لاله افتخاری: زنان برای گرفتن پست‌های کلیدی مانند ریاست‌جمهوری وارد عرصه شوند

 عضو فراکسیون زنان مجلس می‌گوید: من فکر می‌کنم در دولت بعدی دست‌کم دو تا سه وزیر زن داشته باشیم و در سطوحی مانند معاونین رییس‌جمهور و معاونین وزرا هم زنان حضور پررنگی داشته باشند.

در ماه‌های اخیر اتفاق‌هایی زیادی در حوزه زنان افتاده است؛ اتفاق‌هایی مانند بررسی لایحه گذرنامه در مجلس، تصویب قوانینی مانند قانون حمایت از خانواده، افزایش مرخصی زایمان زنان، کاهش ساعت کاری آنها و ... برای بررسی عملکرد مجلس و مخصوصا فراکسیون زنان درباره اقداماتی که برای زنان انجام داده‌اند، با لاله افتخاری، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو فراکسیون زنان گفت‌وگو کردیم.

 خانم افتخاری، این دوره مجلس و به ویژه فراکسیون زنان چه کارهایی برای زنان انجام داده است؟

فراکسیون یک ساختار غیررسمی دارد و مانند همه انجمن‌های غیررسمی است با این تفاوت که در داخل مجلس قرار دارد. این نهاد می‌تواند فعال یا غیرفعال باشد. در این دوره مجلس از همان روزهای اول فراکسیون زنان تشکیل جلسه داد و ضمن انتخابات هیات رییسه، با حضور اعضای قبلی و جدید دغدغه‌ها در این زمینه مطرح شد و اولویت‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت. یکی از مهمترین اقداماتی که انجام دادیم بررسی قوانین مربوط به زنان و خانواده و کودکان بود که طی جلساتی با حضور کارشناسان قوه قضاییه و مرکز پژوهش‌ها قوانین را بررسی کرده و آنها را به بحث گذاشتیم. بعضی از این قوانین مربوط به سال‌های خیلی قبل بود که نیاز به پایش و پالایش داشت و این کار را انجام دادیم. یکسری جلسات و ملاقات‌هایی هم داشتیم از جمله جلساتی که با رییس مجلس داشتیم. جلسه‌ای هم با رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی داشتیم که قرار شد دفتر مستقلی برای مسائل زنان و خانواده در مرکز پژوهش‌ها در نظر گرفته شود تا بتوانیم از نخبگان جامعه هدف اطلاعاتی را به دست بیاوریم و برای بهبود وضعیت زنان کار کنیم و همچنین جلسات و نشست‌های بسیار دیگری که انجام دادیم.
 
با مرکز امور زنان هم جلسه‌ای داشتید؟

بله چند جلسه هم با رییس مرکز امور زنان و خانواده و معاون‌های ایشان داشتیم درباره بررسی بودجه سال 92 درباره زنان و خانواده که پیشنهاداتی در آنجا مطرح و گزارش‌هایی داده شد. همانطور که می‌دانید ما در مجلس هشتم چند ماده را به تصویب رساندیم که یکی از کلیدی‌ترین آنها ماده 230 برنامه پنجم توسعه بود. در این ماده همه آنچه درباره زنان، وضعیت آنها، اشتغال، سلامت، بهداشت و ارتقای جایگاهشان باید مطرح می‌شد را به تصویب رساندیم و بعد از آن دولت و با محوریت مرکز امور زنان و خانواده موظف به اجرای آنها شدند. این مرکز پژوهش‌های زیادی را انجام داده بود و جلساتی را برای گرفتن گزارش از آنها داشتیم.
 

 در کنار تمام این نشست‌ها و جلسه‌ها، اقدام ملموسی هم برای زنان اتفاق افتاده؟ به عنوان مثال بیمه زنان خانه‌دار که مدت‌هاست بحث آن مطرح شده اما به جایی نرسیده است.

چند سال است بحث بیمه زنان خانه‌دار مطرح می‌شود، مرکز امور زنان هم پیگیر هستند اما نتوانستند به نتیجه برسند. ما برای بررسی بیمه مستمری زنان خانه‌دار جلسه‌ای با حضور کارشناسان بیمه ملت انجام دادیم و منتظریم که کارشناسان نظر نهایی‌شان را بیاورند.
 

اقداماتی که تاکنون انجام شده مانند دورکاری زنان، کاهش ساعت کاری آنها، افزایش مرخصی زایمان و مواردی از این قبیل، این نگرانی را هم به وجود آورده که کارفرماها تمایلی به استخدام زنان نداشته باشند و آنها از عرصه‌های اجتماعی حذف شوند.

به نظر من دورکاری زنان به معنی حذف آنها نیست بلکه به منزله فراهم کردن فرصت مشارکت بیشتر برای آنهاست. به هر حال ما زنان تحصیلکرده زیادی داریم ولی در مواردی وقتی بخواهند کارشان را در کنار خانواده و فرزند داشتن قرار دهند، برایشان کار آسانی نیست. علاوه بر این که خوب است که خانواده‌ها به سمت خانواده‌های گسترده بروند تا بتوان از حضور دیگر افراد مانند مادربزرگ و پدربزرگ‌ها هم برای نگهداری از کودکان استفاده کرد، اما در عین حال می‌توان با راهکارهایی مانند دورکاری یا کم کردن ساعت کاری زنان به آنها این فرصت را داد که هم در خانه حضور داشته باشند و هم مشارکت اجتماعی داشته باشند و از استفاده از تخصصشان محروم نشوند.
 
 البته به این شرط که تضمینی هم باشد که کارشان را از دست ندهند.

وقتی قانونمند باشد و زمینه برای این کار فراهم شود این اتفاق نمی‌افتد. الان در دنیا این اتفاق افتاده و نه فقط برای زنان بلکه برای سایر افراد جامعه در مشاغل گوناگون دیده می‌شود که با استفاده از تکنولوژی، کارشان را به جای این که در محیط کار انجام دهند در خانه انجام می‌دهند.
 
 شما به نشست‌ها و جلسات متعددی اشاره کردید که اعضای فراکسیون زنان در این دوره از مجلس شورای اسلامی انجام داده‌اند ولی آنچه زنان در واقعیت لمس می‌کنند این است که این نشست‌ها تغییر محسوسی در زندگی آنها نداشته است.

بعضی از کارهایی که انجام داده‌ایم طول می‌کشد و خروجی سریعی ندارند. الان هنوز یک سال هم از عمر نمایندگی ما در مجلس نهم نمی‌گذرد. طرح‌ها و لوایح باید مسیرهای طولانی را طی کنند و ما سعی کردیم به صورت کارشناسانه این مباحث پی گرفته شوند و ابعاد مختلفی از آن در نظر گرفته شود که منافع زنان در نظر گرفته شود.
 
اتفاقا یکی از دلخوری‌هایی که زنان دارند این است که در بررسی بعضی از طرح‌ها و لوایح، فراکسیون زنان آنطور که انتظار می‌رفته نتوانسته از حقوق آنها دفاع کند. به عنوان مثال در مسائلی مانند لایحه گذرنامه یا محروم شدن دختران از تحصیل در بعضی از رشته‌ها و دانشگاه‌ها.

اتفاقا مانعی که بر سر تصویب این لایحه ایجاد شد توسط ما بود. ما نگذاشتیم لایحه گذرنامه به آن شکل به تصویب برسد که دختران برای گرفتن گذرنامه نیاز به اجازه ولی داشته باشند. ما چندین جلسه گذاشتیم و با ادله و قانون مقابل حرف آنها ایستادیم و گفتیم نباید چنین تبعیضی قائل شد چون اگر به خاطر آسیب‌هایی باشد که وجود دارد باید برای مردان هم چنین محدودیتی را قائل شد. ما از کارشناسان آمار دقیق کسانی را خواستیم که به خاطر تخلف از کشور خارج می‌‌شوند. دیدیدم این آمار بسیار جزئی است و گفتیم نمی‌توان به خاطر یک عده کم، حقوق همه افراد را از آنها سلب کرد.

ولی با همه اینها، درنهایت در کمیسیون امنیت ملی به این شکل تصویب شد که دخترها می‌توانند گذرنامه بگیرند ولی برای خروج از کشور نیاز به اجازه ولی دارند. این نگرانی هست که در صحن علنی هم به همین شکل تصویب شود.

باید دقت داشته باشید بعضی از این مسائل اصلا جدید نیست و به قوانین گذشته مربوط می‌شود و بعضی از مسائل هم مصلحتی است.
 

ولی این مورد در قوانین قبلی نبوده و به گفته خودتان اگر مصلحتی باشد که باید برای مردان هم در نظر گرفته شود.

نمی‌دانم الان به چه شکل نهایی شده است. شاید مصلحت‌هایی در کار باشد. ممکن است من الان نظری بدهم و نظرم کارشناسی نباشد.
 
راجع به تفکیک جنسیتی و اجازه نداشتن دخترها برای تحصیل در بعضی از رشته‌ها چطور؟

بعضی از این مسائل به ما برنمی‌گردد و مصوبات دولت است و به وزارتخانه و قوانینی که خود آنها دارند مربوط می‌شود. ضمن این که باید توجه داشته باشیم که همانطور که آقایان در بعضی از رشته‌ها مجاز نیستند شرکت کنند، باید بپذیریم که خانم‌ها هم در بعضی از رشته‌ها نتوانند شرکت کنند چون برای آنها بازار کار هم نیست. به نوعی می‌توان گفت این کار برای برقرای توازن در جامعه انجام شده است. علاوه بر این که ما دانشگاه تک‌جنسیتی داریم و بر وجود و گسترش آنها تاکید داریم. در کشورهای دیگر دنیا هم این دانشگاه‌ها وجود دارد چون باعث رشد بیشتر می‌شود.
 
اما این کار باعث می‌شود عده‌ای از تحصیل در رشته‌های مورد علاقه‌شان منع شوند.

ما که نمی‌خواهیم فارغ‌التحصیل بیکار داشته باشیم یا این که به هر قیمتی فارغ‌التحصیل داشته باشیم و بعد مشکلاتی را در پی داشته باشد. درحقیقت کاری که تا الان نکرده بودیم مدیریت منابع انسانی است و باید نوعی مدیریت و هدایت تحصیلی صورت بگیرد. اینها ظلمی در حق زنان نیست با همه اینها اگر کسی مشکلی داشته باشد می‌تواند به ما به عنوان نماینده مراجعه کند تا رسیدگی کنیم.
 
 خانم افتخاری به نظر شما وجود وزارتخانه‌ای برای زنان می‌تواند وضعیت زنان را بهتر کند؟

من در این باره با وزیر زنان بعضی از کشورها صحبت داشته‌ام اما به نظرم بحث زنان و خانواده مربوط به یک وزارتخانه نیست و فراوزارتی است. اینها مواردی است که نمی‌توان آنها را در یک وزارتخانه محصور کرد اما باید جایگاهی باشد مانند مرکز امور زنان و خانواده برای رصد و هماهنگی و ظرفیت‌شناسی. این مراکز خودشان نباید وارد اجرا شوند بلکه باید جایی باشند برای سیاستگذاری‌، شناسایی ظرفیت‌ها و برنامه‌ریزی راهبردی. من فکر می‌کنم ساختارهای نظام ما خوب است اما خود زنان هم باید کمک کنند و وارد عرصه شوند تا دیدگاه‌ها و خواسته‌هایشان را مطرح کنند و به آنها برسند.

چرا با این همه زنان فارغ‌التحصیل و تحصیلکرده، حضور آنها در مجامع تصمیم‌گیر مانند شوراهای شهر یا مجلس شورای اسلامی کم است؟

این گلایه‌ای است که ما هم از زنان داریم که چرا در انتخابات نامزد نمی‌شوند و چرا به نامزدهایی که زن هستند کم رای می‌دهند. در حالی که پنجاه درصد کسانی که رای می‌دهند زنان هستند و رای آنها می‌تواند بسیار تعیین کننده باشد، اما می‌بینیم که تعداد کمی از زنان به شورای شهر یا مجلس شورای اسلامی راه پیدا می‌کنند. به نظر می‌رسد هنوز در زنان ما خودباوری ایجاد نشده است که بخواهند شرکت کنند یا به زنان دیگر اعتماد کنند. باید افراد جامعه و خانواده‌ها از حضور زنان حمایت کنند تا زمینه رشد و شکوفایی آنها فراهم شود.
 
 شاید این خودباوری نداشتن به این دلیل هم است که کسانی که در راس امور هستند به زنان پست‌های کلیدی نمی‌دهند یا وقتی می‌دهند اتفاقاتی مانند اتفاقی که درباره وزیر بهداشت رخ داد می‌افتد.

ما هم این گلایه را داریم که با این که کار خوبی انجام شد و خانم مرضیه وحید دستجردی را به عنوان وزیر بهداشت انتخاب کردند اما چرا صبر نکردند دوره مدیریتی ایشان تمام شود. ما در مجلس به نوبه خودمان و برای تشکر از این وزیر زن که توانمند، فعال و شجاع بود، جلسه‌ای برای تقدیر و تشکر از ایشان با حضور زنان فرهیخته، صاحب‌نظر و فعال گذاشتیم که زمینه‌ای باشد برای حضور وزرای زن دیگر.
 
پیش‌بینی شما این است که دولت بعدی باز هم وزیر زن داشته باشد؟

به نظر من دولت بعدی باید ظرفیت‌ها را خوب شناسایی کند و البته جامعه زنان هم باید ظرفیت‌های خودش را خوب معرفی کند. من فکر می‌کنم در دولت بعدی دست‌کم دو تا سه وزیر زن داشته باشیم و در سطوحی مانند معاونین رییس‌جمهور و معاونین وزرا هم زنان حضور پررنگی داشته باشند.

نظر شما درباره ریاست‌جمهوری زنان چیست؟

به نظر من هیچ مانعی برای حضور زنان در این سمت وجود ندارد. شاخص‌هایی که برای ریاست‌جمهوری مد نظر است در بعضی از زنان ما وجود دارد و روحیه مدیریتی دارند ولی خودشان داوطلب نمی‌شوند. زنان باید خودشان وارد عرصه شوند و حضور آنها هیچ محدودیت و ممنوعیتی ندارد.