شپش در کمین دانش‌ آموزان

دخترک اشک می‌ریزد و در برابر نشستن روی صندلی کوتاهی مو مقاومت می‌کند، چون موهای بلندش را دوست دارد و به گفته خودش نمی‌خواهد شبیه پسرها شود، اما براساس بخشنامه‌ای در مدرسه، همه بچه‌ها باید موهایشان را کاملا کوتاه کنند، چون شپش شایع شده است.

به گزارش جام جم، چندی پیش مدیرکل امور سلامت وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد، شپش سر به علت رعایت نکردن بهداشت در خانواده و استفاده از حمام‌ها و استخرهای عمومی غیربهداشتی عارض شده و معمولا از مدرسه منتقل نمی‌شود.

به گفته حسن ضیاءالدینی، از شیوع شپش سر در مدارس دخترانه پیشگیری شده و گزارش دقیقی درباره دانش‌آموزان ارجاعی به مراکز بهداشتی وجود ندارد، اما براساس گزارش‌های میدانی دست‌کم در 3 منطقه تهران یعنی امیرآباد، ستارخان و شهرک ولیعصر ابتلای تعدادی از دانش‌آموزان به شپش، موجی از نگرانی در خانواده‌ها ایجاد کرده و آرایشگاه‌ها با مراجعان زیادی روبه‌رو هستند که می‌خواهند موهای فرزندشان را به‌طور کامل کوتاه کنند.

واقعیت آن است که سالانه به‌طور متوسط 500 هزار نفر در کشور به شپش سر مبتلا می‌شوند و ریشه‌کن کردن آن امکان‌پذیر نیست.

دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده متخصص پوست و مو و رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی دانشگاه علوم پزشکی تهران دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید: شپش‌ها حشراتی پهن و بدون بال هستند که به پوست می‌چسبند و از خون انسان تغذیه می‌کنند و روی ساقه موها تخم می‌گذارند البته این حشرات توانایی پرواز، جهیدن یا نفوذ به درون پوست سر را ندارند، ولی پای آنها برای چسبیدن به موها تکامل یافته است.

ابتلا به شپش چه علائمی دارد؟

به گفته دکتر نیلفروش‌زاده، خارش شدید و بدون علت سر از‌جمله علائم شایع ابتلا به شپش است،‌ طوری که بر اثر خارش شدید گاه عفونت پوستی و زردزخم در ناحیه پشت سر و پشت گوش ایجاد می‌شود. شپش را نمی‌توان یک مشکل بهداشتی دانست، بلکه بیشتر یک مشکل فرهنگی است، چون اگر به موقع به پزشک مراجعه شود و فرد تحت درمان قرار بگیرد و از اقدامات پیشگیرانه بهره ببرد، از انتقال آن به دیگران جلوگیری خواهد شد.

متاسفانه وقتی فردی مبتلا می‌شود، به دلیل بی‌توجهی به راحتی این حشره را به دیگران منتقل می‌کند و زمانی فرد متوجه شپش سر می‌‌شود که دچار خارش‌ شدید شده‌ و چند ماه از بیماری ‌اش گذشته و ده‌ها نفر را مبتلا کرده‌ است.

آیا تراشیدن موها لازم است

در قدیم موی مبتلایان شپش را می‌تراشیدند در حالی که به گفته دکتر نیلفروش‌زاده، برای درمان شپش سر نیازی به تراشیدن مو نیست و با یک شامپو می‌توان به‌راحتی آن رابرطرف کرد. نکته مهم این است که تمام افرادی که ساعات زیادی را در کنار هم سپری می‌کنند، مثل اعضای یک خانواده باید همزمان مورد درمان قرار گیرند؛ حتی اگر علامتی از وجود شپش نداشته باشند.

علت شکست درمان بیماران هم رعایت نکردن همین نکته است. برخی بیماران مبتلا نیز به تکرار درمان پس از یک هفته نیاز دارند. روسری یا مقنعه، شانه، برس، کلاه، روبالشی و ملحفه باید در آب داغ شسته شوند، اما نیازی به ضدعفونی کردن فرش، موکت، مبل و خانه نیست.

پیشگیری کجای ماجراست

اگر فرزند شما به شپش مبتلا شد، نترسید، بلکه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید چون اگر مدتی بدون درمان بماند، می‌تواند مشکلاتی برای سلامت فرد و دیگران ایجاد کند. پیشگیری با ارتقای بهداشت کل جامعه میسر است و برخلاف باور عام، طول و رنگ مو تاثیری در انتقال شپش ندارد. از طرفی خارش سر به‌ویژه خارش بدون علت در کودکی که در سنین مدرسه است، باید مورد بررسی قرار گیرد.

به گفته دکتر نیلفروش‌زاده، خارش در ناحیه پشت سر و اطراف گوش‌هاست یا در این نقاط شدت بیشتری دارد. به عبارتی، اولین علائم بالینی در سر موقعی دیده می‌شود که شپش شروع به حرکت می‌کند. شپش سر با چسبیدن به قاعده مو خود را از چشمان شما مخفی می‌کند و از نور و گرما گریزان است و دور از تاج سر قرار می‌گیرد.

به همین دلیل، معاینه پزشک نقش مهمی در تشخیص بیماری دارد. در عین حال، رشک‌ها تخم‌های سفید رنگ، سفت و بیضی شکل شپش‌ها هستند که به ساقه مو می‌چسبند و نباید آنها را با شوره اشتباه گرفت چون شوره سر، پوست مرده است که برخلاف رشک به راحتی از مو جدا می‌شود.

همه چیز درباره شپش‌کشی

برای درمان شپش، شامپویی به نام لیندان استفاده می‌‌شود که 5 تا 10 دقیقه روی سر می‌ماند و بعد شسته می‌‌شود و 7 تا 10 روز پس از مصرف، نیاز به مصرف دوباره دارد.

به گفته دکتر نیلفروش‌زاده، مصرف این شامپو در کودکان زیر 6 سال و مادران باردار ممنوع است و برای آنها با تجویز پزشک، باید از شامپو‌های جدیدتری استفاده کرد. معمولا بعد از یک بار استفاده از شامپو قدرت انتقال شپش از بین می‌‌رود و پس از مصرف شامپو، رفتن افراد به مدرسه و مهد کودک بلامانع است. تکرار مصرف شامپو پس از یک هفته هم برای از بین ‌بردن تخم‌‌های چسبیده به مو توصیه می‌شود.

اصلاح باورهای غلط

به گفته دکتر نیلفروش‌زاده، وجود شپش سر دلیل بر رعایت نکردن نظافت نیست و هر کسی ممکن است به آن مبتلا شود، ولی در بچه‌های 4 تا 11 سال بیشترین میزان شیوع و در دختران بیش از پسران مشاهده می‌شود. همچنین در سن شروع مدرسه شایع‌تر است.

شپش سر معمولا به شکل فرد به فرد و با تماس سر افراد منتقل می‌شود و حدود 30 ثانیه طول می‌کشد که یک شپش از یک سر به سر دیگر انتقال پیدا کند، اما سرایت از طریق کلاه، شانه و بالش شیوع کمتری دارد.

در این میان کم نیستند خانواده‌هایی که حیوان خانگی دارند و این پرسش برایشان مطرح می‌شود که آیا شپش سر از حیوانات قابل سرایت است؟ باید گفت شپش‌ها انگل‌های اجباری انسان هستند و روی بدن حیوانات دیگر یا روی اشیا و وسایل منزل نمی‌توانند زنده بمانند و از حیوانات قابل سرایت نیستند.

از طرفی نگهداری حیوانات شناسنامه‌داری که به صورت دوره‌ای از سوی دامپزشک معاینه می‌شوند، واکسن می‌زنند و تحت درمان ضدانگلی قرار می‌گیرند معمولا مشکلی ایجاد نخواهد کرد.