شاعری که مقهور سیمین بهبهانی نمی شود!

 عصرایران؛ مهرداد خدیر - آقای علیرضا قزوه مدیر مرکز آفرینش های ادبی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در متنی که به مناسبت درگذشت خانم سیمین بهبهانی منتشر کرده با نقل دیالوگی و نقل قول هایی و این که «کسی که با شاعران بزرگی چون حافظ و بیدل و مولانا شب نشینی دارد و دمخور روح و زبان و فکر آن بزرگان است، مقهور شاعرانی چون سیمین نمی شود» نسبت هایی به بانوی درگذشته داده یا از زبان دیگران نقل کرده که نه با داعیه شاعری او سازگار است و نه با منصبی که از آن طریق امرار معاش می کند و نه اساسا روشن می کند که اگر مقهور نشده چرا به این قضیه پرداخته و وقت شریف خود را به موضع و موضوعی که حقیر می پندارد، اختصاص داده است؟
 
قزوه از قول دیگری می نویسد و بعد خود صحه می گذارد که : «تمام دیوان سیمین از نظر من با چهار غزل حسین منزوی قابل قیاس نیست.» یا این نظر درست نیست و نظر ایشان تنها نظر ایشان است که جای بحث ندارد و یا به فرض، مرحوم منزوی شاعرتر بوده. خوب که چی؟ چون مرحوم منزوی شاعرتر بوده از مرحومه سیمین که تازه درگذشته یاد نکنیم و خانواده و دوستداران او بروند سراغ مرحوم منزوی؟

با این منطق اگر بازیگری می میرد نیز او را باید با یک بازیگر فقید قبل از خود یا بزرگ تر از خود مقایسه کنیم و اگر موسیقی دانی نیز چنین و قس علی هذا.

ایشان می فرمایند: «منزوی بسیار بسیار شاعرتر بود». اما لابد سیمین بهبهانی ویژگی های متنوعی داشته از جمله جنبه مادرانه در اشعار و حداقل 20 وزن که ابداع کرد و زن بودن او و پاره ای دیدگاه های سیاسی که برخی البته نمی پسندیدند. حال چون آقای قزوه به گفتمان مسلط و رسمی فرهنگی تعلق دارد و احتمالا از معدود شاعرانی است که غم نان ندارد آیا می تواند نظر خود را به خاطر سمتی که دارد ارجح بداند؟

یک وقت هست که محمد رضا شفیعی کدکنی نظر می دهد که بحثی دیگر است. آقای قزوه هم اگر به عنوان یک شاعر، نظر شعری خود را بیان کند باز قابل بررسی است اما ایشان اصرار دارد بر پایه چند فرض ثابت نشده به تحقیر شاعر درگذشته بپردازد تا فعل سیاسی شاعر را با فعل سیاسی خودش پاسخ دهد و البته در غیاب او و در حالی که هیچ ربطی هم به مقوله شعر و شاعری ندارد.

درست در روزی که جنازه یک زن ایرانی- که چند هزار ایرانی دیگر او را تشییع و تکریم کردند- دفن شد، جناب شاعر و مدیر مرکز آفرینش های ادبی  - البته در قالب نقل قول دیگران و با ظاهری از نپسندیدن خودش و با اذعان به این که سیمین از خاندانی نژاده بود- این ادبیات را به کار می گیرد و مثلا نقل قول می کند: «کاش این خانم، در پیری به جای این آن که پوست خود را بکِشد و جوان کند فکر خود را می کشید و جوان می کرد.»

 اگر سیمین زنده بود و شاعر هم نبود باز این لحن، زننده بود چه رسد به این که اولا این گزاره کاملا دروغ است و آنان که او را از نزدیک دیده بودند هرگز چنین حسی نداشتند که او پوست خود را کشیده هر چند اگر چنین می کرد نیز باز مرتکب فعل حرام نشده نبود (و در کشوری که درباره برخی چهره های سیاسی هم شایبه «بوتاکس» وجود دارد ناپسند نبود). ثانیا اتفاقا بسیار جوانانه می سرود به عکس برخی شاعران رسمی که گمان می کنند جوانانه می سرایند اما آن قدر در عنوان مدیریت و دبیری این و آن فستیوال دولتی و تکاپوی دولتی کردن شعر کوشیده اند که از طراوت اشعار پیشین خود بسیار فاصله گرفته اند.

او در دیالوگ ساختگی یا واقعی در آن متن و برای این که خود گفته باشد بی آن که به خودش هم منتسب شود به نقل از دوستان می آورد  : «من از سیمین مکدرم. این همه جوانان خوب و مستعد ایرانی. تو باید بروی شعرت را بدهی داریوش بخواند؟»

این ادعا نیز راست نیست. زیرا سیمین بهبهانی شعر «دوباره می سازمت وطن» را نه به قصد خواندن داریوش اقبالی که در اسفند 1360 – یعنی 33سال پیش- سرود و به بانوی قصه فارسی- سیمین دانشور- تقدیم کرد. آوازه خوان البته ممکن است برای خواندن آن اجازه گرفته باشد اما شعر برای او سروده نشده بود. کما این که شعر دکتر شفیعی کدکنی ( نفسم گرفت از این شهر ) را نیز حبیب محبیان خواند ولی هیچ کس نگفت استاد برای او سروده و تازگی ها هم همایون شجریان شکل سنتی آن را در آلبوم «نه فرشته نه ابلیس» اجرا کرده است.

آقای قزوه یا دوستانی که از آنها نقل می کند حق دارند شعر سیمین را یا دیدگاه های سیاسی و اجتماعی او را دوست نداشته باشد. اما زیبنده نیست الفاظ ناپسند را درباره یک بانوی سالخورده و درگذشته به کار بریم ولو در قالب «گفتم گفت» های نخ نما شده.