جزئیات بازنشستگی خبرنگاری به عنوان شغل سخت و زیان آور

هیئت وزیران 22 اسفند ماه 1380بنا به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های کار، بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی آئین نامه اجرایی قانون بازنشستگی پیش از موعد کارگران مشاغل سخت و زیان آور را تصویب کرد.

بر این اساس افرادی که در این مشاغل مشغول به کار هستند بعد از 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب کار، می توانند بدون شرط سنی بازنشسته شوند. خبرنگاری یکی از مشاغلی است که مشمول این قانون می شود اما خبرنگاران در طول چند سالی که از تصویب این قانون می گذرد با مشکلاتی در زمان بازنشستگی خود مواجه شدند.

برای آگاهی از جزئیات قانون مزبور و دلایل تعلل در صدور حکم بازنشستگی خبرنگاران، خبرنگار تسنیم با محمدحسن زدا معاون فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی به گفت وگو نشسته است که مشروح آن در ذیل آمده است:

در ابتدا تعریف مشخصی از مشاغل سخت و زیان آور بفرمایید؟

مشاغل سخت و زیا ن آور مشاغلی هستند که متصدی آن به دلیل قرار گرفتن در معرض آسیب های جسمی و روحی زودتر مستهلک می شود. قانونگذار برای جلوگیری از استهلاک زودرس یک انسان، قانون بازنشستگی در کارهای سخت و زیان آور را وضع کرده که می گوید اگر کسی 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب در این گونه مشاغل کار کرد، می تواند بدون شرط سنی بازنشسته شود.

روش بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور به چه صورت است؟

روش به این شکل است که یک کمیته فنی متشکل از 5 عضو نماینده های کارگران، کارفرمایان، سازمان تأمین اجتماعی، وزارت کار و وزارت بهداشت درخواست ها را بررسی می کنند. فردی که احساس می کند کارش سخت و زیا ن آور است بعد از اتمام 20 سال کار، دلایل و مدارک خود را به این کمیته ارائه می دهد، به طور مثال فردی در یک کارگاه با شدت صدای بیش از 85 دسی بل کار می کرده است، نماینده وزارت بهداشت با دستگاهی خاص این موضوع را در آن محل می سنجد و بعد از تأیید پرونده به تأمین اجتماعی فرستاده می شود. یکسری از مشاغل ذاتاً سخت و زیان آورند مثل کار در معدن، غواصی، کار با بیماران روانی یا کار در زندان ها و کار در ارتفاع بیش از 5 متر. اینها مشاغل گروه الف هستند. بعد از تأیید در کمیته، پرونده برای بررسی سابقه به تأمین اجتماعی فرستاده می شود، از اینجا وظیفه ما شروع می شود اگر فرد 20 سال در این شغل لیست بیمه داشته باشد حکم بازنشستگی برای وی صادر می شود اما اگر نداشت مثلاً 10 سال تراشکار بود یا 10 سال دیگر کارمند بود یا در عنوان شغلی وی کلی گویی شده پس نمی تواند از این قانون استفاده کند.

از چه زمانی خبرنگاری به عنوان شغل سخت و زیان آور محسوب شده است؟

از همان زمان وضع قانون خبرنگاران می توانستند با این شرایط بازنشسته شوند و محدودیتی نداشته و از سال 82 که اجرای این قانون شروع شده تاکنون 200 هزار نفر به این شکل بازنشسته شدند.

11 سال از وضع این قانون گذشته و چندین عنوان شغلی سخت و زیان آور نیز وجود دارد. به نظر شما تعداد 200 هزار بازنشسته کم نیست؟

این عدد، عدد کوچکی نیست، تاکنون 200 هزار نفر از این مزیت استفاده کردند ضمن این که تعداد زیادی پشت نوبتی نیز داریم. در زمان نوشتن قانون ابتدا باید منابع مالی پیش بینی شود اما بعدها که به مشکل برمی خوریم مشخص می شود بررسی ابتدایی کافی نبوده است. خبرنگاران از ابتدا می توانستند از این قانون استفاده کنند اما بحث این بود که خبرنگاری جز مشاغل بند الف است یا ب، یعنی ذاتاً سخت و زیان آور است یا این که خبرنگاری هم سطوح مختلف دارد مثلاً کار خبرنگار جنگی با خبرنگار هنری قابل مقایسه نیست پس باید درباره آن ها به صورت موردی در کمیته مزبور قضاوت شود. مشکل این جاست که خبرنگاری از کمیته رأی مثبت می گیرد اما در پرونده تأمین اجتماعی 20 سال سابقه کاری در این شغل را ندارد؛ مثلاً 18 سال خبرنگار و 2 سال گرافیست یا سردبیر بوده یعنی شغلی غیر از خبرنگاری داشته است.

یعنی اگر خبرنگار وارد مدارج بالاتر از جمله دبیر گروه، سردبیری یا بالاتر شود، دیگر مشمول این قانون نیست؟

به شرطی که برای این شغل ها هم درخواست سختی کند مشمول این قانون می شود، در این صورت مهندس بهداشت حرفه ای این موضوع را بررسی می کند اگر سردبیر بتواند وی را قانع کند، دلیلی برای مخالفت وجود ندارد. ولی اینکه با عنوان خبرنگاری توقع باشد هر عنوان دیگر در پرونده وی قبول شود این ممکن نیست، ولی ما مانع نمی شویم و می گوییم برای کسری ها از کمیته استانی موافقت بگیرد در این صورت مانیز قبول می کنیم.

اگر فردی 18 سال سابقه داشته باشد و 2 سال مابقی را کمیته نپذیرد چکار می تواند انجام دهد؟

این فرد 18 سال سابقه در شغل سخت و زیان آور دارد که برای وی یک ونیم برابر حساب می شود در نتیجه 27 سال سابقه ایجاد می کند اما وی باید 3 سال مابقی را در مشاغل عادی پر کند و اگر سن وی 50 سال باشد بازنشسته می شود. یعنی با 18 سال نمی تواند خود را بازنشسته کند چون 20 سال متوالی را دارد.

شرایطی نیست که خبرنگار با 18 سال سابقه، 2 سال مابقی را خود پرداخت کند؟

به هیچ عنوان خرید سابقه در قانون تأمین اجتماعی وجود ندارد.

به نظر می رسد تأمین اجتماعی شرایط ویژه ای برای مشاغل سخت از جمله خبرنگاری در نظر نگرفته است؟

کارفرمایی که شرایط سخت را فراهم کرده باید جور این قضیه را بکشد. قانون تأمین اجتماعی با این نرخی که دارد پیش بینی کرده افراد 30 سال حق بیمه بدهند و بعد بازنشسته شوند. اینها با علم ریاضی محاسبه می شود، قرار نیست چون خبرنگاری کاری سخت است سازمان تأمین اجتماعی مسئول آن باشد.

تأمین اجتماعی می تواند تسهیلاتی ایجاد کند مثلاً موردی که قبلاً درباره آن صحبت کردیم، چرا خبرنگاری که 18 سال سابقه کار دارد نمی تواند 2 سال کمبود سابقه را خود پرداخت کند و بازنشسته شود؟

وقتی از خرید صحبت کنیم بحث دارا و ندار پیش می آید، یعنی تمام کسانی که تمکن مالی دارند آن را بخرند اما بسیاری هم نمی توانند و به آن اعتراض می کنند. در این صورت افراد به حق خود نمی رسند. ما باید میل به خانه نشینی را کم کرده و انگیزه کار و تلاش را زیاد کنیم.

موارد خاص شغل های سخت و زیان آور چیست؟

یکسری مسائل در حوزه سخت وجود دارد مثلاً قانون کار به صراحت گفته زنان نباید در مشاغل سخت و زیان آور شاغل شوند. همچنین پرداخت اضافه کار، تعطیل کاری یا مأموریت که باعث شود یک فرد مدت زمان بیش تری در معرض خطر باشد ممنوع است اما با این حال زنانی که در این مشاغل کار کنند مشمول قانون بازنشستگی می شوند.

از تعداد 200 هزار نفر فرد بازنشسته در مشاغل سخت چند نفر خبرنگار بوده اند؟

دقیقاً نمی دانم.

یعنی آمار آن را ندارید؟

باید آمار 512 شعبه تأمین اجتماعی را داشته باشیم؟

شرط توالی و غیرتوالی در بازنشستگی این مشاغل را توضیح دهید؟

به این معنی که یک فرد 20 سال متوالی و بدون وقفه در یک شغل سخت کار کرده باشد، اگر بیش تر از سالی 10 روز غیبت غیرموجه یا مرخصی بدون حقوق بیش تر از 10 روز داشته باشد دیگر توالی حفظ نشده اما اگر برای هر فرد، مرخصی های خاص مانند ازدواج، حج تمتع، فوت والدین یا زایمان مابین باشد سخت و زیان آور محسوب نمی شود اما توالی را به هم نمی زند. غیر توالی نیز یعنی این که یک فرد 10 سال خبرنگار بوده مثلاً 2 سال حسابدار یا کارمند یعنی باید خود حساب کند که مجموع اشتغال در شغل سخت زیان آور به 25 سال برسد.

خبرنگاران با وجود سابقه، مدارک و مستندات در شعبات تأمین اجتماعی معطل می شوند و بعضاً حکم دادگاه نیز از آن ها پذیرفته نشده است؟

دادگاه نمی تواند سخت و زیان آوری را تعیین کند چون قانونگذار مرجع تشخیص را مشخص کرده، دادگاه فقط می تواند بگوید کمیته اشتباه کرده و پرونده به کمیته هم عرض فرستاده شود.

نظارت بر کار شعبات در رسیدگی به پرونده های اینچنینی وجود دارد؟

نظارت به صورت 100 در صد هم به صورت الکترونیکی و هم به صورت بازرسی حضوری وجود دارد.

پس چرا همکاران ما برای اثبات سختی شغل خود و گرفتن حکم بازنشستگی باید در ادارات تأمین اجتماعی دوندگی کنند؟

برخی از دوندگی ها اشتباه است، به طور مثال یک فرد 5 سال ابتدایی در یک خبرگزاری کارمند اداری بوده و این مورد را در درخواست خود به کمیته نمی آورد، توصیه می کنیم افراد تمام سوابق شغلی خود در هر سمتی را در تقاضا ذکر کنند تا رسیدگی از همان ابتدا درست صورت گیرد و نیاز به تجدید مراحل نباشد. ضمن این که نباید توقع داشته باشیم کمیته استانی یک چیز و اداره تأمین اجتماعی یک چیز دیگر را تأیید کند.

در قانون تأمین اجتماعی برای خبرنگاری رده بندی ندارید؟

خیر. اگر کارشناس بهداشت حرفه ای و 5 نفری که در کمیته رأی می دهند یک رأی دهند آن مورد تأیید می شود و مأمور اجرای حکم حق کسر و اضافه در حکم را ندارد. قاضی کمیته استانی است و ما فقط متصدی تطبیق رأی با پرونده هستیم.

برای مدارجی از جمله سردبیری یا معاونت خبر نیز می توان درخواست سختی کار داد؟

اگر در درخواست اولیه اینها را بنویسد قابل بررسی است باید تمام مدارج در هر شغل و سمتی ذکر کند و این موضوع در بازرسی میدانی مهندس بهداشت حرفه ای بررسی می شود. ذکر موارد شغلی سقف ندارد ضمن این که در این صورت بررسی نیز راحت تر می شود. مشکل ما عمدتاً با افرادی است که کسری از سابق آن ها در شغل سخت و کسری از آن در مشاغل عادی است که متأسفانه خود افراد ذکر نکرده اند اما توقع دارند که مشاغل دیگر نیز درباره سخت و زیان آور لحاظ شود.

درباره عکاس یا گروه های تصویری خبری چطور؟

آن ها نیز باید درخواست خود را مطرح کنند و در ارائه درخواست محدودیتی نیست حتی راننده هایی که با خبرنگاران در صحنه های خبری حضور دارند می توانند درخواست دهند اما در نهایت باید بررسی شود.

توضیح آخر:

آئین نامه جدیدی در خصوص مشاغل سخت و زیان آور با همکاری برخی از نمایندگان مجلس تهیه و به کمیسیون اجتماعی دولت تقدیم شده که طی آن بسیاری از بی عدالتی هایی که در آئین نامه قبلی وجود داشت برطرف شده است. به طور مثال بر اساس آئین نامه قبلی اگر فردی در سال 10 روز غیبت موجه داشت می توانست با 20 سال سابقه و بدون شرط سنی بازنشسته شود، یعنی یک فرد در طول 20 سال فعالیت با 200 روز غیبت و بی انضباطی بازنشسته می شد.

در طرف مقابل اگر یک فرد در سال 11 روز غیبت داشت به خاطر یک روز اضافه، محکوم به 25 سال خدمت بود یعنی باید 5 سال بیشتر کار می کرد که در آیین نامه جدید این مشکل در فرآیندهای طولانی مدت تعریف شده است. یکی دیگر از مواردی که در آئین نامه قبلی وجود داشته اما اجرا نمی شد، مهلت دو ساله به کارگا ه ها برای از بین بردن شرایط سخت و زیان آور محیط بوده که این ماده نیز مغفول مانده بود اما آئین نامه جدید به صورتی تنظیم شده که این ماده فعال شود.اگر آئین نامه جدید تصویب شود، گروه بسیاری از افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان آور از آن منتفع خواهند شد.