دلایل تاخیر در اعلام متجاوز جنگ تحمیلی

یکی از فرماندهان پیشکسوت ارتش جمهوری اسلامی گفت: یکی از دلایل تأخیر در متجاوز اعلام کردن رژیم بعث عراق در جنگ تحمیلی این بود که ابرقدرت‌های غرب و شرق که در سازمان ملل نقش پررنگی دارند، د به واسطه صدام جنگ را علیه کشورمان آغاز کرده بودند و هیچ دلشان نمی‌خواست که ایران پیروز شود.

امیر سرتیپ دوم مروت آزادبخت فرمانده «تیپ 55 هوا برد» در دوران دفاع مقدس در گفت‌وگو با ایسنا، درباره دلایل معرفی عراق به عنوان مسئول و آغازگر جنگ تحمیلی از سوی سازمان ملل در سال 1370 گفت: برای بررسی و تحلیل این مسئله باید پیشینه آغاز جنگ تحمیلی و دلایل حمله کشور عراق به ایران را مورد بررسی قرار بدهیم. هنگامی که مؤلفه‌های تهاجم نظامی عراق به کشورمان را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم متوجه‌ می‌شویم که ابرقدرت‌های غرب و شرق از جمله کشورهای آمریکا و شوروی پیشین برای پیش‌برد اهداف خود عراق را مناسب‌ترین گزینه برای حمله به ایران می‌دانستند، چرا که در آن زمان به دلیل انقلابی که در کشور بوجود آمده بود از نظر سیاسی و نظامی اوضاع مناسبی نداشت.

وی افزود: علاوه بر این، پذیرش «قرارداد 1975» الجزایر که در زمان رژیم شاهنشاهی ایران بین دو کشور منعقد شده بود، تابلوی ننگینی برای صدام حسین در میان کشورهای عربی به شمار می‌رفت. از همین رو عراق احساس کرد که می‌تواند با شرایطی که درایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوجود آمده است آبروی از دست رفته خود را به دست بیاورد. از سوی دیگر شوروی سابق آرزو داشت که در آب‌های گرم خلیج فارس و اقیانوس هند حضور داشته باشد؛به همین خاطر بین عراق و شوروی سابق قراردادی 15 ساله بسته شد.

این فرمانده ارتشی با اشاره به اهداف این قرار داد 15 ساله یادآور شد: شوروی برای حمایت از عراق دو هدف را پیگیری کرد. نخست اینکه خودش به افغانستان حمله کرد و دوم اینکه به نوسازی 65 درصد از تجهیزات عراق پرداخت تا بتواند به این صورت در مقابل ایران از عراق حمایت کند. خوشبختانه عراق علیرغم اینکه از حمایت‌های اطلاعاتی آمریکا، تجهیزاتی شوروی و مالی اعراب مرتجع منطقه برخوردار بود در همان هفته نخست آغاز جنگ تحمیلی در مقابل رزمندگان ایرانی شکست خورد و تصمیم گرفت که آتش بس حاکم شود. در آن موقع دو گروه از سران کشورهای عربی به ریاست «یاسر عرفات» و سران 40 کشور از اعضای غیرمتعهدها خواستند میان ایران و عراق میانجی‌گری کنند که از سوی مقامات ایرانی پذیرفته نشد.

آزادبخت با اشاره به اینکه عراق پیش از آغاز رسمی جنگ 636 تجاوز زمینی به مرزهای ایران داشته است، توضیح داد: 490 مورد از این تجاوزها از سوی وزارت خارجه ایران به شورای امنیت سازمان ملل گزارش داده شد اما هیچ ترتیب اثری به آن‌ها داده نشد تا اینکه عراق در روز 26 شهریورماه 1359 دو نقطه حساس از خاک کشورمان یعنی «عین خوش» و «میمک» را به وسعت 25 کیلومتر مربع به اشغال خود درآورد و قرارداد الجزایر را در یک کنفرانس خبری پاره کرد. بدون شک این‌ها نشانه‌هایی برای حمله عراق به ایران بود. از همین رو ما یک آگاهی نسبی نسبت به حمله عراق به کشورمان را داشتیم و متناسب با توانمندی‌هایمان به مقابله نظامی با ماشین جنگی سرتاسر مسلح این کشور پرداختیم. همین موضوع موجب شد تا عراق از یاسر عرفات و سران کشورهای غیر متعهد بخواهد تا نقش میانجیگری بین دو کشو را داشته باشند.

وی ادامه داد:تا پس از اجرای موفق عملیات «الی‌بیت‌المقدس»، توازن جنگ به سود ایران بود،عراق بار دیگر درخواست آتش بس کرد اما موافقت نشد. در مفاد این آتش بس چند نکته باید مورد توجه قرار می‌گرفت. اول اینکه نیروهای عراقی باید خاک ایران را ترک کنند و غرامت جنگی به ایران را بپردازند. علاوه بر این صدام باید محاکمه شود چرا که تجاوزگر است اما از آنجایی که منافع کشورهای شرقی و غربی هم‌سو با دولت صدام حسین بود این را نپذیرفتند و حمایت‌های خود را از عراق بیشتر کردند تا با تغییر توازن جنگ به سودعراق، این کشور به پیروزی دست یابد. بعد از آن نیز رفته رفته صحنه جنگ را تغییر دادند و جنگ وارد فاز جدیدی شد. به عنوان مثال هواپیمای مسافربری ما را منهدم کردند و حجاج را در مکه به شهادت رساندند .همین مسئله باعث شد که جنگ به صورت فرسایشی درآید و طولانی شود تا اینکه سال 1367 «قطعنامه 598» پذیرفته شد.

این فرمانده دوران دفاع مقدس با اشاره به یکی از دلایل تأخیر پذیرش قطعنامه بیان کرد: یکی از دلایل اعلام عراق به عنوان متجاوز توسط سازمان ملل، به این دلیل بود که خود ابرقدرت‌های غرب و شرق که در سازمان ملل نقش و حضور پررنگی دارند به واسطه صدام جنگ را علیه کشورمان آغاز کرده بودند و هیچ دلشان نمی‌خواست که ایران پیروز شود. به تعبیر درست می‌توان گفت که ما با عراق جنگ نداشتیم بلکه با 36 کشور که او را حمایت می‌کردند جنگ می‌کردیم. به عنوان مثال شوروی علاوه بر اینکه از نظر تجهیزاتی 65 درصد از تجهیزات نظامی عراق را تأمین می‌کرد 7000 مستشار نیز در داخل کشور عراق داشت. مصر نیز 3000 نیرو در اختیار عراق قرار داده بود و حتی فرانسه هم علاوه بر جنگنده، خلبان به عراق اجاره داده بود. شرکت‌های ایتالیایی هم کارهای ساخت و ساز را برای این کشور انجام می‌دادند.

امیر سرتیپ آزاد بخت تأکید کرد: اعلام عراق به عنوان مسئول و آغازگر جنگ از سوی سازمان ملل در سال 1370 نشان از حقانیت و مظلومیت ایران داشت و یکی از دلایلی که باعث شد ایران با تأخیر آتش بس را بپذیرد این بود که در صدور قطعنامه‌های آتش‌بس‌ قبلی، بندی مبنی بر اینکه عراق مسئول آغاز جنگ است و باید متجاوز شناخته شود،وجود نداشت. بعد از پذیرش قطعنامه 598 عراق از فروردین‌ماه سال 1367 به مدت چهارماه با آقای «هاشمی رفسنجانی» درباره حمله به کویت نامه‌نگاری کرد. صدام می‌خواست که در این حمله ایران نیز با عراق متعهد باشد اما مسئولان کشور ما هیچ‌گاه به دنبال کشورگشایی نبودند برای همین با این خواسته صدام مخالفت کردند. اگر عراق در جنگ با کشور کویت می‌توانست پیروز شود بعد از آن به کشورهایی مثل قطر و عربستان حمله می‌کرد تا به عنوان یک ابرقدرت عرب ظاهر شود اما در صورت پیروزی صدام، شوروی می‌توانست به آب‌های خلیج فارس و اقیانوس هند دسترسی پیدا کند. این مسئله خوشایند آمریکایی‌ها نبود برای همین عراق را سرکوب کردند تا شوروی نتواند بر خلیج فارس حاکمیت داشته باشد. یادمان باشد حمایت‌های آمریکا از صدام،بیشتر جنبه اطلاعاتی داشت؛ اما این شوروی‌ بود که با تجهیز ماشین جنگی عراق حق بزرگی بر گردن این کشور داشت و بدون شک با پیروزی عراق،شوروی می‌توانست در خلیج فارس و اقیانوس هند حضور یابد.

این فرمانده ارتشی در پایان خاطرنشان کرد:در حقیقت ما در جنگ توانستیم انقلاب خود را به کشورهای دیگر صادر کنیم و ارتش نیز نشان داد که ارتشی مردمی است و نه شاهنشاهی و وظیفه ما این است که از کشور دفاع کنیم.