تحریکی که به وسیله گزش ساس ایجاد می شود، بدون شک بیشتر بستگی به حساسیت یا مصونیت شخصی دارد، تداوم گزش به طور دائم و بیش از معمول باعث کم خونی یا تحریکات عصبی، بی خوابی و ضعف عمومی می شود.

حشرات از قدیمی ترین ساکنان کره زمین به حساب می آیند که از 250 میلیون سال قبل روی این سیاره سکونت دارند، حشرات یکی از بزرگ ترین ناقلان بیماری های انسانی هستند.

خاطره تلخ بعضی از بیماری ها مانند تیفوس همگانی در جنگ جهانی که تعداد زیادی از جمعیت اروپایی شرقی را از بین برد فراموش نشده است. خطر طاعون، مالاریا و تب زرد از بین نرفته است، هنوز هم بر اثر بعضی از این بیماری ها جامعه بشری سالانه هزاران قربانی می دهد.

مهم ترین گونه موجود، ساس است. دو نوع ساس وجود دارد. ساس تختخواب و ساس معمولی که در منطقه گرمسیر و معتدل زندگی می کنند. بدن آن ها مسطح است و به آسانی از شکاف درز های دیوار و تختخواب عبور می کنند. اندازه این ساس ها بین 4 تا 5 میلی متر است. رنگ آجری و سطح بدن این حشره از کرک پوشیده شده، سر آن ها پنج ضلعی است و چشم درشت و سیاه رنگ دارند که با یک جفت شاخک چهاربندی به سر متصل می شود.

مشخصات زیستی این حشره

این گونه ساس ها معمولاً شب تغذیه می کنند و روزها خود را ماهرانه در شکاف ها و درزها مخفی می کنند. انسان بدون شک منبع اصلی خونخواری برای ساس های معمولی است و اگر به انسان دسترسی نداشته باشند به خوبی می توانند از حیوانات تغذیه کنند، ساس ها بعضی مواقع به تعداد خیلی زیاد در لانه مرغان، کبوتران و قفس موش ها تکثیر می شوند.

سگ ها و گربه ها نیز اغلب مورد حمله ساس ها قرار می گیرند. مقاومت ساس ها در مقابل گرسنگی فوق العاده زیاد است و در شرایط آزمایشگاهی توانسته اند، آن ها را بیش از یک سال بدون هیچ نوع غذایی زنده نگه دارند.

این حشره چه بیماری هایی را منتقل می کند؟

تحریکی که به وسیله گزش ساس ایجاد می شود، بدون شک بیشتر بستگی به حساسیت یا مصونیت شخصی دارد، تداوم گزش به طور دائم و بیش از معمول باعث کم خونی یا تحریکات عصبی، بی خوابی و ضعف عمومی می شود.

اهمیت پزشکی

1- ساس ها آزار گزش دارند. عکس العمل افراد نسبت به گزش ساس ها متفاوت است و ممكن است از خارش جزیی تا حساسیت های بسیار شدید بروز نماید. ساس ها به سبب داشتن خرطوم سخت و بلند از روی لباس و ملحفه نیز خونخواری می کنند.

2- در انتقال هپاتیت B نقش دارند.

3- چون ممكن است به صورت دسته جمعی بر روی افراد خونخواری نمایند ایجاد کم خونی و کمبود آهن در بچه ها می نماید.

4- به جز موارد فوق ساس ها بیماری خاصی را منتقل نمی کنند.

درمان عوارض ناشی از گزش ساس ها

استفاده از لوسیون ها یا کرم های ضد عفونی کننده یا آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های ثانویه ناشی از خارش، کاربرد آنتی هیستامین ها برای تسکین خارش، از بین بردن منبع آلودگی

چه طور می توان با این حشرات مبارزه کرد؟

به دو روش. نخست روش فیزیکی با موازین بهداشتی، نظافت خانه و محیط مسکونی و بهسازی محیط، بازسازی درها و پنجره های کهنه و رنگ آمیزی آن ها، شست وشوی وسایل از قبیل پتو، انواع ملحفه به موقع با آب و دیگر روش شیمیایی، شامل سمپاشی با سموم فسفره پایروتیروئید زیرنظر کارشناسان.

رختخواب کودکان و گهواره اطفال نباید سمپاشی شود. در این مورد لباس ها و .. را بجوشانید.

کنترل ساس ها در خانه

- ابتدا باید بازرسی دقیقی از همه قسمت های خانه به ویژه اتاق خواب ها، داخل کمد رختخواب ها، لابلای درز چوب تختخواب ها، کمد لباس، اتاق نشیمن و نقاطی که ساکنین منزل بیشتر در آن جا به سر می برند، به عمل آورد.

- ساس ها از نور گریزانند و شب ها برای خونخواری از پناهگاه هایشان خارج می شوند. از سایر پناهگاه های احتمالی این حشرات به ویژه در منازل چوبی می توان به فضای زیر ستون ها و لابلای چوب و حصیر مورد استفاده برای سقف اشاره کرد. در منازلی که دیوارها با کاغذ دیواری یا پارکت پوشیده شده اند، قسمت هایی از این پوشش که از دیوار جدا شده می تواند پناهگاه امنی برای ساس ها باشد.

- در بازرسی به پشت تابلوها و عکس و پوسترهای نصب شده بر روی دیوارها و همچنین بالش و پشتی هایی که با پر مرغ یا مقوا پر شده اند دقت کافی نمود. چه بسا این محل ها منبع اصلی آلودگی را تشکیل داده اند. ساس های تختخواب غددی دارند که مواد بدبویی را از خود متصاعد می کنند.

این بوی بد در خانه هایی که به شدت به این آفت آلوده اند به مشام می رسد. بنابراین یکی دیگر از دلایل آلودگی منزل به ساس می تواند وجود این بود باشد که باید منبع آن را جستجو کرد.

- اگر در منزل حیوانات و پرندگان اهلی و دست آموز نگه داری می شود باید بدن و لانه آن ها را نیز مورد بررسی قرار داد و در صورت لزوم سمپاشی نمود. البته باید قبل از سمپاشی حیوان را به محل دیگری منتقل کرد.

- شستشوی رختخواب ها و لباس های آلوده و یا مشکوک به آلودگی با آب داغ، خشک کردن آن ها در آفتاب و اتوکشی با اتوی داغ به ویژه درز دوخت آن ها ضروری است.

- پس از طی این مراحل برای شروع سمپاشی باید ابتدا همه محل های آلوده را با جاروبرقی کاملا تمیز کرد و سپس محلول پودر قابل تعلیق در آب حشره کش های پایرتروئید (مانند ایکون و دلتامترین) را تهیه نمود و در محل های مورد نظر پاشید. به منظور از بین بردن نوزادان ساس ها که پس از سمپاشی ممکن است از تخم خارج شده باشند، باید سمپاشی دو هفته بعد هم تکرار شود.

سموم موثر بر ساس ها:

سم HCH و سم BHC سم دی اکساکارب و سم بندیو کارب، سم ددت، سم دیازینون سم فن کلروفوس، یودفن فوس لیندین، مالاتیون و پرویوکسور، آیکون، سولفاک موثر می باشند.

اضافه کردن پیرترین یا پیرتروئیدهای ترکیبی مثل بیورزمترین مفید است چون باعث خارج شدن ساس از پناهگاه هایشان می شود و تماس آن ها را با سطوح سمپاشی شده افزایش می یابد.

سمپاشی به صورت دستی یا کمپرسی روی دیوارها و کف اتاق ها صورت می گیرد. رختخواب کودکان و گهواره اطفال نباید سمپاشی شود. در این مورد لباس ها و .. را بجوشانید.

توجه:

- هنگام خرید لوازم چوبی دست دوم کلیه شکاف ها و درزها بازدید شود.

- هنگام خرید فرش، پشتی (دست باف و ماشینی) دست اول و دوم دقت شود و بازدید به عمل آید.

- هنگام مسافرت قبل از استقراردر محل، فرش ها، رختخواب ها، کمد لباس و ... بازدید شود تا از عدم وجود ساس ها اطمینان حاصل شود.