آیا آینده جهان با تشنگی گره خورده است؟

زیست نیوز، مازیار دانیالی - در پایان قرن حاضر، احتمالا میلیاردها نفر با تنش آبی شدیدی مواجه خواهند شد و مایع حیات می تواند زمینه ساز بروز مناقشه و درگیری در سطح جهانی باشد. به گفته متخصصان آب شناسی و پیش بینی بر اساس جریان های فعلی، آب شیرین با دو چالش کلیدی مواجه است که انفجار جمعیتی - تقاضا برای غذا و انرژی را افزایش خواهد داد - و اثر تغییرات آب و هوایی را شامل می شوند.

بنابر گزارش هیئت بین دولتی تغییرات آب و هوایی سازمان ملل که در ماه مارس منتشر شد، با در نظر گرفتن شاخص هایی مانند دسترسی به آب، تقاضا برای آب و آلودگی، تقریبا 80 درصد جمعیت جهان پیش تر با تهدید جدی امنیت آبی مواجه شده اند. تغییرات آب و هوایی می تواند دسترسی به آب را تغییر دهد و در نتیجه امنیت آبی را تهدید می کند.

در حال حاضر، حدود 768 میلیون نفر در سراسر جهان به منابع آب امن و قابل اعتماد دسترسی نداشته و 2.5 میلیارد نفر از بهداشت مناسب برخوردار نیستند. این در شرایطی است که حدود یک پنجم از سفره های آب زیرزمینی جهان نیز تخلیه شده اند.

با نگاهی به آینده انتظار می رود جمعیت جهان از 7.2 میلیارد نفر فعلی به 9.6 میلیارد نفر تا اواسط قرن حاضر برسد. در آن زمان تقاضای جهانی برای آب احتمالا افزایش قابل توجه 55 درصدی را بر اساس پیش بینی صورت گرفته در گزارش سازمان ملل با عنوان "توسعه آب جهانی" شاهد خواهد بود. این در شرایطی است که بیش از 40 درصد مردم جهان در مناطقی ساکن خواهند بود که با تنش آبی شدید مواجه هستند که از آن جمله می توان به شمال آفریقا، خاورمیانه و جنوب غرب آسیا اشاره کرد.

شایان ذکر است، این سناریوها تغییرات در میزان بارش باران، بارش برف و یا ذوب شدن یخچال های طبیعی در نتیجه گرمایش جهانی را مد نظر قرار نداده اند.

مرطوب تر یا خشک تر

بنابر هشدار دانشمندان آب و هوا و به عنوان یک قاعده کلی، کشورهای مرطوب، مرطوب تر خواهند شد و کشورهای خشک، خشک تر خواهند شد که خطر بروز سیل و خشکسالی را برجسته می کند. اما این که مردم به زنگ هشدار توجه دارند، پرسش خوبی محسوب می شود. هنگامی که زلزله شناسان درباره منطقه ای که با خطر بروز زلزله مواجه است صحبت می کنند، مردم به طور کلی آن چه را که بیان می شود پذیرفته و از ساخت و ساز و حضور در آن منطقه پرهیز می کنند. اما هنگامی که درباره خشکسالی و سیل بحث می شود، تمایل مردم به توجه کمتر نسبت به هشدار هواشناسان گرایش دارد.

مناقشات سیاسی بر سر آب در مناطق گرم و خشک از تاریخچه ای طولانی برخوردار هستند. طی سال های اخیر، دجله، فرات و نیل همگی موضوع مبارزات کلامی درباره این که چه کسی حق سدسازی، خودداری و یا استخراج طلای آبی از آنها را دارد، بوده اند. روشن است که آب کمتری، چه سطحی و چه سفره های زیرزمینی، در کشورهای نیمه گرمسیری در دسترس خواهد بود و این مساله رقابت برای منابع آب را تشدید می کند.

با استناد به یک ارزیابی که در سال 2012 توسط سازمان های اطلاعاتی آمریکا انجام شد، وزارت امور خارجه این کشور اعلام کرده است آب تنها موضوع سلامت انسان، توسعه اقتصادی و یا مساله زیست محیطی نیست، بلکه موضوعی درباره صلح، آرامش و امنیت است. بر همین اساس، نزاع درباره آب بین کشورها باید بدون خونریزی و اغلب از طریق مجامع بین المللی برطرف شود.

البته در برخی موارد ریشه اصلی درگیری ها پنهان باقی می ماند. این شرایط می تواند نوسان در قیمت های انرژی و مواد غذایی را در پی داشته که به نوبه خود می تواند ناآرامی های مدنی را موجب شود. در این قبیل موارد، تنش و ناآرامی ممکن است درباره قیمت های انرژی و یا مواد غذایی باشد، اما در حقیقت با در دسترس بودن و تخصیص آب مرتبط هستند.

با شکست در کنترل سرعت رشد جمعیت و یا ارائه راه حلی فوری برای گرمایش جهانی، آن چه برای رسیدگی به بحران آب باقی می ماند در بهره وری نهفته است. در برخی از کشورهای خاورمیانه، حتی پیش از آن که مصرف کننده شیر آب را باز کند، بین 15 تا 60 درصد آن به واسطه نشت و یا تبخیر ناپدید می شود. ساخت واحد نمک زدایی در سواحل مناطق خشک ممکن است راه حلی وسوسه انگیز به نظر برسد، اما آب تولیدی می تواند 30 برابر پر هزینه تر از آب معمولی باشد.

بر همین اساس، گزینه های افزایش بهره وری مانند آبیاری دقیق تر، انتخاب گونه هایی از محصولات کشاورزی که به آب کمتری نیاز داشته و یا در برابر خشکسالی انعطاف پذیری بیشتری دارند، نیروگاه هایی که به مقادیر قابل توجه آب شیرین برای خنک سازی نیاز ندارند و مشارکت هرچه بیشتر مصرف کنندگان در صرفه جویی از کارایی بالاتری برخوردار هستند. در حقیقت، ما نباید حتی یک قطره آب را هدر بدهیم.

مشترک تصاویر و مطالب زیست محیطی ما شوید. اینجا را کلیک کنید