یاسر هاشمی: به محسن فشار آوردند که انصراف دهد

یاسر هاشمی رفسنجانی کوچک ترین فرزند آیت الله هاشمی است که هم اکنون ریاست دفتر هیئت امنای دانشگاه آزاد و رئیس دفتر آیت الله هاشمی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت را برعهده دارد. ویژه نامه نوروزی روزنامه آرمان گفت و گویی تفصیلی با او داشته که در پی می آید:

انتخابات هفتم اسفندماه در یکی از  مهم ترین مقاطع تاریخ انقلاب رخ داد و چشم انداز جدیدی را پیش روی آینده سیاسی ایران قرار داد. ارزیابی شما از حضور مردم در پای صندوق های رأی و انتخابی که انجام دادند چیست؟

به نظر من انتخابات خوبی برگزار شد و مردم فارغ از گمانه زنی های سیاسی حضور مثبت و قابل قبولی در پای صندوق های رأی داشتند.از یک سال پیش گمانه زنی های زیادی درباره انتخابات خبرگان و همچنین مجلس شورای اسلامی به وجود آمده بود. در طول این یک سال نیز اتفاقات مختلفی در فضای سیاسی ایران رخ داد که هر کدام به نوبه خود برفضای انتخابات تأثیر گذاشت.بدون شک یکی ازمسائلی که بر فضای انتخابات تأثیر گذاشت مسئله رد صلاحیت ها بود که سابقه خوبی را برای تاریخ انتخابات در ایران به وجود نیاورد.هیچ کدام از جریان های سیاسی احتمال چنین رد صلاحیت گسترده و عمیقی را نمی دادند و به همین دلیل مسئله ردصلاحیت ها تا حدودی فضای انتخابات را سخت کرد.یکی از نگرانی ها این است که شاید تحلیلی که از این مسئله در سابقه تاریخی نظام و انقلاب صورت بگیرد زیاد دلپذیر و خوشایند نباشد.رد صلاحیت های صورت گرفته محدودیت های زیادی برای یکی از جریان های سیاسی و در مقابل شرایط مطلوبی را برای جریان دیگر سیاسی به وجود آورد.در نتیجه فضای انتخابات تا حدود زیادی نابرابر شده  بود و جریان های سیاسی از شرایط یکسانی برخوردار نبودند.با این وجود حضور پرشکوه مردم در صحنه انتخابات نشان داد که مردم در جمهوری اسلامی تصمیم گیرنده نهایی هستند و هیچ مانعی نمی تواند در اراده و خواست جمعی مردم خللی به وجود بیاورد.

لیست انتخاباتی آیت الله هاشمی از طیف های مختلف سیاسی اما با مشی معتدل شکل گرفته بود.این لیست چگونه شکل گرفت؟ چه کسانی در ارائه این لیست نقش داشتند؟مهم ترین دغدغه های آیت الله هاشمی برای بستن این لیست چه بود؟

بنده حدود سه ماه ریاست ستاد انتخاباتی آیت الله هاشمی را برعهده داشتم. این در حالی بود که اقای هاشمی معتقد بودند نیاز به ستاد نداریم. با این وجود مشاوران ایشان استدلال می کردند برای انجام کارهای روزمره انتخاباتی وجود یک ستاد الزامی است.پس از تشکیل ستاد ما به این نتیجه رسیدیم که برای ایشان تبلیغات زیادی لازم نیست و مردم به خوبی نسبت به تفکر،مشی و سابقه ایشان شناخت کافی دارند.در نتیجه تصمیم گرفته شد تبلیغات روی لیستی صورت بگیرد که آیت الله هاشمی در آن حضور دارند.
انتخاب افراد لیست انتخاباتی نیز زمان زیادی برد و بحث های مختلفی در این زمینه مطرح شد. لیست منتشر شده نیز لیست آیت الله هاشمی نبود. این لیست با نظر بزرگان نظام مانند حاج سید حسن آقا خمینی ، دکتر روحانی و رییس دولت اصلاحات وهمچنین جمعی کثیری از علما وبزرگان حوزه علمیه قم و تمام اعضا محترم لیست  بسته شده بود. در نهایت آیت الله هاشمی نظرات این بزرگان را جمع بندی کردند و لیستی را منتشر کردند که به لیست «خبرگان مردم» معروف شد.به نظر من ترکیب لیست منتشر شده و حضور شخصیت های معتدل در این لیست تا حدود زیادی مشی فکری آیت الله هاشمی را نشان می دهد.آیت الله هاشمی همواره یک شخصیت فراجناحی بوده و به همین دلیل اغلب افرادی که در این لیست حضور داشتند به نوعی با ایشان قرابت فکری داشتند.

 آیت الله هاشمی چه زمانی از نتایج انتخابات مطلع شدند؟

در روز انتخابات از نوع حضور مردم در پای صندوق های رأی تقریبأ به این نتیجه رسیده بودیم که لیست خبرگان مردم در انتخابات به پیروزی خواهد رسید.در شب انتخابات نیز اقای هاشمی به این جمع بندی رسیده بودند. با این وجود ایشان بعد از ظهر روز شنبه یعنی یک روز پس از برگزاری انتخابات از نتایج قطعی مطلع شدند.

 اولین واکنش ایشان به نتایج انتخابات چه بود؟

ایشان برخورد ساده و راحتی با نتایج انتخابات داشتند و بسیار خونسرد بودند.معمولأ آیت الله هاشمی خیلی خونسردانه نسبت به اتفاقات سیاسی واکنش نشان می دهند. این مسئله همواره درباره اتفاقات خوشایند و ناخوشایند سیاسی وجود داشته است.

 اولین جملاتی که ایشان درباره نتایج انتخابات به زبان آوردند چه بود؟

 ایشان از اینکه مردم تصمیم نهایی را گرفته بودند خوشحال بودند.

 ارزیابی آیت الله هاشمی در روزهای قبل از برگزاری انتخابات از حضور مردم چه بود؟در این زمینه چه تحلیلی داشتند؟

ایشان به دلیل اینکه ملاقات های مردمی زیادی دارند و نتایج نظرسنجی های صورت گرفته نیز به دست ایشان رسیده بود پیش بینی می کردند چنین نتایجی در انتخابات رقم بخورد.با این وجود آیت الله هاشمی از حضور گسترده مردم در پای صندوق های رأی و این مسئله که مردم مسیر آینده نظام را هموار کرده اند احساس خوشایندی داشتند.

 هنگامی که آیت الله هاشمی مطلع شدند لیست اصلاح طلبان به طور کامل در تهران به پیروزی رسیده است چه واکنشی نشان دادند؟

 ایشان از اینکه مردم علی رغم موانع زیاد از یک لیست انتخاباتی به صورت کامل حمایت کرده اند  واکنش مثبتی نسبت به این مسئله داشتند. همچنین از اینکه تندروها وارد مجلس نشده اند و مردم پاسخ تندروی های آنها را در پای صندوق های رأی داده بودند رضایت خاطر داشتند.

یکی از اتفاقات بسیار مهم صورت گرفته در انتخابات هفتم اسفند عدم راه یابی محمدتقی مصباح یزدی و محمد یزدی رییس قبلی مجلس خبرگان به مجلس خبرگان پنجم بود. ارزیابی شما از پیامدهای حذف این دو چهره مطرح اصولگرایی برای طرفداران و جریان اصولگرایی چیست؟نظر آیت الله هاشمی در این زمینه چه بود؟

در روز هفتم اسفند مردم به اشخاص رأی ندادند بلکه به شیوه تفکر رأی دادند.حضرت امام(ره) همواره برای نظرات مردم اهمیت قائل بودند و مشروعیت نظام را مبتنی بر آرای مردم می دانستند.با این وجود برخی تلاش می کردند جمهوریت و نظرات مردم را در نظام جمهوری اسلامی کمرنگ جلوه بدهند.مردم نیز در روز هفتم اسفند نسبت به این طرف تفکر واکنش نشان دادند. اقای هاشمی نیز همواره در خطبه ها و سخنرانیهای خود به نقش و نظر مردم تأکید می کند ودر این زمینه مشی حضرت امام(ره) را ادامه می دهد.

 در آخرین انتخابات ریاست مجلس خبرگان آیت الله هاشمی و آیت الله یزدی کاندید بودند. با حذف آیت الله یزدی از مجلس خبرگان شرایط ریاست مجلس خبرگان به شکلی پیش خواهد رفت؟آیا آیت الله هاشمی خود را کاندید ریاست مجلس خبرگان خواهند کرد؟

به هر حال رقابت برای ریاست مجلس خبرگان وجود خواهد داشت. اقای هاشمی همواره به دنبال حضور افراد متعهد و امتحان پس داده در رأس مجلس خبرگان بودند. به همین دلیل هم از ریاست آیت الله مشکینی و آیت الله مهدوی کنی حمایت کردند و به این دو بزرگوار در اداره مجلس خبرگان کمک می کردند.در شرایط کنونی نیز اگر ایشان تشخیص بدهند شخص دیگری توانایی اداره مجلس خبرگان را دارد این احتمال که خودشان کاندید ریاست نشوند بسیار زیاد است. با این وجود اگر احساس تکلیف کنند و احساس کنند در صورت عدم حضور ایشان ریاست مجلس خبرگان به دست افرادی خواهد افتاد که از صلاحیت کافی در این زمینه برخوردار نیستند قطعأ کاندید ریاست مجلس خبرگان خواهند شد.

 یکی از اتفاقات مهم در انتخابات خبرگان عدم احراز آیت الله سید حسن خمینی توسط نهادهای نظارتی بود.آیا ایشان در زمینه حضورخود با آیت الله هاشمی مشورت کردند؟ شما حضور ایشان در صحنه انتخابات و مسئله عدم احراز ایشان را چگونه ارزیابی می کنید؟

 بنده از جایی شنیدم که حاج سید حسن خمینی عنوان کرده اند اگر دوباره بخواهند وارد صحنه انتخابات شوند از همین مشی و روشی که در این زمینه استفاده کردند دوباره استفاده خواهند کرد.ایشان برای حضور در انتخابات با آیت الله هاشمی مشورت کردند. این در حالی است که ایشان با بسیاری از شخصیت های بزرگ نظام درباره حضور در انتخابات خبرگان مشورت کرده بودند.به نظر من برخی تلاش می کنند به مسئله عدم احراز صلاحیت سید حسن آقا شکل دیگری در عرصه افکار عمومی بدهند و این مسئله را وارونه جلوه بدهند.از سوی دیگر برخی تلاش می کنند حضور سید حسن خمینی در انتخابات را به افرادی مانند آیت الله هاشمی نسبت بدهند که به نظر من این تحلیل ها به صورت مغرضانه و غیرواقعی صورت می گیرد. سید حسن خمینی شخصیت وارسته و بزرگواری است که همواره در مسائل مختلف با بزرگان و از جمله آیت الله هاشمی مشورت می کند. در زمینه انتخابات نیز این اتفاق رخ داد و ایشان با آیت الله هاشمی مشورت کردند وسپس خود به جمع بندی نهایی برای حضور در انتخابات رسیدند.

 در شرایط کنونی به نظر می رسد آیت الله سید حسن خمینی بیش از همیشه به آیت الله هاشمی نزدیک شده است. دلیل این رابطه نزدیک و صمیمی بین آیت الله هاشمی و سید حسن خمینی چیست؟

 آیت الله هاشمی در گذشته رابطه بسیار صمیمی و عاطفی با حضرت امام(ره) داشتند.در نتیجه رابطه آیت الله هاشمی یا بیت حضرت امام(ره) چه در دوران حیات حضرت امام(ره) و چه پس از رحلت ایشان همواره رابطه ای عمیق و عاطفی بوده است.آیت الله هاشمی همچنین رابطه بسیار نزدیکی با مرحوم سید احمدآقا داشتند و این رابطه پس از درگذشت ایشان با سید حسن آقا به عنوان یادگار ایشان تاکنون ادامه داشته است.بنده صمیمیتی که بین آیت الله هاشمی و حضرت امام(ره) و بیت ایشان وجود دارد را در کمتر شخصیت سیاسی می بینم.آیت الله هاشمی علاقه بسیار زیادی به حضرت امام(ره)،تفکرات و مشی ایشان داشتند.

محسن و فاطه هاشمی با چه انگیزه ای وارد انتخابات شدند؟پس از ردصلاحیت چه واکنشی داشتند؟چرا محسن هاشمی در لحظه آخر انصراف داد؟

کسانی که ردصلاحیت های گسترده را صورت دادند برای اینکه نظام در این زمینه هزینه زیادی پرداخت نکند از چهره های سیاسی می خواستند که قبل از اعلام نهایی نتایج بررسی صلاحیت ها خودشان انصراف بدهند. به همین دلیل محسن را تحت فشار قرار داده بودند که انصراف بدهد. محسن به صورت قطعی انصراف نداد.با این وجود هنگامی که به وی اعلام می کنند ردصلاحیت وی قطعی است طی یک پیام اعلام کرد که از حضور در انتخابات انصراف می دهد. البته این انصراف را به صورت رسمی به شورای نگهبان ارائه نکرده است.فاطمه هاشمی نیز عدم احراز صلاحیت شد.به نظر من هیچ ادله محکمی برای ردصلاحیت این دو نفر مانند بسیاری از افراد دیگر وجود ندارد.

 آیت الله هاشمی درباره ردصلاحیت های چهره های سیاسی با شورای نگهبان رایزنی کردند؟

خیر؛آیت الله هاشمی در این زمینه رایزنی خاصی با شورای نگهبان نداشتند. با این وجود دولت آقای روحانی تلاش زیادی برای بهتر شدن وضعیت ردصلاحیت شدگان از خود نشان داد.در این زمینه آقای روحانی و آقای جهانگیری با آیت الله هاشمی مشورت می کردند که رایزنی ها به چه صورت انجام شود.

 آیت الله هاشمی در این زمینه با مقام معظم رهبری رایزنی نکردند؟

آیت الله هاشمی جلسات منظمی با رهبر معظم انقلاب برگزار می کنند. ممکن است در این جلسات در این زمینه نیز صحبت شده باشد. بنده در این زمینه اطلاع خاصی ندارم.

آخرین بار کی با مهدی ملاقات داشتید؟

 ما شنبه هر هفته با مهدی قرار ملاقات داریم.آخرین بار نیز شنبه همین هفته با ایشان ملاقات داشتیم.با این وجود ما امیدواریم برای عیدنوروز مرخصی بگیرد و در کنار خانواده باشد.البته ما محدودیت تلفنی نداریم و به صورت مرتب و از طریق تلفن با مهدی در زندان در ارتباط هستیم.

مهم ترین دغدغه های مهدی در زندان چیست؟

مهدی همچنان به دنبال احقاق حقوق خود در علنی شدن وضعیت محاکمه است و امیدوار است مردم در جریان روند رسیدگی به پرونده وی قرار بگیرند.در شرایط کنونی مهدی به سفارش پدر مشغول مطالعه،تحقیق و خودسازی است.

 آیا رایزنی جدیدی درباره پرونده مهدی با مسئولان صورت گرفته است؟

 خیر اتفاق جدیدی در این زمینه رخ نداده است.البته وکلای ایشان در حال بررسی پرونده و پیدا کردن راه حل مناسب در این زمینه هستند.

سفر فائزه هاشمی به آمریکا در ایام نزدیک به انتخابات حرف و حدیث های زیادی در فضای رسانه ای به وجود آورد و برخی تندروهای سیاسی این سفر را انتخاباتی تفسیر می کردند. دلیل و ماهیت این سفرچه بود و با چه هدفی انجام گرفت؟

 این یک سفر کاملأ شخصی بود که از قبل برنامه ریزی شده بود و هیچ ارتباطی با انتخابات نداشت.ایشان چون در دانشگاه تدریس می کنند در حین برگزاری امتحانات دانشگاه فرصتی پیش آمده بود که به این سفر رفتند.