4 نکته درباره ماجرای "فیتیله"

عصر ایران - برنامه فیتیله، در برنامه اخیر خود، مرتکب خطایی شد که رنجش خاطر دهها میلیون ایرانی را به دنبال داشت، نه تنها ترک ها که همه ایرانیان از این برنامه ناراحت شدند چرا که هیچ انسان شرافتمندی توهین به انسان های دیگر را بر نمی تابد.

در این باره نکاتی چند قابل توجه و تأمل است:

1 - آنچه در این برنامه رخ داد، صرفاً استفاده از "زبان ترکی" یا "فارسی با لهجه ترکی" در یک برنامه طنز نبود چرا که این موضوع ، اساساً توهین تلقی نمی شود و همه زبان ها و گویش ها از جمله ترکی، شمالی، لری و... در برنامه های طنز و جدی مورد استفاده قرار می گیرند و کسی هم رنجیده خاطر نمی شود. آنچه اتفاق افتاد، فارغ از بحث قومیت ها ، یک بی نزاکتی بود که نام طنز و حتی جوک هم نمی توان بدان نهاد (مسواک زدن با فرچه دستشویی! مشمئز کننده نیست؟ آن هم در برنامه کودک).
حال نسبت دادن این بی ادبی چندش آور به یکی از اقوام ایرانی، چه ترک، چه لر، چه شمالی و ... حتماً باعث رنجش می شود که شد و حق را باید به مردم آذربایجان و ترک های ایران داد که نسبت به این بی ادبی و اهانت، اعتراض کنند.

2 - اعتراضات مردم آذربایجان به این موضوع، به صورتی کاملاً مسالمت آمیز و مدنی رخ داد. آنها در ارومیه، تبریز و برخی شهرها و مراکز دانشگاهی، تجمعاتی شکل دادند و با در دست داشتن نوشته ها و سر دادن شعارهایی، از این موضوع انتقاد کردند و سپس به تجمع خود پایان دادند.
این در حالی است که برخی جریان های خارج کشور تلاش می کردند این ماجرا را زمینه ای برای آتش افروزی و اختلاف زایی کنند و هیزم بیار معرکه شوند.

همراهی نهادهای دولتی و حکومتی با مردم، از امام جمعه تبریز و استاندار آذربایجان غربی گرفته تا نمایندگان مجلس و نیروی انتظامی و ... نشان داد که اگر مسؤولان با مردم همراه شوند و حتی در اعتراضات تقابل نکنند، کارها بهتر پیش می رود.
حال فرض کنید که مسؤولان، نابخردانه عمل می کردند و سعی در پراکندن مردم معترض یا بازداشت آنها داشتند؛ در چنان فرضی، چه فاجعه ای رخ می داد و یک اعتراض مدنی مسالمت آمیز به چه بحرانی تبدیل می شد!

3 - عذرخواهی رئیس صدا و سیما، مدیران شبکه 2، تهیه کننده برنامه و بازیگران فیتیله، اقدام مناسبی بود که به عنوان مطالبه مردم شهرهای ترک نشین محقق شد و لذا ادامه دادن موضوع، با منطق و خردمندی سازگار نیست. ماجرای اخیر، یک ماجرای پایان یافته است اما درس ها و عبرت های آن، باید دائمی باشد و احترام به اقوام ایرانی، آویزه گوش همه و مشخصاً صاحبان تریبون باشد.
مردم آذربایجان نیز بزرگوار تر از آنند که نبخشند یا به قطع نان کسی راضی شوند. مهم تنبّه بود که حاصل شد.


4 - اما نکته مهمی که در این ماجرا نهفته است و نباید آن را مغفول گذاشت، این است که اعتراضات اخیر، صرفاً ناظر به یک برنامه خاص تلویزیونی نبوده است بلکه بیش از آن، اظهار هویت و اعتراض به عدم اجرای کامل اصل 15 قانون اساسی است؛ اعتراضی که همواره مترصد فرصتی برای ظهور است.
اصل 15 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می گوید:
زبان‏ و خط رسمی‏ و مشترک‏ مردم‏ ایران‏ فارسی‏ است‏. اسناد و مکاتبات‏ و متون‏ رسمی‏ و کتب‏ درسی‏ باید با این‏ زبان‏ و خط باشد ولی‏ استفاده‏ از زبانهای‏ محلی‏ و قومی‏ در مطبوعات‏ و رسانه‏ های‏ گروهی‏ و تدریس‏ ادبیات‏ آنها در مدارس‏، در کنار زبان‏ فارسی‏ آزاد است‏.

بخش اول این اصل به طور کامل اجرا می شود ولی موضوع تدریس زبان های محلی و قومی، مغفول مانده است یا بسیار محدود بدان پرداخته می شود. این در حالی است که مردم آذربایجان،به معنای واقعی کلمه و بی هیچ شعار و تعارفی، متعهد به قانون اساسی، تمامیت ارضی و همبستگی ملی هستند و موضوعاتی نظیر پان ترکیسم، در بین عموم مردم واقعاً جایگاهی ندارد. اتفاقاتی نظیر ماجرای فیتیله را نیز به حساب خطای افراد می گذارند و نه فراتر از آن.
لذا اگر این اصل قانون اساسی به طور کامل اجرا شود، هم مطالبه قانونی مردم محقق شده و هم بهانه جویانی که می کوشند از آب آلوده ماهی بگیرند و اتحاد ملی را خدشه دار کنند، خلع سلاح می شوند.

و سخن پایانی این که احترام به همدیگر، سرمایه تاریخی و گرانبهایی است که ایران را در گذر تاریخ با همه اقوام و زبان ها و ادیان و مذاهب مختلف، پا برجا و استوار نگه داشته است. این سرمایه بی بدیل را حفظ کنیم و همدیگر را ، مانند همیشه ی تاریخ، دوست بداریم.