آیا شربت تریاک دارو است؟

ماجرای تولید "شربت تریاک" و جایگزینی آن با "متادون" برای ترک معتادان به مواد مخدر، از موضوعات مورد بحث در داخل و خارج از مجموعه وزارت بهداشت است که تا حدودی نیز با ابهام همراه است.
به گزارش خبرنگار مهر، موضوع تولید شربت تریاک و جایگزینی آن با متادون تابستان 86 و در جریان اجرای طرح جمع آوری معتادان از طرف جانشین دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری مطرح شد و این تازه اول ماجرا بود.

ماجرایی که وزارت بهداشت به عنوان متولی اصلی صدور مجوز برای فرآورده های دارویی از آن بی خبر بود، اما مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر اصرار داشتند که شربت تریاک حتما تولید خواهد شد و در لیست دارویی کشور نیز قرار می گیرد!

اما در همان ایام دکتر محمدرضا فاضلی که مدیرکل اداره نظارت بر امور دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت بود از تولید شربت تریاک به عنوان جایگزین متادون اظهار بی اطلاعی کرده و عنوان داشت که بحثی مطرح بوده اما قرار بر تولید نبوده است.

وی در عین حال همان زمان از مخالفت ضمنی وزارت بهداشت با این محصول خبر داده و گفته بود که " زیاد موافق این موضوع نیستیم، زیرا تبعات و آثار مخربی دارد که شاید به مراتب از عوارض متادون وخیم تر باشد.

مدیرکل وقت اداره نظارت بر امور دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت جاذبه اعتیادآوری شربت تریاک را مورد تاکید قرار داده و عنوان داشته بود که "برای ورود به این مباحث باید خیلی محتاط بود."

همچنین وقتی این موضوع از حوزه اطلاع رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت پیگیری شد آنها نیز از بررسی چنین موضوعی در وزارتخانه اظهار بی اطلاعی کرده و عنوان داشته بودند که "هنوز هیچ گزارش مکتوبی از پرونده دارویی شربت تریاک دریافت نشده است."

این خبری بود که یک ماه قبل از سوی مدیر اطلاع رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت اعلام شده بود. یعنی از اوائل تابستان 86 تا 4 ماه بعد از آن چنین موضوعی در وزارت بهداشت مطرح نبوده اما مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری اصرار داشتند که تولید آن بزودی آغاز و در دسترس معتادان قرار خواهد گرفت!

این در حالی است که تولید دارو در داخل کشور نیازمند کسب مجوز از وزارت بهداشت است و تا زمانی که پرونده دارویی آن محصول مشاهده نشود تولید آن مقدور نخواهد بود.

از سوی دیگر، اعلام این خبر با نظرات موافق و مخالف کارشناسان دارویی مواجه شد، به طوری که برخی آن را مفید و عده ای نیز معتقد بر ضرورت نداشتن تولید چنین دارویی شدند.

دکتر رهبر مژدهی آذر، عضو شورای عالی داروخانه های ایران با عنوان این مطلب که شربت تریاک از محلول الکلی تریاک تولید می شود، آن را جایگزین خوبی برای متادون می داند و می گوید : "البته اینکه چنین دارویی می تواند در ترک اعتیاد افراد به مواد مخدر مفید باشد، سئوالی است که می بایست متخصصین امر پاسخ دهند".

اما محمدرضا جهانی، جانشین دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اعلام خبر نصب دستگاههای خودپرداز سرنگ در چند محله آسیب‌ خیز کشور از تصویب تولید و توزیع رایگان شربت تریاک برای 800 هزار معتاد در کشور از سال آینده و توسط وزارت بهداشت در ستاد مبارزه با مواد مخدر خبر می دهد.

یادآور می شود که صحبتهای جانشین دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری در تاریخ 9/8/86 و در جمع خبرنگاران عنوان شده بود.

وی همچنین از تشکیل جلسه ای در ستاد مبارزه با مواد مخدر با حضور رئیس جمهور و وزیر بهداشت خبر داده و عنوان داشته بود که موضوع تولید و توزیع شربت تریاک در آن جلسه به تصویب رسیده است.

اما پس از گذشت 50 روز از اعلام چنین اخباری از سوی این مقام مسئول در ستاد مبارزه با مواد مخدر مسئولان وزارت بهداشت همچنان تاکید بر این نکته دارند که موضوع در حد تحقیق علمی بر روی این محصول دارویی است.

دکتر مهرداد رضایی، مدیر اطلاع رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، می گوید : بررسیها در خصوص شربت تریاک به معنای تایید آن از سوی وزارت بهداشت نیست.

وی با عنوان این مطلب که به تازگی پرونده علمی شربت تریاک به دست وزارت بهداشت رسیده و پژوهش در خصوص آن آغاز شده است می افزاید: بررسی آن به منزله تایید محصول نیست. زیرا تا زمانی که مراحل علمی و پژوهشی آن در وزارت بهداشت به پایان نرسد، نمی توان آن را تایید یا رد کرد.

مدیر اطلاع رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، موضع وزارت بهداشت در قبال شربت تریاک و جایگزینی آن با متادون را، به پایان بررسی ها موکول می کند و می گوید: مهم ترین موضوع، اثر بخشی دارو است که بتواند به درمان معتادان کمک کند و اگر غیر این باشد، ضرورتی برای تایید آن وجود ندارد.

همچنین محمدباقر زفرقندی، مدیرکل سلامت روان و اجتماعی وزارت بهداشت معتقد است که معرفی داروی شربت تریاک، قبح و انگ مصرف تریاک را در جامعه از بین می‌ برد و جرم زدایی از اعتیاد باعث می‌شود عده ‌ای خواستار تامین نیازشان به مواد مخدر از دولت شوند.

به گفته وی، دغدغه وزارت بهداشت برای ورود این نوع داروها مانند متادون چون از دسته داروهای مخدر هستند این است که اگر در چارچوب مشخص و مقررات دقیقی اجرا نشود ممکن است، آثار اجتماعی آن بر عکس شود. چون نام "دارو" را روی شربت تریاک می‌گذاریم، در واقع قبح مصرف را از آن می‌گیریم و اگر کسی آن را مصرف کرد مانند مصرف مواد مخدر از کار خود شرمنده نیست و انگ و قبح مصرف مواد مخدر را ندارد.

اما جانشین دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری ، درباره سوء استفاده از شربت تریاک در هنگام توزیع آن در کشور، می گوید: هیچ کار و اقدامی در عالم ممکن نیست که پس از اجرا عده ‌ای از آن سوء استفاده نکنند و هر اقدامی پاتکی دارد، همه تلاش ما این است که توزیع شربت تریاک را به نوعی تدبیر کنیم که حداقل سوء استفاده از آن شود.

در هر حال، آنچه تا کنون به وضوح مشخص و معلوم نشده این نکته است که اصرار مسئولان ستاد مبارزه با موادمخدر بر تولید شربت تریاک بر چه اساس و معیاری است. در صورتی که وزارت بهداشت به عنوان متولی و تشخیص دهنده فرآورده های دارویی اثربخش که در داخل کشور تولید می شود، هنوز به این جمع بندی نرسیده است؟!