودنسی باید بدانید

افکار: لبخند زیبا با دندان‌های مرتب گاهی اوقات برای خیلی‌ها آرزوست. آنها دندان‌های نامرتبی دارند و با هر بار جلوی آینه رفتن یا لبخند زدن به این فكر می‌‌كنند كه كاش دندان‌های صاف و مرتبی داشتند.

این آرزو این روزها دیگر دست نیافتنی نیست. علم دندانپزشكی نه تنها در زیباسازی دندان‌ها به خوبی پیشرفت كرده است بلكه روش‌های راحت‌تر و ساده‌تری را برای رسیدن به نتیجه مطلوب به كار می‌گیرد. از ارتودنسی‌های پیشگیری تا ارتودنسی‌های نامرئی. در روش‌های جدید فرد كمتر به سیم‌ها و براكت‌هایی كه با هر بار حرف زدن و خندیدن خود را نشان می‌دهند، اذیت می‌شود و تا طی كردن دور كامل مشكلی از نظر ظاهری ندارد.

با دكتر رامین فرازمند درباره تمام آنچه باید در مورد ارتودنسی بدانید صحبت كردیم كه با هم می‌خوانید.

آیا درمان‌های ارتودنسی تنها برای زیبایی است؟

درمان‌های ارتودنسی به منظور برقراری رابطه بین دندانی و فكی بهتر انجام می‌گیرد. با این درمان‌ها نه تنها به زیبایی بیشتر دست می‌یابیم بلكه می‌توانیم با رعایت بهداشت از پوسیدگی‌های بیشتر كه براثر نامرتبی و روی هم قرارگرفتن برخی از دندان‌ها یا فاصله بین دندانی جلوگیری كنیم. این روش با قرار گرفتن دندان‌ها در محل خود و ایجاد روابط فكی صحیح، سبب تلفظ بهتر حروف و كلمات توسط بیمار و نهایتا حضور با اعتماد به نفس او در جامعه می‌شود.

آیا همه نیاز به ارتودنسی دارند؟

به دلیل وجود درمان‌های زیاد و نیز تنوع وضعیت‌های مختلف دهانی و دندانی، برای اینكه متوجه شوید نیاز به انجام دادن ارتودنسی دارید یا نه باید به دندانپزشك مراجعه كنید. چون امكان درمان‌های جایگزینی برای ارتودنسی وجود دارد. با معاینه دندانپزشك، او متوجه نیاز یا بی‌نیازی به ارتودنسی می‌شود. در بعضی مواقع می‌توان در سنین بعد از رشد در صورت نامرتبی‌های كم‌ از درمان‌های لامینیت كه پوشش‌های استتار‌كننده نامرتبی‌های دندانی است و روی سطح جلویی دندان‌های قدامی چسبانده می‌شوند، استفاده كرد.

از چه زمانی متوجه نیاز به ارتودنسی می‌شویم؟

ارتودنسی محدود به سن خاصی نیست، می‌توان از اواخر ۳ سالگی تا وقتی كه دندان‌ها وجود دارند از این درمان استفاده كرد. گاهی اوقات در سنینی كه كودكان دندان شیری دارند برای اینكه عادت مكیدن انگشت یا پستانك از سر كودك باز شود، از دستگاه‌های ساده ارتودنسی استفاده می‌شود.

معمولا اغلب مشكلات ارتودنسی در ۷سالگی زمانی كه بیشتر دندان‌های دائمی جلویی درآمده‌اند خود را نشان می‌دهند. البته امكان تشخیص برخی از مشكلات در سنین پایین‌تر نیز وجود دارد. از وقتی كه دندان‌های دائمی رویش پیدا می‌كند تا حدود ۱۲ تا ۱۵ سالگی می‌توان تغییرات استخوانی و عضلانی مثل بزرگ كردن فك بیماران را انجام داد. به طور كلی بهترین سن درمان ارتودنسی با دستگاه ثابت حدود ۱۲ سالگی است. پس از ۱۲ سالگی با افزایش سن بیمار درمان هم تغییر می‌كند.

ارتودنسی نامرئی چیست؟

۳روش برای انجام ارتودنسی نامرئی وجود دارد. یك مورد سیستم لینگوال است كه در این روش براكت‌های ارتودنسی در پشت دندان‌های فك بالا و پایین چسبانده می‌شود. این سیستم به دلیل مزاحمت‌های فراوان برای زبان هنگام تكلم و غذاخوردن و نیز به دلیل شكسته و كنده شدن هنگام شستن دهان چندان عملی نبوده و پیشنهاد نمی‌شود.

در روش دیگر از پلاك‌های شفاف در جهت ردیف كردن دندان‌ها استفاده می‌شود كه ‌آن نیز در موارد بسیار محدود و نامرتبی‌های بسیار كم و با صلاحدید دندانپزشك انجام می‌گیرد و نیاز به مراجعات ۲هفته یك‌بار و قالب‌گیری در هر جلسه مراجعه و ساخت پلاك جدید در هر جلسه دارد. روش اصلی و كارآمد روش استفاده از براكت‌های شفاف و اغلب سرامیكی است كه روی دندان‌های بیمار نصب می‌شود و بدون رنگ بوده و دیده نمی‌شوند. این روش دارای استحكام و زیبایی خوبی بوده و مشكلی برای زبان یا گفتار بیمار ایجاد نمی‌كند.

سیستم ارتودنسی متحرك را توضیح دهید.

ویژگی این نوع ارتودنسی قابلیت برداشتن و گذاشتن آن است. اما استفاده از این روش به این معنا نیست كه فرد هر زمان دلش خواست از آن استفاده كند. در این روش نیز فرد باید دست‌كم ۱۸ ساعت به طور پیوسته آن را در دهان قرار دهد. نكته مهم آن است كه این روش تنها در مشكلات جزئی و در بیشتر مواقع به عنوان درمان پیشگیری استفاده می‌شود. یكی دیگر از نكات مهم آن است كه میزان نتیجه بخش بودن آن به میزان همكاری بیمار و عمل به توصیه‌ها بستگی دارد.

نحوه عملكرد ارتودنسی چگونه است؟

دستگاه‌های ارتودنسی با اعمال نیرو روی دندان‌ها آنها را جا به جا می‌كند. این نیرو با اطلاع كامل از میزان آنها و محاسبه با روش‌های خاص درمانی انجام می‌شود. پس از هر بار كشیدن سیم‌ها كمی درد ایجاد می‌شود كه معمولا بعد از چند روز از بین می‌رود. نكته مهم آن است كه درمان ارتودنسی نیاز به نظم خاص و آماده‌سازی دارد. حین ارتودنسی باید جرم‌گیری، ترمیم پوسیدگی، كشیدن دندان و آموزش بهداشت انجام شود تا پس از اتمام ارتودنسی دندان‌ها در سالم‌ترین شكل خود قرار داشته باشد.

آیا استفاده زیاد از پستانك و شیشه شیر تاثیری بر نیاز به ارتودنسی دارد؟

استفاده از پستانك و شیشه شیر به خودی خود مضر نیست ولی در صورتی‌كه همراه با محلول‌های شیرین و برای مدت طولانی و در سنین بالاتر نیز استفاده شود می‌تواند آسیب‌رسان باشد. پستانک مخصوص نوزادان است، نه کودکان نوپا. آنها باید پستانک را در دهان‌شان بگذارند و شروع به راه رفتن و بازی کردن کنند. استفاده طولانی‌مدت از آن حتی باعث می‌شود در آینده كودك نیاز به ارتودنسی پیدا کند. به همین دلیل استفاده از پستانک در سنین بالای ۲ سال اصلا توصیه نمی‌شود.

آیا امكان برگشت درمان ارتودنسی وجود دارد؟

پس از اتمام ارتودنسی برای آنكه نتیجه حفظ شود باید دستورالعمل‌های خاصی را در نظر داشت. گاهی اوقات سهل انگاری افراد بعد از ارتودنسی باعث جابه جایی ناخواسته دندان‌ها می‌شود. اما نكته مهم آن است كه بدن هر فرد در برابر تغییرات ناگهانی واكنش‌های نامطلوبی نشان می‌دهد بنابراین بهتر است درمان‌های ارتودنسی به صورت آهسته و پیوسته انجام شود.

اهمیت رعایت بهداشت در طول دوره درمان ارتودنسی به چه دلیل است؟

رعایت بهداشت در طول دوره درمان ارتودنسی اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا به دلیل وجود براكت‌های ارتودنسی و نیز سیم‌های ارتودنسی، گیر غذایی بسیار بیشتر از قبل بوده و امكان مسواك زدن، تنها با استفاده از مسواك‌های معمول مشكل است. بنابراین به بیماران پیشنهاد می‌شود از وسایل كمكی خاصی كه به همین دلیل ساخته شده‌اند به منظور رعایت بهداشت صحیح و كامل بهره ببرند و همچنین انجام دهان‌شویه نیز به صورت مرتب توصیه می‌شود.

در ارتودنسی دندان‌هایی که بند به آن‌ها وصل است بیشترین آسیب را می‌‌بینند. آیا راهی برای کمتر آسیب دیدن آنها وجود دارد؟

در زمان ارتودنسی به دلیل آنكه سیم‌، فنر و نوارهای پلاستیكی روی دندان‌ها قرار دارند، غذا می‌تواند به آنها بچسبد كه اگر خوب شسته نشود می‌تواند موجب لك آوردن دائمی دندان‌ها شود. بنابراین بعد از هر بار غذا خوردن باید مسواك زده شود و از نخ دندان نیز برای تمیز كردن غذاهای باقی مانده استفاده شود. برخی افراد در زمان ارتودنسی بیشتر مستعد آفت دهان هستند. اگر چنین اتفاقی افتاد باید متخصص ارتودنسی داروهای مخصوص را تجویز كند.