معاون ظریف: عربستان برای گفت‌وگو آماده نیست

شرق/ زینب اسماعیلی

حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی و آفریقایی وزیر خارجه ایران، در دور سفرهای عربی وزیر خارجه، او را همراهی می‌کرد. معاونی که به  حوزه خود اشراف فراوانی دارد و این‌ را از سطح رابطه گرم او با همتایان لبنانی و سوری هم می‌توان متوجه شد.

 در مسیر بازگشت به تهران و قبل از ادامه مسیر به سمت هند و پاکستان، فرصتی به‌دست آمد و در  گفت‌وگویی از او درباره آخرین مواضع عربستان، اتفاقات لبنان و لغو تحریم‌های تسلیحاتی در جریان توافق هسته‌ای پرسیدم. او معتقد است عربستان چاره‌ای ندارد جز اینکه به مسیر گفت‌وگوی سیاسی برگردد؛ اگرچه معتقد است سعودی‌ها هنوز برای ورود به مرحله گفت‌وگو آمادگی ندارند.

 ‌آقای ظریف در سفر به لبنان، هم با نخست‌وزیر و هم با رئیس مجلس این کشور دیدار کرد. درباره سفر به لبنان، نگاه‌ها معطوف به مشکل انتخاب ریاست‌جمهوری در این کشور است. آیا دراین‌باره گامی به پیش برداشته شد؟
 
دور دوم سفر دکتر ظریف به لبنان چند پیام و نکته مهم داشت؛ اول اینکه، با توجه به فضای جدید پس از توافق و موضوع لغو تحریم‌ها در هفته‌های آینده و با توجه به ظرفیت‌هایی که در لبنان وجود دارد، ما آمادگی داریم در موضوعات دوجانبه، همکاری‌های اقتصادی و تجاری، در بالاترین سطح ممکن ارتباط داشته باشیم.

 دومین موضوعی که مورد توجه ما و مقامات لبنانی بود، لزوم مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی است و کمکی که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند برای مقابله با این معضلات به لبنان بکند.

وزیر دفاع لبنان یکی از افرادی بود که با دکتر ظریف ملاقات داشت و شما می‌دانید خیلی از کشورهای عربی ما را متهم می‌کنند به اینکه ایران در لبنان صرفا به حزب‌الله توجه دارد و اینکه ما می‌خواهیم یک هبه تسلیحاتی برای مبارزه با تروریسم در اختیار ارتش لبنان قرار بدهیم؛ البته برخی مناقشات داخلی در لبنان امکان اینکه این کمک‌های تسلیحاتی وارد لبنان شود را فراهم نکرد.

اما نگاه ما به لبنان، با هدف تقویت ارتش ملی این کشور است؛ هم برای صیانت از مرزهای لبنان در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی، هم در مقابل تعرضات تروریستی و افراط‌گرایانه به لبنان. ازهمین‌رو این، یکی دیگر از نکات کلیدی این سفر بود که به آن توجه شد.

 نکته سوم، بحث تکمیل روند سیاسی در لبنان است و شاید انتخاب رئیس‌جمهور این کشور نقش تکمیل‌کننده‌ای در این روند داشته باشد. در ماه‌های گذشته گفت‌وگوهای متنوعی درباره این مسئله در سطوح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای داشته‌ایم.

در داخل لبنان هم گفت‌وگوهای مختلفی دراین‌باره انجام شد. ما معتقدیم اولا، این موضوعی است که جامعه مسیحیان باید درباره آن تصمیم بگیرد. دوم اینکه، موضوعی درون‌لبنانی است و لبنانی‌ها باید در مورد آن تصمیم بگیرند. اما راجع‌به آنچه مربوط به جمهوری اسلامی ایران است، ما در این سفر اطمینان دادیم و آقای دکتر ظریف به مقامات لبنان اطمینان دادند با تمام توان از تکمیل روند سیاسی در لبنان که در کوتاه‌ترین زمان ممکن به انتخاب رئیس‌جمهور منجر شود، حمایت می‌کنیم.
 
‌گفته می‌شود ایران و عربستان درباره انتخاب ریاست‌جمهوری در لبنان با همدیگر اختلاف دارند و از جریان‌های مختلف سیاسی حمایت می‌کنند. موضع ایران درباره این موضوع چیست؟

متأسفانه تیم جدید حاکم در عربستان‌سعودی از رویکرد مذاکراتی و سیاسی در منطقه فاصله گرفته و توسل به زور را در مرکز توجه خودشان قرار داده‌ است. نمونه بارز آن، اقداماتی است که عربستان در سه ماه گذشته و پیش از سه ماه گذشته در یمن انجام می‌دهد.

 ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران قطعا اقدامی که به روند سیاسی و انتخاب رئیس‌جمهوری در لبنان کمک کند، برای کمک به این کشور و کمک به ثبات این کشور و برای کمک به مردم و دولت لبنان انجام خواهیم داد.

 امیدواریم شاهد رفتار سازنده‌ای از سوی عربستان‌سعودی در این‌باره باشیم. در جریان گفت‌وگوهایم با آقای عادل جبیر در اوایل ماه مبارک رمضان، در حاشیه نشست وزرای خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی، یکی از موضوعاتی که مورد توجه قرار گرفت بحث‌های منطقه‌ای بود و تأکید بر اینکه تهران و ریاض با گفت‌وگو و تمرکز بر راهکارهای سیاسی، می‌توانند به کشورهای منطقه‌ای برای برون‌رفت از مشکلات کمک کنند، لبنان می‌تواند یکی از این کشورها باشد.

 باز هم مایلم تأکید کنم موضوع انتخاب ریاست‌جمهوری در لبنان، یک موضوع داخلی لبنان است، اما ما به‌عنوان جمهوری اسلامی ایران، از هر امکانی برای کمک به مردم و دولت لبنان در این‌باره، ازجمله رایزنی با عربستان‌سعودی استقبال می‌کنیم.

‌شما از گفت‌وگو با عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان و اینکه می‌توان درباره مسائل منطقه رایزنی کرد، گفتید، اما به‌نظر می‌رسد این روند بین ایران و عربستان حتی شروع نشده است. از دوره‌ای که شاخه موسوم به سدیری‌ها بر عربستان حاکم شده‌اند و به‌ویژه بعد از توافق وین، پیامی مبنی بر تغییر رویکرد از عربستان دریافت کرده‌اید؟

گفت‌وگوهای حاشیه نشست سازمان همکاری‌های اسلامی، به‌نظر من یک ویژگی مهم داشت. آقای عادل جبیر دیدگاه‌های عربستان را درباره مسائل منطقه‌ای با صراحت و شفافیت بیان کرد. البته پاسخ‌هایی را هم با همان صراحت و شفافیت دریافت کرد.

نکته مهم این است که ما یک‌بار به‌طور کامل و یک‌جا از زبان یک مقام یعنی وزیر خارجه عربستان‌سعودی، سوءتفاهماتی که در ذهن آنها وجود دارد و برخی از مسائلی که از نظر ما مسائل واهی و ساختگی است و در ذهن حاکمان عربستان‌سعودی جای گرفته و همچنین توضیحات روشنی را نسبت به رفتار غیرسازنده عربستان‌سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران، صریح و شفاف ارائه کردیم.

 در نهایت، هر دو طرف تأکید کردیم ضروری است ایران و عربستان گفت‌وگو کنند و برای برون‌رفت منطقه از چالش‌های موجود امنیتی که امنیت همه کشورهای منطقه را تهدید می‌کند، به نوعی همکاری دست پیدا کنند.

 احساس می‌کنیم هنوز سعودی‌ها برای ورود به این مرحله آمادگی ندارند. هرچند آقای دکتر ظریف آمادگی خودش را اعلام کرده است و ما از گفت‌وگو و یک تفاهم منطقی با عربستان‌ سعودی استقبال می‌کنیم. آنچه ما را نزدیک به دو سال در گفت‌وگوهای هسته‌ای متوقف کرد، یک بحران ساختگی بود که خوشبختانه، امروز از آن عبور کرده‌ایم و امیدواریم که در مراحل اجرائی هم به‌خوبی این مرحله را پشت‌سر بگذاریم. اما اولویت ما نگاه به همسایگان و کشورهای منطقه است، گفت‌وگو و رفع سوءتفاهم، همکاری و حرکت در مسیر صلح، ثبات و امنیت پایدار در منطقه است.
‌
با این اوصاف، دورنمایی از تغییر اوضاع با عربستان در ذهن شما هست یا فکر می‌کنید که نیاز به یک میانجی هست؟

عربستان همسایه ماست. عربستان در منطقه، کشور مهمی است. عربستان چاره‌ای ندارد جز اینکه به مسیر گفت‌وگوی سیاسی برگردد و ما از این بازگشت در کوتاه‌ترین زمان ممکن استقبال می‌کنیم و آن‌ را به نفع منطقه و عربستان‌سعودی می‌دانیم. ما نسبت به آینده خوش‌بینیم.

‌عمان در مسئله هسته‌ای نقش میانجی را ایفا کرد. آیا تمایل داشته که در رابطه ایران و عربستان هم این نقش را ایفا کند؟

ما فکر می‌کنیم ایران و عربستان دو کشور بزرگی هستند که می‌توانند خودشان با همدیگر حرف بزنند. شاید نیازی به واسطه در این رابطه وجود نداشته باشد. البته همواره کشورهای منطقه سعی کرده‌اند که ما را تشویق کنند در این مسیر بمانیم.

‌در رابطه با توافق هسته‌ای یکی از انتقاداتی که مطرح می‌شود بحثی در رابطه با تحریم تسلیحاتی است و اینکه محدودیت‌هایی برای یک دوره‌ای باقی خواهد ماند. کشورهایی که ما با آنها مراوده تسلیحاتی داریم، کشورهای حوزه معاونت شما هستند. آنچه در توافق وین درمورد لغو تحریم‌های تسلیحاتی به دست آمده، وضعیت ما را از شرایط پیشین به وضعیت بهتری برگردانده یا نه؟

ما ارتباطاتمان را با کشورهای همسایه و دوستمانمان در منطقه، در همه سطوح ادامه می‌دهیم. همچنین به همکاری‌هایمان برای امنیت این کشورها در حوزه‌های مختلف ادامه خواهیم داد. یکی از مهم‌ترین موضوعات، موضوع مبارزه با تروریسم و درخواست دولت‌هایی مانند عراق و سوریه برای کمک در امر مبارزه با تروریسم است.

 باوجود محدودیت‌های فراوانی که در گذشته برای ما وجود داشته است، فکر می‌کنیم این توافق می‌تواند زمینه مثبتی فراهم کند که کمک‌های دفاعی متعارف و مشروع ما به کشورهای منطقه برای مبارزه با تروریسم در شرایطی مطلوب‌تر از گذشته ادامه داشته باشد.
‌
در مورد بحث تسلیحاتی، شرایط ما بعد از توافق نسبت به قبل بدتر شده یا بهتر شده است؟

به‌نظر من ما در کوتاه‌مدت شاهد تغییری در این موضوع نخواهیم بود. مبارزه با تروریسم برای ما یک اصل است.