سرمایه گذاری خارجی: از دادن ویزای ایران تا ماجرای حضور هوندا در آمریکا

عصر ایران - معاون وزیر امور خارجه کشورمان در یک همایش مربوط به فرصت های اقتصادی که با حضور برخی سفرای خارجی برگزار شده بود، از آمادگی کشورمان برای پذیرش سرمایه گذاران خارجی خبر داده و اعلام کرده است که وزارت امور خارجه، بدون هیچ محدودیتی برای سرمایه گذاران ویزا صادر خواهد کرد.

در این باره نکات زیر قابل ذکر است:

1 - اگر مذاکرات هسته ای آن طور که مردم ایران انتظار دارند پیش برود، قاعدتاً باید در انتظار ورود سرمایه های خارجی به کشور بود که احتمالاً بی سابقه ترین سرمایه گذاری خارجی در ایران بعد از انقلاب خواهد بود.

در واقع، تا بهبودی در روابط خارجی ایران صورت نگیرد، اقتصاد ملی همچنان در چرخه بسته داخلی باقی خواهد ماند و روز به روز نحیف تر و ضعیف تر خواهد شد.
در یک بیان تمثیلی، اقتصاد مانند آبی است که اگر به آبهای آزاد وصل شود، همواره تازه و با طراوت خواهد ماند ولی اگر مرداب وار در یک محیط بسته بماند، متعفن می شود و نهایتاً از بین می رود.

بنابراین، فارغ از نگاه های جناحی، باید از تلاش های وزارت خارجه برای تنش زدایی در روابط بین المللی حمایت کرد و آن را ، نه صرفاً یک اقدام دیپلماتیک روتین، که بی هیچ مبالغه ای، هادی برای آینده کشور و فرزندان ایران دانست.


2 - بهبود روابط بین المللی، شرط لازم برای جذب سرمایه گذاری های خارجی است اما به هیچ روی کافی نیست. شرط مکمل، بهسازی فضای داخلی برای پذیرش سرمایه گذاری های خارجی است.
نکته بسیار مهمی که اصلاً بدان توجه نشده ، این است که اگر بر اثر بهبود روابط خارجی، سرمایه گذاران به ایران بیایند ولی در داخل به درهای بسته، سیستم بروکراتیک پیچیده، تزلزل قوانین،فساد مالی، عدم شفافیت و ... برخورد کنند، نه تنها خودشان بازخواهند گشت، بلکه دیگر سرمایه گذاران را نیز منصرف خواهند کرد.
بدیهی است در چنان شرایطی، اعتمادسازی مجدد، کاری بسیار زمان بر و پرهزینه خواهد بود.

متأسفانه، برغم شعارهایی که در راستای حمایت از سرمایه گذاری داده می شود، سرمایه گذاری در ایران، پروسه ای سخت و جانکاه است. حتی سرمایه گذاران خرد نیز که می خواهند رستوران کوچکی راه اندازی کنند یا در یک شهرک صنعتی کارگاهی تأسیس کنند، برای محقق ساختن پروژه خود، باید مدت های مدید از این اداره به آن اداره دوندگی کنند و از هفت خوان سیستم بانکی، شهرداری، اماکن، دارایی، بیمه و ... بگذرند و تازه وقتی که کارشان را آغاز می کنند، مصائب دیگر شروع می شود که شرحش مثنوی 70 من کاغذ می طلبد که کارآفرینان ایرانی، با جزء به جزء آن آشنایند.

دقیقاً به همین خاطر است که بسیاری از ثروتمندان، سرمایه خود را نه در کارهای تولیدی و اشتغالزا که در اموری مانند خرید و فروش زمین - که اقدامی تورم زاست - صرف می کنند یا اگر راه و چاهش را بلد باشند و ثروت شان کفایت کند، در خارج کشور سرمایه گذاری می نمایند.

بسیاری از کارآفرینان نیز بعد از سال ها فعالیت مولد، عطایش را به لقایش می بخشند و خود را از عرصه تولید و اشتغالزایی بیرون می کشند. شاهد مثالش نیز وجود کارگاه ها و کارخانه هایی است که در شهرک های صنعتی به هزار امید و تلاش احداث شده و اکنون رها شده اند و خاک می خورند.

با این اوصاف، وقتی سرمایه داران ایرانی، برای سرمایه گذاری در کشور خودشان، هزار مشکل دارند و حتی سرمایه هایشان را به خارج از کشور می برند، چگونه می توان امیدوار بود که در فرض بهبود روابط بین المللی، سرمایه گذاران خارجی ، پول های هنگفت شان را به ایران بیاورند؟!
این سؤال وقتی جدی تر می شود که به یاد بیاوریم در منطقه ای که ایران در آن واقع شده، کشورهایی مانند ترکیه، امارات متحده عربی، قطر، عمان و جمهوری آذربایجان با ایجاد بسترهای بسیار عالی، سرمایه گذاران خارجی را به سمت خود جذب می کنند و تا کنون هم بسیار موفق عمل کرده اند.

بنابراین همزمان با تلاش در جهت بهبود روابط خارجی، باید به سرعت موانع سرمایه گذاری و عوامل کندی آن را برطرف کرد.این ، یک "باید" تاریخی و سرنوشت ساز است.

3 - حسن قشقاوی، معاون وزیر امور خارجه گفته است که بدون محدودیت به سرمایه گذاران ویزا داده خواهد شد.
دادن ویزا به سرمایه گذاران خارجی، موضوع خاصی نیست که بر روی آن تأکید شود بلکه این موضوع، از مسلّمات است. مهم معرفی فرصت های سرمایه گذاری در ایران است که باید وزارت امور خارجه در این زمینه پیشقدم باشد.

به راستی آیا سفارتخانه های ایران برنامه مدونی برای شناسایی سرمایه گذاران و نیز معرفی تفصیلی زمینه هایی که می توان در ایران سرمایه گذاری کرد، دارند؟

4 - معرفی زمینه های سرمایه گذاری، دادن ویزا و بهسازی زیرساخت های سرمایه گذاری ، هر چند همگی لوازم اجتناب ناپذیر جذب سرمایه گذاری هستند ولی در کنار همه این ها، "بها دادن به سرمایه گذار و سرمایه گذاری" حائز اهمیت ویژه است.

یک مثال در این باره می تواند به پیشبرد بحث کمک کند: در اواخر قرن بیستم، یکی از روزنامه های آمریکایی نوشت که شنیده ها حاکی از آن است که یک شرکت خودروسازی ژاپنی تصمیم دارد در آمریکا سرمایه گذاری کند.
در این خبر که در قالب "شنیده ها" منتشر شده بود، نامی از شرکت ژاپنی نیامده بود. مقامات ارشد ایالت ایندیانای آمریکا بعد از خواندن این خبر با یک یک خودروسازان ژاپنی تماس گرفتند و به آنها گفتند که اگر تمایل به حضور در آمریکا دارند،به بهترین شکل در خدمت شان خواهند بود.
تماس ها به شرکت هوندا رسید و مشخص شد که هوندا چنین قصدی دارد. مقامات ایالت ایندیانا، فوراً برای مدیران هوندا ویزا و بلیت گرفتند و از آنان به گرمی پذیرایی کردند. سپس برایشان یک هواپیمای اختصاصی گرفتند تا از فراز ایالت، نقاط مختلف را ببینند و بررسی کنند که کدام نقطه برای احداث کارخانه شان مناسب تر است. آنها تمام خواسته های هوندا را برآورده کردند تا در بین ایالت های مختلف آمریکا ، هوندا ایالت آنها را برگزیند و چنین هم شد.


این ماجرا، درسی برای همه کشورهایی است که می خواهند سرمایه گذاران خارجی را به سوی خود جذب کنند. وقتی کشوری مانند آمریکا که قدرت برتر اقتصادی دنیاست ، این چنین برای جذب سرمایه های خارجی، متواضعانه و البته هوشمندانه تلاش می کند، حساب بقیه مشخص است که چگونه باید با سرمایه گذاران تعامل کنند.