توسعه شهر نشینی، گسترش زمین های کشاورزی، قطع بی رویه درختان و نابودی جنگل ها به بهانه جاده کشی، احداث سدهای متعدد با توجیه تامین آب شرب و به دنبال آن خشک شدن تالاب ها و رودخانه ها، انقراض گونه های گیاهی و جانوری، بروز پدیده های جدید مانند گرد و غبار و وقوع توفان های مختلف دریایی و خشکی پیامد زندگی شهر نشینی و زیاده خواهی انسان از طبیعت است.

محیط زیست و تنوع زیستی میراث ارزشمندی است که بشر آن را از نسل ‌های قبل به امانت گرفته و باید به نسل ‌های بعد بسپارد اما در این میان زیاده خواهی انسان این میراث را به مخاطره انداخته به طوری که بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری با خطر انقراض مواجه شده اند.

به سوی طبیعت برای زندگی

آمارهای رسمی دقیقی در مورد انقراض گونه های گیاهی و جانوری وجود ندارد اما برخی معتقدند که در هر 15 تا 20 دقیقه یک گونه زیستی در جهان به طور کامل منقرض می شود، برخی پا را فراتر گذاشته و وضعیت را بسیار وخیم تر می دانند و اعلام می کنند که در هر دقیقه یک گونه منقرض می شود.

با نگاهی اجمالی به این آمارها می توان عمق فاجعه را دریافت، تمام اینها نتیجه جاه طلبی انسان ها است زیرا خود را مالک زمین و هرچه در آن است می داند از این رو به خود حق می دهد هرطور که دلش می خواهد با آنها رفتار کند غافل از اینکه دود این تفکر به چشم خودش می رود.

حفاظت از محیط زیست و هر چه در آن است ریشه در اخلاق، فرهنگ و اعتقادات ملت ‌ها دارد، نحوه برخورد انسان با محیط زیست، رابطه نزدیکی با فرهنگ و ارزش‌ های اخلاقی در ادیان و جوامع گوناگون دارد.

در بیشتر مذاهب، از جمله دین اسلام به طور ویژه احترام به طبیعت و حفاظت از گونه‌های زیستی موجود در آن، مورد توجه و جزو تعالیم دینی محسوب می‌ شود و شکستن شاخه درخت به شکستن بال فرشته تشبیه شده است.

با توجه به افزایش روند نابودی محیط زیست و هرآنچه در آن است، جامعه جهانی به فکر چاره افتاد که بر این اساس تصمیم گرفت روزی را به نام روز جهانی محیط زیست تعیین کند تا در این روز توجه جهانیان را به اهمیت موضوع جلب کند.

تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال 1972 یعنی 36 سال پیش بر می ‌گردد، در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP ( برنامه محیط زیست سازمان ملل ) شد.

اکنون 36 سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه ‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌ کند که می تواند در قالب راهپیمایی ‌های خیابانی، همایش‌ های مختلف، نمایش، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی، درختکاری، ‌فعالیت‌های مربوط به بازیافت و یا پاکسازی باشد.

هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیدا محیط زیست را تهدید می کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می شود و شعار مخصوص به خود را دارد که شعار امسال ' به سوی طبیعت برای زندگی ' تعیین شده است.

در ایران ضمن گرامیداشت روز جهانی محیط زیست هفته ای به این نام تعیین شده است که امسال 16 تا 22 خرداد ماه هفته محیط زیست است که برنامه های متعددی را در این ایام تدارک دیده است.

رونمایی از شبکه توسعه پایدار، دریافت جایزه ملی محیط زیست از معاون اول رییس جمهوری ، افتتاح سیستم پایش آنلاین در برخی استان ها، افتتاح برخی پروژه های محیط زیستی در استان ها، حضورمحیط بانان با لباس های متحدالشکل در نماز جمعه ها و امضای تفاهم نامه با وزارت دادگستری برخی از اقدامات سازمان محیط زیست در این هفته است.

مجید خرازیان مقدم مدیرکل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست درباره وضعیت گونه های جانوری وحشی کشور گفت: ایران به دلیل مکان جغرافیایی، برخورداری از تنوع اقلیمی به علاوه وجود منابع آبی عظیم دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب از غنای گونه‌ ای بالا برخوردار است.

وی افزود: براساس آخرین بررسی‌ ها هزار و 140 گونه جانوری اعم از پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و ماهیان آب‌ های داخلی در اکوسیستم ‌های خشکی و آب‌ های داخلی ایران شناسایی شده، به علاوه حدود 650 گونه ماهی در آب‌‌های دریایی شناسایی شده است.

وی اظهار کرد: پستانداران با 197 گونه شناسایی شده، طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می گیرد، به طوری که از پستاندار بسیار کوچکی که حشره خوار کوتوله نامیده می ‌شود و فقط در حدود 2 گرم وزن دارد تا نهنگ‌ های بزرگ آب‌ های دریای جنوب با طول بیش از 30 متر و وزن 130 تن را می‌ توان در این رده مشاهده کرد.

خرازیان مقدم ادامه داد: در میان مهره‌داران 535 گونه پرنده شناسایی و گزارش شده که این تعداد گونه‌ معادل کل گونه ‌های پرنده گزارش شده در قاره اروپا و دو سوم پرندگان خاورمیانه است، اما اکنون پرندگانی مانند درنای سیبری، اردک سرسفید، اردک مرمری، میش مرغ، هوبره، پرندگان شکاری و تعدادی دیگر از گونه ها در کشور در معرض تهدید و انقراض هستند.

وی تاکید کرد: اما به رغم غنای گونه ای قابل ملاحظه، حدود 76 گونه از رده‌های جانوری کشور در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) قرار دارد و ازگونه ‌هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده و در کمتر از یک قرن گذشته منقرض شده اند و اگر برای حفاظت گونه‌ های ارزشمند و در خطر انقراض مثل گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد اقدام لازم صورت نگیرد در آینده‌ای نه چندان دور شاهد انقراض این گونه‌ های نادر نیز در کشورمان خواهیم بود.

مدیرکل دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در این میان 19 گونه از پستانداران، 25 گونه از پرندگان، 16 گونه از خزندگان، 4 گونه از دوزیستان و 10 گونه از ماهیان آب های داخلی کشور در سال 2014 میلادی به عنوان گونه های مهره دار در معرض تهدید در فهرست سرخ IUCN قرار گرفتند.

وی گفت: به طور کلی چالش های پیش رو در حیات وحش کشور را می توان در سه گروه عوامل ناشی از توسعه و فعالیت‌های انسانی، عوامل طبیعی و عوامل ناشی از ضعف ساختار حفاظت، طبقه بندی کرد که هر کدام از آنها نیازمند برنامه ریزی و مدیریت صحیح هستند.

منبع: ایرنا