جمعه سیاه انگلیسی و سبد کالای ایرانی

 عصر ایران؛ سروش بامداد- تصاویر دریافتی از لندن و دیگر شهرهای مهم انگلستان از هجوم مردم به فروشگاه ها برای خرید در روز «جمعه سیاه» حکایت می کند.

هر چند «جمعه سیاه» در ایران یادآور کشتار 17 شهریور 1357 در میدان ژاله تهران است که به انقلاب شتاب و سرعت داد و مسیر مصالحه را بست اما در آمریکا این اصطلاح را درباره آخرین جمعه ماه نوامبربه کار می برند؛ روز بعد از عید شکر گزاری و آغاز سنت خرید برای کریسمس و شبیه همان «شب عید» ما که از نیمه اسفند ماه شروع می شود و مردم خرید نوروزی را آغاز می کنند.

این سنت البته اصالتا آمریکایی است و تنهاچند سالی است که به انگلستان هم راه یافته زیرا بازار از هر قاعده سودآوری پیروی می کند و جمعه سیاه هم روزی برای فروش بیشتر محصولات خصوصا کالاهای گران تر الکترونیک است. روزی که خریداران می توانند به حراج و شکستن قیمت ها دل ببندند و فروشندگان نیز روی فروش زیاد حساب کنند.

شماری از مردم در لندن به فروشگاه ها و خصوصا صوتی – تصویری هاهجوم بردند تا کالاهایی با قیمت کمتررا به دست آورند وهیچ کس هم نگفت وننوشت که به کرامت وعزت و شرافت ملت بریتانیا اهانت شد!


در ایران اما وقتی دولت، سبد کالای رایگان - و نه ارزان – داد عده ای گفتند و نوشتند کرامت وعزت و شرافت ملت آسیب دید! حال آن که وقتی کالای ارزان مورد استقبال قرار می گیرد سبد رایگان جای خود دارد! آن قدرانتقاد کردند و طعنه زدند که اصل پروژه منتفی شد و لابد حالا کلی کرامت وعزت پیدا کرده ایم و چه بسا باید حراجی راه بیندازیم تا این کرامت انباشته از توزیع نشدن سبد رایگان را توزیع کنیم!

کار به جایی رسید که رییس جمهوری را وادار به عذرخواهی کردند. حال باید پرسید آیا در انگلستان هم دیوید کامرون عذر خواهی می کند؟

شاید گفته شود در این ماجرا دولت بریتانیا دخالتی نداشته و مربوط به صاحبان فروشگاه ها بوده است. این سخن درستی است اما به هر صورت کلیت پروژه به آن جامعه نسبت داده می شود.

سال ها پیش تحقیقی انجام شده بود تا روشن شود راز هجوم میهمانان به میز شام در پایان مراسم عزا یا عروسی چیست و چرا افراد، انواع و اقسام غذاهای نامرتبط و نامتجانس را روی هم می ریزند تا جایی که گاه دسر با قرمه سبزی مخلوط می شود!

گزینه های مختلفی مطرح شد: از گرانی غذاهای رستورانی تا احتمال مشکلات اقتصادی. اما این اتفاق منحصر به مناطق خاص نبود. در گران ترین تالار تهران هم رخ می داد! نتیجه این شد: مال مفت را نمی توان از دست داد!

چون احساس می کنند وجهی دریافت نمی شود می خواهند حداکثر بهره را ببرند. این طبیعت آدمی است. ایرانیِ مو مشکی و انگلیسیِ موبور هم نمی شناسد.

کسانی از توزیع سبد کالای رایگان ناراضی بودند اما بعضا خودشان می گرفتند ولی بعد ابراز نارضایتی می کردند در حالی که می توانستند از ابتدا نگیرند تا احساس توهین هم نکنند. برخی که تمام سال برنج هندی می خرند هم ابرو در هم می کشیدند که برنج هندی؟!

آیا تصاویر جمعه سیاه لندن برخی از ما را در قضاوت نسبت به سبد کالای رایگان به تجدید نظر وامی دارد یا از میان انواع اهانت ها و تحقیرهای احتمالی که به بهانه های مختلف تاب می آوریم و خم به ابرو نمی آوریم تنها همین یکی کرامت و عزت و شرافت ما را ملکوک می کرد؟

هر چند برای آقای فلاح صدا و سیما می تواند سوژه ای باشد تا بدانیم بندگان خدا که محکوم به جزیره نشینی اند، چه آدم های محتاجی هستند و چه حرصی می زنند...