حسن سپهرفر در گفت‌وگو با ایسنا، خاطرنشان کرد: یکی از رسوم و سنت‌های پسندیده شب یلدا در جمع شدن خانواده‌ها در منزل بزرگان بود و در این مراسم از احوال هم اطلاع می‌یافتند ولی امروزه شاهد هستیم که ارسال پیامک‌ها جای این رسوم را در بین افراد گرفته‌اند.

این پژوهشگر مردم شناسی افزود: شادی، نشاط ، زدودن رخوت و خستگی تن و روح از کارکردهای اجتماعی این شب است.

وی حلوای گردو، حلوای هویج، هندوانه، انار، کشمش و قاووت را از خوردنی‌های این شب عنوان کرد و گفت: در این شب زنان از 7 دانه متفاوت غلات "قاووت" تهیه می‌کردند و آن را تا صبح روی طاقچه می‌گذاشتند به این نیت که حضرت خضر آن را با دستش متبرک می‌کند، صبح، آن را بین اقوام و آشنایان پخش می‌کردند.

سپهرفر ادامه داد: با توجه به این‌که در گذشته امکان نگهداری میوه‌ها به مدت طولانی وجود نداشت، هندوانه را برای مصرف در شب یلدا در میان کاه نگاه می‌داشتند.

پژوهشگر مردم شناسی عنوان کرد: مردم آذربایجان، سرخی هندوانه را نمایانگر حرارت و گرمی مهر دانسته و معتقد بودند خوردن هندوانه در زمستان موجب جلوگیری از تشنگی در تابستان می‌شود.

وی، نقل داستان‌های قدیمی و حماسه‌های آذربایجانی مانند "کوراوغلو" و نقل ضرب المثل و طرح چیستان را از مرسومات این شب عنوان کرد و گفت: فرستادن هدیه و غذای محلی برای نوعروسان و دختران تازه نامزد کرده رسم پسندیده‌ای بود که امروزه کمتر شاهد آن هستیم.

سپهرفر با اشاره به این‌که مفهوم شب یلدا به دلیل تنوع قومی و فرهنگی در نقاط مختلف متفاوت است، گفت: واژه یلدا به معنای تولد و میلاد است که در ایران قدیم این شب را شب زایش خورشید می‌دانستند.

پژوهشگر مردم شناسی با اشاره به معنای کلمه "چله" در آذربایجان، تصریح کرد: در آذربایجان واژه چله را برای شب یلدا به کار می‌برند و تلفظ آن چهله بوده که بعد از آخرین روز پاییز 40 روز بعد جشنی به نام "سده" برگزار می‌شده است.

وی، نقش صدا و سیما را در معرفی آداب و رسوم شب یلدا در هر منطقه مهم عنوان کرد و گفت: برگزاری نمادین مراسم شب یلدا با رسوم اصلی و قدیمی خود موجب پایداری و منتقل شدن این رسومات به نسل‌های آینده هر سرزمین خواهد شد.