عصرایران - اگر تا همین چند سال پیش ، جنگ سرد و رقابت تسلیحاتی دو قدرت بزرگ غرب و شرق ، دغدغه اول حاکمان و مردمان جهان بود ، امروز ، جنگ سایبری و رقابت تسلیحات سایبری ، آن هم نه در دو جبهه که در تمامی کره زمین ، به موضوع راهبردی جهان بدل گشته است.
«الکسی سالینکوف» معاون دانشگاه دولتی مسکو و مؤسسه امنیت اطلاعاتی روسیه می‌گوید که این خطر ، زندگی و دولت های جهان را تهدید می کند.

گفت و گوی صدای روسیه با او خواندنی است.

*ما در حال ورود به دوران جنگ سایبری و استفاده از تسلیحات سایبری هستیم، این اصلی ترین مسئله‌ای است که می‌توان درباره آن با شما صحبت کرد؟

بله، دقیقا همینطور است. شما موضوع بسیار مهمی را مطرح کردید که در طول سالیان اخیر در چارچوب‌های مختلف در جامعه بین‌الملل مطرح شده است.
ما اکنون با تهدید جدیدی روبه‌رو هستیم؛ چالش جدیدی برای ثبات جهانی. استفاده از توانایی‌های سایبری به عنوان سلاح و ابزاری برای رسیدن به اهداف سیاسی و نظامی، مشکل بسیار مهم جهان امروز ماست.

امروزه، زندگی روزمره ما به شدت به اینترنت و ابزارهای سایبری وابسته شده است و همچنین خطرات این چنینی بیش از هر زمان دیگری زندگی و دولت‌های ما را تهدید می‌کند.

از سوی دیگر، اخیرا ما شاهد چندین مورد استفاده از چنین ابزارهایی به عنوان سلاح نظامی بوده‌ایم. به عنوان مثال ویروس مشهور «استاکس‌نت» که علیه ایران به کار گرفته شد.

بسیاری بر این باورند که اسرائیل و نیروهای ویژه ایالات متحده در حال توسعه و تکمیل چنین سلاح‌های هستند. اما استفاده از فضای سایبری در قیاس با میدان جنگ معمولی از ویژگی‌های خاصی برخوردار است.

در این فضا ممکن است که شما از ابزارهایی بهره ببرید و ندانید که آنان علیه شما به کار گرفته خواهند شد. برای مثال دقیقا از‌‌‌ همان ابزاری که شما از آن استفاده می‌کنید، برای جاسوسی علیه شما به کار گرفته شود و شما نفهمید که قربانی اصلی خودتان هستید.
در این فضا شما نمی‌توانید مطمئن باشید که کسی شما را تعقیب نمی‌کند و ممکن است از این ابزار علیه شما و برای رسیدن به اهداف خشن‌تری استفاده کند.برای مثال می‌توان به زمانی اشاره کرد که روسیه به سایت‌های استونی حمله کرد. بنابراین با مسئله بسیار پیچیده‌ای روبه‌رو هستیم که بسیار خطرناک از جنگ دیپلمات‌هاست. همچنان که ما در فدراسیون روسیه نتوانستیم، برای آن راه‌حلی بیابیم.

*پس این بدان معناست که مرزهای جغرافیایی بین دشمنان از بین می‌رود و دیگر نمی‌توان آنان را از هم تفکیک کرد؟

دقیقا درست است. اما تسلیحات سایبری بسیار خطرناک‌تر از سلاح‌های هسته‌ای و ژنتیکی هستند. بنابراین ما با صحنه جدیدی از مسابقه تسلیحاتی مواجه هستیم که در فضای سایبر صورت می‌گیرد.

اما آنچه این جنگ را پیچیده می‌کند آن است که هیچ قانونی نمی‌توان برای آن نوشت و نمی‌توان آن را کنترل یا مدیریت کرد.

*چرا تسلیحات سایبری از سلاح‌های هسته‌ای و ژنتیکی خطرناک‌ترند؟

این تسلیحات می‌توانند در یک زمان به تمامی بخش‌ها آسیب وارد کنند، از سیستم حمل و نقل و درمانی گرفته تا نظام بانکی. پس این حمله می‌تواند در قیاس با حمله نظامی خسارت‌های بیشتری را به شهرهای بزرگ وارد کند، برای مثال می‌تواند نظام بانکداری کل کشور را از بین ببرد و به دنبال آن اقتصاد به طور کامل از هم بپاشد. پس عواقب آن بسیار خطرناک‌تر است.

*آیا این جنگ در خاورمیانه نیز گسترش می‌یابد؟

ما همواره نگران حملات سایبری و گسترش این پدیده بوده‌ایم. آنان می‌توانند از کامپیوتر‌ها در سراسر جهان استفاده کنند، اما بخش‌های آن کاملا متفاوت است. موقعیت جغرافیایی ترور سایبری، فیزیکی و حتی خطی نیست. اکنون مدرک مستدلی وجود دارد که مهاجمان از کشورهای جنوب آسیا و حتی کشورهای مسلمان هستند. حتی برخی از دانشجویان نیز با تشکیل گروه‌های دست به اقدام چنین حملاتی می‌زنند و از سوی دیگر ما نمی‌توانیم آشکارا و باقطعیت هویت حمله‌کننده را مشخص کنیم.

از همین رو، این حملات در خاورمیانه، آفریقا، آسیا و هر جای دیگر روی می‌دهند. به نظر من مشکل اصلی جنگ سایبری است و نامشخص بودن هویت مهاجمان. پس مهاجم حتی می‌تواند یک ملت باشد؛ ملتی که به آمریکا حمله می‌کند و بحران سیاسی و نظامی بزرگی را پدید می‌آورد.

*11 سپتامبر تا چه اندازه ماهیت جنگ سایبری را تغییر داد؟

به باور من شبکه القاعده به خوبی از فضای وب و نت استفاده می‌کند. آنان شبکه جهانی دارندو به عنوان مثال هیچ‌گاه منابع مالی خود را از طرق فیزیکی جا به جا نمی‌کنند. آنان در نقاط مختلف، ایمیل‌های متعددی دارند که پول‌های خود را سازماندهی می‌کنند و کسی نیز نمی‌تواند پرده از اسرار آنان بردارد.

پس ورود به چنین سیستم ارتباطی، مهم‌ترین چالش در جنگ با آنان است. حمله 11 سپتامبر آنان را برای ادامه راه‌شان مصمم‌تر کرد و دانش امروز آنان هیچ شباهتی به گذشته ندارد. آنان به خوبی می‌دانند که بهترین راه مبارزه استفاده از همین تکنولوژی است و شاید روزی برسد که اسلحه‌های خود را زمین بگذارند.

* ارتش آمریکا در این باره چگونه عمل می‌کند؟

صحبت در این‌باره تا حدودی غیر ممکن است. اما می‌توان گفت که ارتش آمریکا ابزارهای سری را در اختیار دارد که می‌تواند خلاف نظر حاکمان وقت، سیستم‌های ارتباطاتی را به زور و اجبار دوباره فعال کند. چنین تشکیلاتی برای سیاست‌گذاران بسیار حائز اهمیت است چرا که از این طریق می‌توانند برای آینده تصمیم‌گیری کنند؛ به عنوان مثال می‌توان در مصر فعالیت‌هایی را انجام داد که آنان بتوانند از این طریق به خواسته‌های خود برسند.

این مسئله شاید آرزوی «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری آمریکا، را به واقعیت نزدیک کند؛ اینکه دول خارجی نیز باید دسترسی به اینترنت را مانند حقوق‌بشر غیرقابل ‌نقض بدانند.
به باور من، می‌توان پایگاه‌های اینترنتی دشمن را با بمباران هکر‌ها نابود و حضور آنلاین دشمن را مختل کرد و پیش از هسته‌ای شدن حتی برای فاصله انداختن میان گروه‌های مخالف، خطوط ارتباطی آن‌ها را قطع کرد. از سوی دیگر، ما تجهیزات ماهواره‌ای و غیرماهواره‌ای در اختیار داریم که می‌توانند ارتباط مردم با یکدیگر را در اقصی نقاط دنیا برقرار کند. از لحاظ تئوری، حتی افزایش دسترسی به شبکه‌های ارتباطات ماهواره‌ای خود ارتش نیز ممکن است. البته این حوزه‌ای است که در سطح فرمانده کل تصمیم‌گیری می‌شود.

* آیا آمریکا نگران فعالیت‌های کشورهای مانند چین، روسیه، کره‌شمالی و عراق است؟

هر اقدامی که توسط کشور مقابل انجام می‌شود، نگران کننده است. حال وقتی که این فرضیه در زمینه حملات سایبری مطرح می‌شود، این نگرانی بیشتر نیز می‌شود.

ما به خوبی می‌دانیم که چینی‌ها در این زمینه بسیار عالی عمل می‌کنند. آنان در ابتدا تنها تکنولوژی‌های ساده را در اختیار داشتند اما با هوش خود توانستند به حوزه‌های پیچیده وارد شوند. آنان متخصصان شبکه‌های اینترنتی هستند و این را نمی‌توان را نادیده گرفت.

چند سال پیش با برخی از چینی‌ها صحبت کردم و دانش آنان مرا شگفت‌زده کرد. برای واشنگتن اقدامات هر کشور دیگری بسیار مهم و نگران کننده است و نمی‌توان هیچ یک از آنان را نادیده گرفت. ما باید نگران ابعاد این مسابقه باشیم. نگرانی که در زمان استفاده از این دانش در جنگ‌های کوزوو و افغانستان نیز وجود داشت. آمریکا در تلاش است که این پیام را به دیگران بدهد که جنگ نرم‌افزار‌ها را جدی گرفته است.

آیا می‌توان گفت که ارزان بودن جنگ سایبری نسبت به دیگر جنگ‌ها از دلایل اصلی رشد بی‌سابقه ارتش سایبری در جهان است؟

دقیقا ؛ سلاح‌ها سایبری حتی می‌تواند در مناطق فقیر هندوستان و دیگر کشورهای فقیر جهان نیز توسعه یابد. این جنگجویان تنها به یک کامپیو‌تر و یک مغز متفکر احتیاج دارند و دیگر هیچ. پس این نوع از جنگ بسیار ارزان هستند. هرچند که اگر کسی بتواند به سلاح سایبری پیچیده‌ای دست یابد، گران‌ترین اسلحه را در دست خواهد داشت.
از سوی دیگر، باید گفت که دستیابی به سلاح هوشمند و پیچیده به میلیون‌ها دلار پول و سرمایه احتیاج دارد. برای مثال، در برخی از گزارش‌ها آمده است که اسرائیل و آمریکا برای ویروس استاکس‌نت، مبالغ گزافی هزینه کرده‌اند.