طبق بند یک ماده 44 قانون خدمت وظیفه عمومی از تاریخ 1393/04/01 سن 70 سال تمام به عنوان کهولت سن برای پدر در نظر گرفته شده و پدری که به سن 70سال تمام(وارد سن 71 سالگی شده) رسیده باشد به عنوان نیازمند به مراقبت تلقی شده و با در نظر گرفتن سایر ضوابط طرح پرونده در هیئت رسیدگی بلامانع خواهد بود.

به عنوان مثال؛ پدری که متولد 01/04/1323 است، در تاریخ 01/04/1393 به سن مشمولیت تمام خواهد رسید.

پدر بیمار زیر 70 سال سن که بنا به رای شورای پزشکی وظیفه عمومی نیازمند به مراقبت تشخیص داده شود.

تبصره 1: منظور از يگانه مراقب، تنها فرزند ذكور يا برادر يا نوه بيش از هجده سال تمام است كه مراقبت هريك از بستگان مذكور در اين ماده را به ‌علت نقص عضو، بيماري، كبر سن، صغر سن، يا اناث بودن بر عهده دارد، نيازمندي اشخاص مذكور به مراقبت با توجه به نقص عضو، بيماري و يا محجور بودن آنان به تشخيص شوراي پزشكي است.

تبصره 3: وجود برادري كه از معافيت تحصيلي برخوردار است مانع از معافيت كفالت موقت مشمولي كه سرپرستي خانواده را بر عهده دارد، نيست. اين معافيت فقط در طول مدت معافيت تحصيلي برادر مشمول كه خارج از شهرستان محل سكونت به تحصيل اشتغال دارد معتبر است و مشمول پس از آن با رعايت ساير مقررات اين قانون به خدمت دوره ضرورت اعزام مي‌شود.

تبصره 4: درصورتي كه برادر يا برادران يا پدر مشمول به دليل بيماري يا معلوليت زمين‌گير بوده و بنا به تشخيص شوراي پزشكي فاقد صلاحيت و يا ناتوان براي سرپرستي باشند و مشمول نيز عملاً مراقبت يا سرپرستي را برعهده داشته باشد، مي‌تواند از معافيت كفالت برخوردار گردد.

ماده122آیین نامه:

منظور از یگانه مراقب و نگه دارنده یا سرپرست مندرج در ماده 44 قانون خدمت وظیفه عمومی مشمولی می باشد که به شرح موارد زیر تنها فرزند یا نوه ذکور بیش از18 سال هر پدر یا مادر یا جد یا جده یا تنها برادر بیش از18 سال خواهر یا برادر خود باشد.

تبصره: از دو برادر، تنها برادر بیش از18 سال مشمول که اشتغال به تحصیل دارد به شرط دارا بودن معافیت تحصیلی معتبر و همچنین تحصیل در خارج از محل سکونت مکفول، مشمول معافیت می باشد.

ماده 125 آئین نامه:

در موردمعافیت به منظور سرپرستی و نگهداری برادر یا خواهر صغیر ،مشمولی که با صغار از یک پدر و مادر باشد حق تقدم خواهد داشت و در غیر این صورت مشمولی با صغار از یک پدر باشد حق تقدم دارد و وجودبرادران ناتنی صغار مانع از معافیت برادر پدر و مادری آنان نخواهد بود.

منظور از خواهر فاقد پدر و همسر،خواهر صغیر(زیر 18 سال)،خواهر مجرد یا خواهری است که همسرش فوت کرده یا از وی طلاق گرفته است و سن خواهر در این معافیت ملاک نمی باشد.

تنها برادر تنی (برادری که از پدر و مادر با خواهر یکی است) میتواند از ایت معافیت استفاده کند و برادر ناتنی خواهر در شمول معافیت قرار نمی گیردو همچنین مانع معافیت برادر تنی نمی باشد.

چنانچه خواهری که شوهرش فوت کرده یا از وی طلاق گرفته ،دارای فرزند پسر بالای 18 سال باشد که به تشخیص شورای پزشکی به دلیل محجوریت یا بیماری یا نقص عضو قادر به نگهداری از مادر نباشد،تنها برادر مشمول وی می تواند از معافیت استفاده نماید.

*معافیت کفالت تنها برادر سرپرست برادر كبير نيازمند مراقبت و فاقد پدر و همسر و فرزند ذكور غيرمحجور و فاقد شغل

ماده122آیین نامه:

ماده 125 آئین نامه:در موردمعافیت به منظور سرپرستی و نگهداری برادر یا خواهر صغیر ،مشمولی که با صغار از یک پدر و مادر باشد حق تقدم خواهد داشت و در غیر این صورت مشمولی با صغار از یک پدر باشد حق تقدم دارد و وجودبرادران ناتنی صغار مانع از معافیت برادر پدر و مادری آنان نخواهد بود.

*معافیت کفالت يگانه سرپرست برادر كمتر از هجده سال تمام(صغیر)

وجود برادران ناتنی بالای 18 سال مانع بهره مندی برادر تنی برای معافیت برادر صغیر می گردد.

چنانچه برادر صغیر فاقد برادر تنی باشد در ان صورت میتوان به ادعای تنها برادر ناتنی سالم بالای 18 سال وی رسیدگی نمود.

*معافیت کفالت يگانه نوه ذكور بالای 18 سال مراقب يا نگهدارنده جد فاقد فرزند يا جده فاقد شوهر و فرزند

ماده122آیین نامه:

منظور از یگانه مراقب و نگه دارنده یا سرپرست مندرج دربند 6 ماده 44 قانون خدمت وظیفه عمومی (از تاریخ 1393/04/01 ) مشمولی می باشد که به شرح موارد زیر تنها فرزند یا نوه ذکور بیش از18 سال هر پدر یا مادر یا جد یا جده یا تنها برادر بیش از18 سال خواهر یا برادر خود باشد.

در صورتیکه سن جد بالغ بر 70سال تمام باشد پرونده بدون طرح در شورای پزشکی برای ادامه رسیدگی به هیئت ارجاع می گرددو در مواقعی که سن پدر بزرگ کمتر از 70 سال تمام است پرونده برای تشخیص نیازمندی به مراقبت به شورای پزشکی ارجاع و سپس در هیئت رسیدگی مطرح می شود.

جد یا جده می بایست فاقد فرزند (دختر یا پسر) باشد.به عبارت دیگر فرزندان آنان فوت نموده یا بنا به تشخیص شورای پزشکی توانایی لازم برای سرپرستی از مکفول را نداشته باشند.

*معافیت کفالت مشمولي كه همسرش فوت نموده و از او داراي فرزند صغير بوده مادامي كه ازدواج مجدد نكرده است

این نوع معافیت شامل مشمولانی می گردد که همسر آنان فوت کرده و از همسر متوفی خود دارای فرزند صغیر می باشد.

در صورتیکه مشمول همسر خود را طلاق داده یا ازدواج مجدد کرده باشد و فرزند وی از همسر اول باشد در شمول معافیت قرار نمی گیرد.

*معافیت کفالت مشمولی که دارای همسر معلول می باشد

مشمولی که همسري دارد كه بعد از ازدواج معلول شده و نيازمند مراقبت باشد.و معلولیت وی به تایید بهزیستی رسیده و بنا به تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی نیازمند مراقبت باشد در قالب رسیدگی قرار می گیرد.

معاینه همسر معلول بر اساس دستورالعمل معاینات معلولین انجام می گیرد.

*از چند برادر واجد شرايط اعزام به ‌خدمت درصورت اعزام يكي از برادران به خدمت، يكي از برادران مي‌تواند تا اتمام خدمت او از تعويق اعزام استفاده نمايد

ماده 127 :از چند برادر واجد شرایط اعزام به خدمت یکی از آنان که سن او از دیگران کمتر است به شرطی که خود و برادری که به خدمت رفته است فاقد غیبت باشد با ارایه گواهی اشتغال به خدمت برادر یا برادران دیگر می تواند به تاریخ خاتمه خدمت برادر یا یکی از برادران دفترچه آماده به خدمت دریافت نماید.

تبصره: برادر بزرگتری که برادر یا برادران کوچکتر او به خدمت اعزام شده اندو اعزام وی قبل از آنان به هر علت مقدور نبوده است چنانچه فاقد غیبت باشد می تواند تا خاتمه خدمت یکی از آنان از تاخیر در اعزام به خدمت استفاده نماید .

*يكي از فرزندان پسر سربازي كه در حين خدمت سربازي فوت كند و يا يكي از فرزندان ذكور خانواده‌اي كه يك فرزند آن خانواده در حين انجام خدمت سربازي فوت نموده باشد

یکی از برادران ذکور سربازی که در حین خدمت سربازی فوت نموده است از خدمت دوره ضرورت معاف خواهد شد.

در صورتی که سرباز فوت شده فاقد فرزند پسر باشد یکی از برادران وی می تواند از معافیت استفاده نماید.

در صورت استفاده برادر متوفی از معافیت،فرزند متوفی نمی تواند از این معافیت استفاده نماید.

تبصره:در صورتیکه متوفی دارای فرزند پسر صغیر باشد استفاده برادر منوط به رضایت نامه محضری ولی یا قیم وی خواهد بود.

منظور از فوت حین خدمت ،فوت سرباز در طول مدت خدمت سربازی است و صرفا فوت به سبب خدمت (قیودات خدمتی) ملاک نمی باشد،لیکن فوت سرباز در زمان غیبت و فرار از خدمت یا بر اثر خودکشی و یا فوت در حین ارتکاب جرائمی مانند نزاع و . ..،در شمول این مقررات نمی باشد.

فوت کارکنان پایور و پیمانی نیروهای مسلح (مستخدمین)در حین خدمت نیز در شمول بند (10) ماده (44) قانون وظیفه عمومی قرار گرفته و موجب معافیت یکی از فرزندان یا یکی از برادران آنان از انجام خدمت دوره ضرورت خواهد شد .

ماده 129 آیین نامه

مشمولانی که برای انجام خدمت وظیفه عمومی احضار می شوند چنانچه در تاریخ های معینه خود را معرفی نکنند از معافیت های مذکور در این فصل محروم می شوندمگر این که در طول مدت غیبت وحین رسیدگی واجد شرائط معافیت کفالت بوده باشند ودر سایر موارد تشخیص عذر موجه با رئیس اداره وظیفه عمومی یا نماینده او خواهد بود.

در ادامه پاسخ سوالات متداول سربازان وظیفه عمومی درباره معافیت کفالت را می‌خوانید:

۱ – حداقل سن برای بهره مندی از معافیت کفالت پدر چند سال است؟

حداقل 70 سال تمام و بالاتر

۲ – آیا تنها مراقب می تواند از معافیت کفالت بهره مند گردد؟

بلی، مشروط بر آنکه غیبت نداشته باشد

۳ – منظور از تنها مراقب چیست؟

تنها فرزند یا نوه ذکور بالای ۱۸ سال است

۴ – آیا‌برادران زیر ۱۸ سال مانع رسیدگی برای بهره مندی از معافیت کفالت هستند؟

خیر

۵ – آیا برادران بالای ۱۸ سال که بیمار هستند مانعی برای رسیدگی کفالت ایجاد می کنند؟

در صورت تائید شورای پزشکی مبنی بر بیماری و قادر به سرپرست نبودن از مکفول مانعی نخواهد داشت

۶ – آیا پدر زیر 70 سال که بیمار باشد در قواره معافیت کفالت قرار می گیرد؟

بلی، مشروط بر آنکه در شورای پزشکی رای نیاز به مراقب اخذ نماید

۷ – آیا یگانه مراقب و تنها فرزند ذکور بالای ۱۸ سال مادر فاقد شوهر میتواند از معافیت کفالت بهره مند گردد؟

بلی، مشروط بر آنکه وارد مرحله غیبت نشده باشد

۸ – ورود به مرحله غیبت از چه زمانی محاسبه می گردد؟

از موعد اعزام قانونی برای خدمت که در دفترچه راهنمای خدمت وظیفه عمومی مشخص شده است

۹ – ملاک محاسبه غیبت برای رسیدگی به ادعای معافیت از چه تاریخهایی در نظر گرفته می شود؟

از تاریخ ورود سن پدر به 70سال تمام، تاریخ فوت پدر، تاریخ طلاق مادر.

۱۰ – آیا اگر پدر مشمول زندانی باشد تنها فرزند ذکور بالای ۱۸ سال میتواند برای بهره مندی از افراد خانواده اقدام نماید؟

بلی مشروط بر آنکه حداقل یکسال تمام به خاتمه حبس قطعی پدر باقی مانده باشد و مشمول هم غیبت نداشته باشد.

۱۱ – آیا یگانه مراقب برادر و خواهر صغیر (زیر ۱۸ سال) که پدرشان فوت کرده باشد می تواند درخواست معافیت کفالت نماید؟

بلی مشروط به نداشتن غیبت.

۱۲ – آیا برادران ناتنی مانع رسیدگی از کفالت صغار می شوند؟

خیر.

۱۳ – آیا یگانه مراقب خواهر مجرد فاقد پدر در قواره معافیت کفالت قرار می گیرد؟

بلی مشروط به نداشتن غیبت.

۱۴ – منظور از مجرد بودن خواهر چیست؟

یعنی خواهری که از سن ۱۸ سالگی تا ۲۴ سالگی به عقد کسی در نیامده و مجرد باقیمانده باشد و همچنین پدر مشمول در قید حیات نباشد ضمناً بعد از ۲۴ سال هم به استناد مصوبه ستاد کل در صورت بقاء شرایط می تواند از معافیت استفاده نماید.

۱۵ – آیا خواهری که طلاق گرفته باشد در قواره رسیدگی خواهر مجرد قرار می گیرد؟

خیر، به عنوان خواهر مطلقه محسوب می گردد و در قواره قرار نمی گیرد.

۱۶ – آیا برادران ناتنی مانع از رسیدگی خواهر مجرد می شوند؟

بلی

۱۷- آیا یگانه مراقب برادر یا خواهر بیمار فاقد پدر و همسر و فرزند در قواره معافیت کفالت قرار می گیرند؟

بلی، مشروط به نداشتن غیبت.

۱۸ – آیا تنها مراقب و نوه ذکور بالای ۱۸ سال جد و جده میتواند درخواست رسیدگی نماید؟

بلی، مشروط براینکه جد و جده فاقد فرزند باشند (فرزندان فوت کرده باشند) در خصوص جده نیز فاقد همسر باشد.

۱۹ – آیا در حین تحصیل میتوان درخواست معافیت کفالت نمود؟

بله، مشروط بر اینکه دارنده معافیت تحصیلی باشند.

۲۰ – به منظور صحت یگانه مراقب بودن مشمول گواهان چه کسانی هستند؟

سه نفر از بستگان نسبی و سببی بایستی گواهی یا تائید نمایند.

۲۱ – برای کسانی که با ارتکاب به اعمالی چون جعل شناسنامه ، مهر ، امضاء ، کارت پایان خدمت ،‌کارت معافیت ،‌استفاده از شناسنامه دیگران ، اعمال نفوذ ، شهادت کذب ، گواهی خلاف واقع ،‌کتمان داشتن حقیقت ،‌اخذ رشوه یا فریب دادن مشمول موجبات معافیت خود یا دیگران را از خدمت وظیفه عمومی فراهم سازند چه مجازاتی در نظر گرفته می شود؟

مطابق ماده ۶۰ قانون به اتهام آنان در دادگاه صالحه رسیدگی شده و با رعایت شرائط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تادیب از وعظ و توبیخ و تهدید به حبس تعزیزی از یک سال تا پنج سال محکوم میشوند.