آخرین وضعیت ممیزی کتاب‌ها

 مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد با اشاره به آخرین وضعیت این اداره می‌گوید مسأله ممیزی مسأله‌ای دیرپا و ریشه‌دار است و توقع حل آن در زمان کوتاه، توقع زیادی است.
 
علی شجاعی صائین در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی در زمان تصدی خود گفت: به نظر من در این دفتر از نظر کمی و کیفی تحولات خوبی رخ داده و ما حتی می‌توانیم به جرأت بگوییم در برخی گروه‌های بررسی کتاب‌ها بیش از دو هفته منتظر نمی‌مانند. میانگین زمان بررسی‌های ما الآن بین 25 تا 30 روز است و این امکان فراهم شده که به اعتراض ناشران محترم و پدیدآورندگان رسیدگی شود و امکان گفت‌وگو و دیدار روبه‌رو میان ناشران و پدیدآورندگان با کارشناس‌ها فراهم شود. همچنین تلاش کرده‌ایم با تشکل‌های نشر همکاری مناسبی داشته باشیم. این اقداماتی است که در این مدت انجام داده‎ایم و حجم زیادی از وقت و انرژی ما برای رسیدگی به اعتراض‌هایی صرف شد که به کتاب‌های دوره قبل مربوط می‌شد. بخشی از این کتاب‌ها را رسیدگی کردیم و بخش دیگری را در دست رسیدگی داریم. اما به نظرم مهم‌ترین اقدام ما تشکیل و برگزاری جلسه‌های هیأت نظارت بر نشر کتاب در بخش بزرگسال و کودک و نوجوان و کمیته‌های تخصصی این هیأت‌هاست که امیدوارم بتوانیم به کمک آن‌ها دو مسأله را حل کنیم.
 
او در ادامه اظهار کرد: یکی از این مسائل بحث توسعه هیأت‌های نظارت در دیگر استان‌هاست، ما الآن از 31 استان تنها در پنج استان هیأت نظارت فعال داریم و سعی می‌کنیم تا پایان امسال پنج تا 10 استان دیگر به این جمع اضافه شود که حتما برای ناشران شهرستانی ما تسهیلات خوبی فراهم می‌شود و مشارکت بخش بزرگ‌تری از نخبگان را هم شاهد خواهیم بود و به طبع آن، زمان بررسی کتاب در شهرستان کاهش پیدا خواهد کرد و با توجه به این‌که ورودی این کتاب‌ها در اداره کتاب و وزارتخانه کم‌تر خواهد شد، وضعیت ما در این‌جا هم بهتر خواهد بود. الآن پنج استان خراسان رضوی، قم‌، اصفهان‌، کرمان و آذربایجان شرقی هیأت نظارت دارند و این هیأت‌ها می‌توانند کتاب‌های این شهرها را خودشان بررسی کنند. ما دوست داریم در استان‌هایی مثل فارس، گلستان‌، مازندران‌، البرز و تهران هم شرایط برای ایجاد این هیأت‌ها فراهم شود. اگر این هیأت نظارت‌ها ایجاد شود و سطح علمی لازم فراهم شود‌، به ما کمک بسیاری می‌شود. البته این بستگی به این دارد که این طرح در هیأت نظارت تصویب شود. نتیجه این موضوع مشارکت نخبگان در استان‌ها، تسهیل کار ناشران در شهرستان‌ها و کاستن کار در تهران است.
 
مدیر دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی درباره موضوع دیگری که در این اداره در دست بررسی است، گفت: موضوعی که وزیر ارشاد هم قبلا روی آن تاکید کرده، بحث واگذاری کار ممیزی به خود انتشاراتی‌هاست. برای این کار هم موافقت اولیه‌ کمیته تخصصی به دست آمده و در صورت تصویب آن در هیأت نظارت، به مرور و به تدریج با ناشران وارد مذاکره و امضای تفاهم‌نامه می‌شویم که امکان بررسی و ممیزی پیش از چاپ توسط خود ناشران و گروه‌های کارشناسی خود ناشران فراهم شود. در این بخش هم هرچه ناشران بیش‌تری مشارکت داده شوند، کارها کیفیت بیش‌تری خواهد داشت. البته این‌گونه نخواهد بود که همه ناشران به سرعت در این طرح مشارکت کنند. ولی هرچه ناشران بیش‌تری ورود پیدا کنند، فضا برای کار فراهم‌تر خواهد شد. البته ما تلاش خواهیم کرد که وحدت رویه حفظ شود.
 
شجاعی صائین اضافه کرد: ما همچنین پیش‌نویس اولیه‌ آیین‌نامه صدور پروانه نشر را با همکاری کارشناسان اداره کتاب فراهم کرده‌ایم که باید دوباره بررسی شود و اگر نهایی شود با ناشران و تشکل‌های نشر مطرح خواهیم کرد و هدف اصلی ما در این بازبینی کمک به حرفه‌یی شدن نشر کشور است.
 
او با اشاره به آمار کتاب‌هایی که از دوره پیش مورد اعتراض ناشران و پدیدآورندگان بوده و دوباره مورد بررسی قرار گرفته است گفت: ما حدود 500 کتاب را تا آخر اردیبهشت‌ماه مورد بازبینی قرار داده‌ایم. نتیجه نهایی تقریبا نیمی از این کتاب‌ها مشخص شده است. برخی رأی‌های قبلی تایید شده، برخی برای چاپ بلامانع اعلام شده‌اند و در بعضی‌ هم ممکن است موارد اصلاحی تعدیل شده باشد و حتی در مواردی جزییاتی هم برای اصلاح اضافه شده است. امیدوار هستیم که بقیه این آثار را هم بتوانیم حداکثر تا پایان این ماه بررسی کنیم. این آثار آثاری هستند که مورد اعتراض ناشران و پدیدآورندگان بوده‌اند و طبیعتا بررسی دوباره آن‌ها در اولویت بوده و اگر بررسی این‌گونه آثار به پایان برسد. در مرحله بعدی سعی می‌کنیم بقیه آثار را مورد بازبینی قرار بدهیم، حتی اگر از سوی ناشر و پدیدآورنده مراجعه‌ای به ما نشده باشد.
 
شجاعی صائین درباره راضی نبودن بخشی از نویسنده‌ها و شاعران از وضعیت ممیزی در دولت جدید، گفت: برای فاصله گرفتن از نگاه سلیقه‌یی و رسیدن به یک چارچوب، مقدمه حضور هیأت نظارت بود. ما هر اقدامی را در غیابِ هیأت نظارت انجام می‌دادیم‌، تشخیص خودمان بود. اما در قانون مصوب همه چیز تحت نظر هیأت نظارت است. ما الآن در مجموعه اداره کتاب تلاش کرده‌ایم اندکی ممیزی سرعت پیدا کند و اندکی هم گشایش بیش‌تری حاصل شود و اکنون در حال مسأله‎یابی و ارائه پیشنهاد راجع به این مسائل به هیأ‌ت نظارت هستیم. سه مورد از این مسائل را در جلسه کمیته تخصصی مطرح کردیم و نظر دوستان را هم گرفته‌ایم. اولویت این مسائل در حوزه‌هایی است که در آن‌ها کتاب‌های بیش تری داریم که شامل ترجمه‌های منظوم قرآن، تعابیر خواب‌ و شعر است که در این سه حوزه مشکلاتی داشتیم که آن‌ها را با کمیته تخصصی مطرح کردیم و نتیجه را در جلسه هیأت نظارت مطرح می‌کنیم و موارد دیگری را هم داریم که تلاش می‌کنیم به مرور این مسائل برطرف شود و مبنای وحدت رویه ما در ممیزی شود و جلو برخی از موارد سلیقه‌یی گرفته خواهد شد. اما برخی از بخش‌ها خصوصا حوزه ادبیات‌، شعر و داستان حوزه‌هایی هستند که خیلی نمی‌توان با فرمول و ابلاغ وارد شد و در آن‌جا باز هم مشکلاتی را خواهیم داشت و بهتر است تلاش کنیم با گفت‌وگو به نتیجه برسیم.
 
او ادامه داد: در برخی از حوزه‌ها مانند حوزه‌های سیاسی‌، اجتماعی‌ و دینی شاید راحت‌تر بتوان به توافق و اصول رسید. اما رسیدن به اصول مشخص در حوزه شعر و داستان سخت‌تر است. مسأله ممیزی، مسأله امسال و دو سال و پنج سال گذشته نیست، یک مسأله ریشه‌دار و دیرپاست و توقع این که به زودی در عرض چند ماه آن را به گونه‌ای حل کنیم که مورد توافق همه قرار بگیرد، توقع زیادی است. ما خود را موظف می‌دانیم این مسائل را حل کنیم، اما حل مسائل این حوزه در زمان کوتاه ممکن نیست و بر همین اساس از ناشران و پدیدآورندگان خواهش می‌کنیم که اگر مسأله‌ای دارند با ما در میان بگذارند؛ هم به صورت مصداقی در مورد کتاب‌های خودشان و هم به صورت کمک برای سامان دادن به این مسأله و ارائه راهکارهای منطقی و پیشنهاداتی که بتواند این مسائل را بهتر و زودتر به سرانجام برساند.