راننده ای که با سرعت 80 کیلومتر در خیابان ها، با سرعت 120 کیلومتر در بزرگراه شهری، یا با سرعت 150 کیلومتر در اتوبان بیرون شهر رانندگی می کند، فقط مرتکب تخلفی به نام "سرعت غیرمجاز" نشده بلکه جرم دیگر او ، "تهدید مردم به قتل" است.

"میزان جریمه های رانندگی افزایش خواهد یافت." این خبری است که چندی پیش بر خروجی ساست های و خبرگزاری ها قرار گرفت، اما هیچ کس هنوز نمی داند این افزایش ، چقدر خواهد بود جز این که پیشنهادی برای 2 برابر کردن از سوی دبیر شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور ارائه شده است.

واقعیت این است که با توجه به این که عامل انسانی،در 80 درصد از تصادفات مقصر اصلی است، چاره ای جز بهبود رفتار رانندگان نیست.
این بهبود، در وهله اول از رهگذر آموزش و فرهنگ سازی رخ می دهد و در مرحله بعد، با برخورد قانونی شدید با کسانی که مقررات را زیر پا می گذارند و جان و مال مردم را به خطر می اندازند.

بدیهی است راننده ای که با سرعت 80 کیلومتر در خیابان ها، با سرعت 120 کیلومتر در بزرگراه شهری، یا با سرعت 150 کیلومتر در اتوبان بیرون شهر رانندگی می کند، فقط مرتکب تخلفی به نام "سرعت غیرمجاز" نشده بلکه جرم دیگر او ، "تهدید مردم به قتل" است.

برای تهدید به قتل، لازم نیست حتماً چاقو یا تفنگی را به سمت کسی گرفت بلکه امروزه ، آلت قتاله ای به نام خودرو ، بسیار بیش از چاقو و تفنگ ، آدم ها را می کشد. بد نیست بدانید که آمار قتل در ایران بسیار کمتر از 3 هزار نفر در سال است ولی آمار کشته شدگان در تصادفات رانندگی به بیش از 20 هزار نفر در سال می رسد که فاجعه ای ملی است.

بنابراین، لازم است که مجازات رانندگانی که مرتکب تخلف می شوند افزایش یابد تا افراد نتوانند به سادگی و آسودگی خاطر، پای خود را بر پدال گاز فشار دهند یا بی محابا، سبقت بگیرند.

در این باره اما نکات زیر قابل توجه است:

1 - میزان همه جریمه ها به یک نسبت افزایش نیابد. اولویت افزایش شدید مجازات باید متوجه آن دسته از جرائم رانندگی شود که رابطه مستقیم تری با سانحه سازی دارند. بنابراین، اگر جریمه پارک در محل توقف ممنوع ، 30 درصد افزایش می یابد، باید مجازات سرعت و سبقت غیرمجاز 300 درصد افزایش یابد زیرا اولی یک تخلف ساده است ولی دومی منشأ حادثه و مرگ.

تشدید مجازات جرائم رانندگی خطرناک امری است که در دنیا هم مورد توجه است به گونه ای که بهار امسال در بریتانیا، سقف مجازات سرعت غیرمجاز به 10 هزار پوند رسید. همچنین حداکثر مجازات مکالمه با تلفن همراه در حین رانندگی 4 هزار پوند تعیین شد.

2 - با توجه به مقتضیات کنونی، پیشنهاد می شود در فاز اول، افزایش شدید میزان جریمه های رانندگی متوجه آن دسته از تخلفات شود که با دوربین های کنترل پلیس ثبت می شوند و قابلیت اثبات قطعی دارد. ضمن این که عامل انسانی در ثبت این تخلفات دخیل نیست و برخی مشکلات خاص هم پیش نمی آید.

3 - برای برخی رانندگان متمول، جریمه رانندگی 500 هزار تومانی هم عدد قابل توجهی نیست و بازدارندگی ندارد.
در برخی کشورها، مجازات رانندگان متخلف، بر مبنای تمکن مالی آنها صورت می گیرد تا قدرت بازدارندگی برای همه افراد یکسان باشد. بنابراین، شهروندی که 2000 دلار درآمد ماهانه دارد، ممکن است برای عبور از چراغ قرمز، 300 دلار جریمه شود ولی برای شهروند ثروتمندی که 20 هزار دلار درآمد ماهانه دارد، این رقم با نظر دادگاه به 3000 دلار هم می رسد و البته عدالت واقعی هم همین را ایجاب می کند.

همچنین علاوه بر مجازات های مالی، مجازات هایی مانند توقیف وسیله نقلیه، توقیف گواهینامه، محکومیت به انجام خدمات رایگان عام المنفعه، محکومیت به طی دوره های آموزشی و ... نیز در دنیا مورد توجه است تا مجازات های رانندگی فقط جنبه مالی نداشته باشد.

در ایران نیز برخی از این مجازات ها چندی است که اعمال می شود ولی به نظر می رسد که باید گسترده تر و جدی تر بدان ها پرداخت تا افراد تصور نکنند که می توانند با پرداخت جریمه نقدی، هر گونه که خواستند رانندگی کنند.

4 - در کنار افزایش جریمه ها ، 6 موضوع مهم دیگر نیز باید به جدیت تمام مورد اهتمام باشد:
- استمرار و گسترش آموزش و فرهنگ سازی
- ارتقاء استانداردهای خودروسازی و بهسازی این صنعت
- ایمن سازی راه ها
- گسترش سریع محدوده های تحت کنترل دوربین های ترافیکی پلیس
- گسترش خدمات شهری نسبت به خودروها، مانند ایجاد پارکینگ های عمومی
- گسترش زیرساخت های لازم برای سفرهای ریلی و هوایی ایمن

اگر جریمه های رانندگی، به ویژه جرائم مربوط به تخلفات مرگبار، با افزایش شدید همراه شود و به گونه ای باشد که در فاز نخست، تخلفات قابل اثبات قطعی که توسط دوربین ها ضبط می شوند را شامل شود، جای اعتراضی نخواهد بود؛ راننده ای که همیشه با سرعت مجاز رانندگی می کند، سبقت غیرمجاز نمی گیرد و جان و مال خود و دیگران را به خطر نمی اندازد، چرا باید نگران افزایش مجازات باشد؟! فقط باید متخلفان نگران باشند که البته این نگرانی ، هم به نفع خودشان است و هم به نفع جامعه.