او به 2699 مورد تذکر لسانی و 261 مورد تذکر کتبی بسیج در این طرح، اشاره و تصریح کرد: از ابتدای ماه رمضان تاکنون نیروهای مقاومت بسیج، دو مکان متخلف و دو خودرو را به ترتیب پلمب و توقیف کرده‌اند.

هر چند که از منظر شرعی، روزه‌خواری بدون عذر شرعی حرام است؛ اما چنانچه یک فرد، چه با عذر شرعی و چه بدون عذر شرعی، روزه نگیرد، هیچ‌گونه جرمی را از منظر قانون مجازات انجام نداده است. البته این امر تا زمانی است که در مکان‌های عمومی تظاهر به روزه‌خواری انجام نشود.

روزنامه قانون در این رابطه آورده است: روزه‌داری یکی از تکالیف الهی برای مسلمانان است اما هستند افرادی که به دلایل مختلفی چون بیماری یا مسافرت قادر به انجام وظیفه خود در این ماه نیستند. در این بین با توجه به حرمت این ماه مبارک و مهمانی خداوند برای بندگانش، این افراد نیز از خوردن و آشامیدن در ملأ عام نهی شده و حتی با افرادی که در معابر و مکان‌های عمومی تظاهر به روزه‌خواری کنند برخورد قانونی می‌شود.

البته روزه‌خواری به تنهایی در هیچ یک از قواعد قانون مجازات مورد جرم‌انگاری قرار نگرفته است. بنابراین هر چند که از منظر شرعی، روزه خواری بدون عذر شرعی حرام است؛ اما چنانچه یک فرد، چه با عذر شرعی و چه بدون عذر شرعی، روزه نگیرد، هیچ‌گونه جرمی را از منظر قانون مجازات انجام نداده است.

البته این امر تا زمانی است که در مکان‌های عمومی تظاهر به روزه‌خواری انجام نشود زیرا در این حالت به عنوان یک جرم مشهود مورد پیگرد قضایی قرار خواهد گرفت. استناد ضابط قضایی به ماده 638 قانون مجازات اسلامی است که طبق آن هرکس علناً در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند، علاوه بر کیفر عمل به حبس از 10 روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شود و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند فقط به حبس از 10 روز تا دو ماه یا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

برخورد با روزه‌خواران

با آغاز ماه مبارک رمضان برخورد با روزه‌خواران و رسیدگی به اتهامات آنها در دادسراها به صورت جدی پیگیری شده است و فقط در شهر شیراز تا قبل از به نیمه رسیدن ماه مبارک 500 نفر با برخورد ضابطان قضایی مواجه شده‌اند.

معاون دادستان عمومی و انقلاب شهرستان شیراز در رابطه با این مسأله مطرح کرده بود که از ابتدای ماه رمضان با 500 متخلف در طرح مقابله با هنجارشکنی و روزه‌خواری در این شهرستان توسط بسیج و نیروی انتظامی برخورد شده است.

وی با بیان اینکه این طرح از 28 خرداد به مدت یک‌ ماه در دستور کار قرار گرفته است، افزود: برای 20 دستگاه دولتی و غیردولتی در اجرای این طرح، وظایفی تعیین شده که پس از ابلاغ آن به دستگاه‌های مربوطه مقرر شد به صورت هفتگی گزارش‌های خود را به دادستانی یا حوزه پیشگیری از وقوع جرم دادگستری فارس اعلام کنند.

تظاهر به روزه خواری جرم مشهود است

تظاهر به روزه‌خواری از جرائم مشهود بوده و برابر ماده 21 قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری امکان دستگیری متهم و حفظ دلایل جرم برای ضابطان قضایی پیش‌بینی شده است. مشهود بودن جرم برای برخورد ضابطان قضایی کافی است و برای رسیدگی به این جرم، مستندات و گزارش مأموران ضابط در کنار اظهارات متهم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بر اساس اصول حقوقی باید احراز این جرم با دلیل و مدرک اثبات شود. بر این اساس اگر فردی در حیاط خانه خود روزه‌خواری کند هرچند همسایه او را ببیند، جرم نیست، اما اگر خارج از خانه به عمد و به قصد تظاهر مرتکب این عمل شود جرم است و به ضابطان این اجازه داده شده است که با توجه به ظاهر عمل ارتکابی قضاوت کنند و در حالی که تشخیص عمدی بودن و عنصر روانی جرم نادیده گرفته شده است.

روزه خوردن جرم نیست

حجت‌الاسلام موسی قربانی، معاون قضایی امور شعب و استان‌های دیوان عدالت اداری در گفت‌وگو با «قانون» در رابطه با روزه‌خواری این‌گونه توضیح داد: جامعه اسلامی و کشور اسلامی باید مقررات اسلام را عمل کند و یکی از مقررات محکم اسلام روزه است و آن چیزی که از منظر حکومت و قانون مهم است این است که در ملأ عام روزه‌خواری صورت نگیرد. به طور کلی باید مطرح کرد که روزه خوردن جرم نیست اما روزه خوردن در ملأعام جرم است. بحث ملأ عام را می‌توان برای موارد دیگر از قبیل حجاب یا شرب خمر مطرح کرد که شرب خمر به هر حال جرم است اما در ملأعام خود، جرم مستقلی است.

تظاهر به عمل حرام 74 ضربه شلاق دارد

این قاضی تاکید کرد: در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازاتی پیش‌بینی شده است که در رابطه با این موضوع در ماده 638 این قانون آمده است که «هرکس علنا در انظار عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند، علاوه بر کیفر عمل به حبس از 10 روز تا دو ماه یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شود و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نیست ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند فقط به حبس از 10 روز تا دو ماه یا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»

مأمور نتیجه برخورد نیستیم

معاون قضایی دیوان عدالت اداری تصریح کرد: اثبات روزه‌خواری مانند اثبات کردن جرایم دیگر است. به طور کلی اگر بخواهیم تفکیک قائل شویم در این زمینه که، آیا جلوی روزه‌خواری را می‌توان با حبس و مجازات گرفت؟ این مسأله بدجنسی است. باید در نظر گرفت که ما مأمور به این نیستیم که نتیجه را مشاهده کنیم بلکه مأمور به انجام وظیفه هستیم. مگر برای مواد مخدر که افراد زیادی اعدام شده‌اند این جرم در جامعه کمتر شده است؟ در این زمینه چه کسی جرأت می‌کند بگوید مواد مخدر را مجازات نکنید؟

ظاهر جامعه باید اسلامی باشد

وی ادامه داد: به هر حال باید در نظر گرفت که وظیفه حکومت است که ظاهر جامعه، جامعه اسلامی باشد. در کشور اسلامی نه مردم دوست دارند و نه چهره خوبی دارد که دیگران وقتی وارد جامعه می‌شوند روزه‌خواری در چنین جامعه‌ای را مشاهده کنند؛ این مسأله خوبی نیست و حکومت هم باید اقدام کند. به نظر بنده باید از جهت قانونی تکلیف روشن شود و مأموران و مردم موظف هستند امر به معروف و نهی از منکر کنند.

کسی که عذر شرعی دارد باید احترام ماه مبارک را نگه دارد

قربانی در پایان این‌گونه توضیح داد: اینکه با مجازات می‌شود مردم را وادار به روزه گرفتن کرد باید گفت حتماً نمی‌شود ولی باید در نظر گرفت که می‌توان ظاهر خیابان را درست کرد. اینکه فردی در ماه مبارک رمضان گوشه لبش سیگار بگذارد و ماشین آخرین سیستم را سوار شود و بخندد، این در نظام جمهوری اسلامی پذیرفته شده نیست؛ باید این سیگار‌ها را خاموش کرد. ولی اگر در خانه‌اش چنین کاری کند مشکلی نیست اما در جامعه باید جلوی این روزه‌خواری علنی گرفته شود. باید به این نکته توجه کرد حتی کسی که عذر شرعی دارد هم موظف است احترام ماه مبارک را نگه دارد و روزه‌خواری نکند.

روزه‌خواری به صراحت در قانون نیامده

همچنین دکتر محمدرضا گودرزی وکیل دادگستری و استاد دانشگاه نیز در گفت‌وگو با «قانون» در رابطه با روزه‌خواری این‌گونه توضیح داد: در رابطه با این موضوع بیشتر باید با علما صحبت کرد. اما به طور کلی باید گفت در قانون، روزه‌خواری صراحتاً نیامده است. اما در قانون آمده است تظاهر به عمل حرام جرم است. به نظر می‌رسد به استناد به این قانون با روزه‌خواری برخورد می‌شود.

بازداشت افراد کار درستی نیست

این حقوقدان تاکید کرد: به این شکل که ما روزه‌خواری را تعریف می‌کنیم برای اداره مملکت مشکل ایجاد می‌شود. به هر حال کسانی عذر شرعی دارند یا توان ندارند روزه بگیرند یا از خارج از کشور وارد ایران می‌شوند و ما باید تمام این مسائل را در نظر بگیریم. به طور کلی ما باید در نظر بگیریم سایر کشورهای اسلامی در این رابطه چطور عمل کرده‌اند و از تجربیات آنها استفاده کنیم. این رویه که افراد را بازداشت کنیم کار درستی نیست.

عنصر معنوی جرم ‌روزه‌خواری محقق شود

بر اساس این گزارش باید تاکید داشت عمل روزه‌خواری رفتاری خلاف و ناپسند است و حتی افرادی که عذر شرعی دارند باید حرمت روزه‌داران را حفظ کنند البته تعابیر «علنا»، «معابر عمومی» و «عملی که عفت عمومی را جریحه‌دار کند» در قانون مجازات جای بحث و بررسی بسیاری دارد اما به طور خلاصه باید گفت رفتاری که جامعه آن‌ را ناپسند می‌داند نباید رخ دهد.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «کسی که حسن و کار خیری انجام دهد و آن را از غیرخدا پنهان دارد، عملش 70 برابر می‌شود نسبت به کسی که عمل حسنه‌ای را آشکار می‌سازد. کسی هم که مرتکب گناهی می‌شود، اگر آن را فاش و آشکار کند، مورد غضب خدا واقع می‌شود اما اگر آن را پنهان داشت، آمرزیده خواهد شد.»

بنابراین دلیل حرمت روزه‌خواری و تظاهر به آن، حرمت‌شکنی احکام الهی است. بر این اساس، در بحث جرم روزه‌خواری باید به عنصر معنوی جرم نیز توجه ویژه شود زیرا باید فرق باشد بین فردی که از سر بیماری و ناتوانی ممکن است مجبور به روزه‌خواری در ملأعام شود با فردی که بدون داشتن عذر موجه این عمل را در ملأعام انجام می‌دهد و سبب حرمت‌شکنی احکام الهی می‌شود.