نشست بررسی «حراج تهران» برگزار شد

در نشست بررسی «حراج تهران» تأکید شد که یکی از مهم‌ترین اهداف این رویداد، تقویت مخاطب مسئول نسبت به هنر است که پیش از این کمتر وجود داشته است.

به گزارش ایسنا، نشست بررسی پنجمین دوره «حراج تهران» با حضور علیرضا سمیع‌آذر - مدیر این حراج - و حسین پاکدل - مجری آن - برگزار شد.

در ابتدای این نشست، سمیع‌آذر اظهار کرد: حراج تهران مبتنی بر نیازهای مرتبط با توسعه فرهنگ و هنر در کشور است و مهم‌ترین هدف آن که از ابتدا و پیش از حراج به‌دنبال آن بوده‌ایم، ارتقای ارزش مادی و معنوی هنر است.

او تأکید کرد: نمی‌توان به گسترش دستاوردهای هنری فکر کرد، در حالی که هنر در کشور ما ارزش ناچیزی دارد. با ارتقای ارزش هنر، خلاقیت آفرینش هنری از بُعد مادی و معنوی منزلت پیدا می‌کند. هنر نباید دغدغه عده‌ای خاص باشد، بلکه باید به دغدغه عموم مردم تبدیل شود. از سویی، توجه جهانی به هنر ایرانی نیازمند توجه ملی به این موضوع است.

مدیر حراج تهران با بیان این‌که موضوع تقویت ارزش هنر، هنرمندان حاضر و غایب در حراج را شامل می‌شود، ادامه داد: به میمنت بالا رفتن قیمت آثار ارائه‌شده در حراج، ارزش آثار هنرمندان غایب نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

او به اشاره به این‌که جامعه هنرهای تجسمی بخش عظیمی از کنش‌های کشور را انجام می‌دهد، بیان کرد: نمی‌توان به نیازمندی‌های معیشتی، خوداشتغالی و برنامه‌های پژوهشی هنرمندان فکر نکرد و انتظار ارتقای هنر را داشت. بنابراین تقویت مخاطب مسئول و حامی هنر که پیش از این کمتر وجود داشت، یکی از مهم‌ترین اهداف برگزاری حراج تهران است.

سمیع‌آذر ادامه داد: خریدار اثر هنری فقط با پرداخت پول، به هنر بها نمی‌دهد، بلکه با نصب اثر هنری در محل کار یا خانه‌اش نیز آن را به یک نمایشگاه تبدیل می‌کند و ارزش معنوی آن را بالا می‌برد. او به‌شکل دیگری هنر را مورد توجه قرار داده و با تبدیل آن به یک مجموعه، اثر هنری را به وزنه‌ای گران‌سنگ تبدیل می‌کند. ما فکر نمی‌کنیم مخاطبان هنر فقط باید به نمایشگاه بروند و پس از دیدن آثار به‌شکل غیرمسئولانه آنجا را ترک کنند، بلکه باید به حامی و مخاطب مسئول تبدیل شوند.

مدیر حراج تهران با بیان این‌که در کنار تقویت رویکرد حرفه‌ای باید به اسباب توسعه هنری نیز فکر کرد، گفت: ما گالری یا مجله‌ی خوبی برای معرفی و تحلیل هنر نداریم. روزنامه‌ها نیز به‌ندرت به هنر می‌پردازند و توجه اندک خود را از هنر دریغ می‌کنند. اگر ما به‌دنبال یک فعالیت پویا هستیم، باید هنر را به مثابه صنعت ببینیم و به اقتصاد آن توجه کنیم تا نه‌تنها به هنرمند، بلکه به کسانی که در حوزه نقد و تحلیل آن هستند نیز کمک شود.

وی اظهار کرد: پس از برگزاری حراج تهران، قیمت آثار هنری به اندازه قابل توجهی افزایش پیدا کرده و پولی که می‌توانست صرف تجملات شود، در راه هنر خرج شده است. از طرفی، توجه جهانیان به این موضوع معطوف شده و هنرمندان جوان فارغ‌التحصیل با دید امیدوارانه‌تری، فعالیت‌های‌شان را شروع می‌کنند.

سمیع‌آذر با ارائه آماری مربوط به آثار ۲۰۰ هنرمند ایرانی از پنج نسل مختلف در حراج تهران، بیان کرد: این آمار، کسانی را که اولین جرقه‌های تصویرگری در ایران را زدند تا هنرمندان جوان را دربر می‌گیرد. امیدواریم بتوانیم جمع بیشتری از هنرمندان را به این رویداد اضافه کنیم.

او با بیان این‌که راه پیموده‌شده در حراج تهران با آنچه در نظر ما است فاصله زیادی دارد، گفت: نمی‌خواهم مقایسه بین‌المللی داشته باشم، اما حداقل در سطح منطقه باید به جایگاه قابل قبولی برسیم. هنوز میزان فروش ما نسبت به آمار منطقه، اندک است.

مدیر حراج تهران در پاسخ به انتقادهایی که در آن‌ها، حراج تهران با اکسپو مقایسه شده است، اظهار کرد: این دو مقوله جدا هستند و این مقایسه نیز دقیق نیست.

سمیع‌آذر با تأکید بر این‌که خرید آثار هنری اشرافی‌گری نیست، گفت: هنر، بالاترین گوهر انسانی است و هرچه قیمت آن بالا برود، قیمت انسانیت بالا رفته است. اگر هر چیزی به‌جز این، ارزش پیدا کند جای پرسش دارد. هنر، یک شیء نیست که ارزش پیدا می‌کند، بلکه بشریت به آن ارزش معنوی می‌دهد.

او ادامه داد: به هنرمندان معاصر ما ارزش زیادی داده نمی‌شود. مجموع فروش این دوره‌ی حراج تهران، از قیمت یک خانه در شمال شهر کمتر است در حالی که در خارج از ایران، آثار یک هنرمند درجه دو به اندازه یک کاخ قیمت دارد. ما که مولد فرهنگ و هنر بوده‌ایم، باید سرآمد این موضوع باشیم.

سمیع‌آذر درباره انتقادهایی مبنی بر شفافیت نداشتن روند برگزاری حراج تهران، اظهار کرد: افشای نام خریدار توسط او و به مصلحت خودش انجام می‌شود. ما نمی‌توانیم به نیابت، نام خریدار را رسانه‌ای کنیم. اگر منظور از شفافیت اعلام اسامی است، حراج تهران برعکس به‌دنبال محرمیت است. البته ما با کمال میل، جزییات این رویداد را در اختیار مقام و مسئولی که پرسشی در این زمینه داشته باشد، قرار می‌دهیم. فرآیند برگزاری آن نیز کاملا شفاف است و اصحاب رسانه با حضور در آنجا، نقاط ضعف و قوت آن را دیده‌اند.

مدیر حراج تهران در پاسخ به این پرسش که چرا آثار هنرمندان ارزشی در حراج تهران ارائه نمی‌شود، گفت: ما تعریف روشنی از هنرمند ارزشی نداریم؛ اما حتی با فرض این‌که این موضوع را دانستیم، کار ما این نیست که تحقیق کنیم کدام هنرمند ارزشی است، بلکه کار ما این است که هنر ارزشمند را به حراج وارد کنیم.

سمیع‌آذر ادامه داد: بسیاری از آثار حراج، آکنده از معنویت هستند. این آثار در هنر ایرانی ریشه دارند و از ارزش‌های اسلامی دفاع می‌کنند. به‌عنوان مثال، تابلوی تنه درخت اثر سهراب سپهری یک منظره نیست، بلکه نگاهی شرقی، صوفیانه و اسلامی دارد. این‌ها هنر ارزشی هستند که ما را به حکیمانه اندیشیدن دعوت می‌کنند و ما حامی آن‌ها هستیم.

در ادامه‌ی نشست، حسین پاکدل - مجری حراج تهران - در توضیح اجرایش در این دوره، توضیح داد: در چهار دوره اول، آقای رضا کیانیان چکش این حراج را نه به‌عنوان بازیگر، بلکه به‌عنوان شخصی که خالق آثار تجسمی زیادی بوده است، در دست داشت؛ اما از آنجا که قرار به وداع با حراج داشت تا به کارهای خود برسد، من این کار را برعهده گرفتم. در سال گذشته نیز اجرای قسمت کلاسیک با من بود.

او با بیان این‌که اجرای حراج، یک کار تخصصی است، گفت:‌ این فقط یک اجرای صرف نیست، بلکه هر حرکت، نگاه و کلام اضافی، ممکن است روی قیمت آثار تأثیر بگذارد. به همین دلیل است که چهره‌های شاخص و روسای حراج، چکش را می‌زنند. ما در 5 / 2 سال گذشته، سفرهای زیادی برای شرکت در حراج‌های بین‌المللی و جلساتی با کارشناس مختلف این زمینه داشته‌ایم. این مسئولیت بزرگی است و امیدوارم با تجربه گرفتن از حراج‌های قبلی بتوانیم آن را بهتر برگزار کنیم.

مجری پنجمین دوره حراج تهران با اعتقاد به این‌که در رسانه و حوزه‌های کارشناسی کم‌کاری کرده‌ایم، اظهار کرد: با ارقام اعلام‌شده، خیلی سطحی برخورد می‌شود. برای هنرمندان تراز اول، محدودیت‌های رفتاری وجود دارد که نمی‌توانند دلالی کنند. جامعه باید به این افراد احترام بگذارد.

پاکدل اضافه کرد: سرقفلی یک مغازه ۲*۲ متر در بازار تهران، بیش از قیمت تمام آثار فروخته‌شده در این حراج، ارزش دارد. بنابراین برپایی این رویداد باعث رونق بازار هنر می‌شود، حتی اگر خالق اثر فوت کرده باشد.

سمیع‌آذر نیز در زمینه منفعت هنرمندان از برگزای حراج، گفت: سود غیرمستقیمی به هنرمند و هنرمندان مشابه خواهد رسید، حتی اگر پول فروش اثر به جیب مجموعه‌دار برود، زیرا ارزش آثار بالا می‌رود و به همین علت، اشتیاق زیادی وجود دارد که هنرمندان آثار خود را به حراج بیاورند.

پاکدل نیز درباره پولی که از فروش آثار به حراج می‌رسد، توضیح داد: در حراج تهران، این پول شامل هشت درصد فروش می‌شود. در حراج‌های مشابه دیگر، اگر اثری ۲۰۰ هزار دلار به فروش برود، با احتساب هزینه حمل و نقل، بیمه و چاپ کاتالوگ، گاهی تا ۳۵۰ هزار دلار نیز پول در ازای آن پرداخته می‌شود. در حالی که در حراج تهران، اگر اثری ۲۰۰ میلیون تومان فروخته شود، دقیقا همین مبلغ از خریدار دریافت می‌شود. بنابراین فشاری به هنرمند نمی‌آید.

سمیع‌آذر درباره راهیابی هنرمندان جوان به این رویداد نیز گفت: حراج جای کشف هنرمند نیست، بلکه جای معرفی کردن هنرمند کشف‌شده است. جوانان می‌توانند با مراجعه به گالری‌دارها و مجموعه‌دارها، خود را نشان دهند و پس از برگزاری چند نمایشگاه، به ما معرفی می‌شوند؛ اما حراج به‌طور مستقیم به هنرمندانی مراجعه می‌کند که در مارکتینگ بین‌المللی به ثبات رسیده‌اند.

مدیر حراج تهران از برگزاری یک حراج دیگر در آذرماه امسال خبر داد و اظهار کرد: با مشاهده رونق نسبی حراج تهران تصمیم گرفتیم این رویداد را تخصصی‌تر کنیم و علاوه بر حراج برگزارشده که به آثار هنرمندان کلاسیک و مدرن تعلق داشت، حراج دوم را با محوریت هنر معاصر و مدرن برگزار کنیم. این موضوع به جوان یا پیر بودن هنرمندان ربط ندارد، بلکه به تعاریف هنر معاصر بازمی‌گردد. هنرمندانی مانند فرهاد مشیری که در حراج برگزارشده اثری نداشتند، در دور دوم از آن‌ها اثر ارائه خواهد شد.

وی با بیان این‌که قیمت‌گذاری در حراج با گالری متفاوت است و باید موثق باشد، گفت: قیمت‌گذاری در حراج براساس سلیقه شخصی نیست و ما به فروش خصوصی استناد نمی‌کنیم، بلکه معیار استناد ما، فروش رسمی آثار هنرمندان در حراج‌های بین‌المللی است.

سمیع‌آذر اضافه کرد: قیمت آثار هنرمندانی که برای بار نخست در حراج تهران اثری را ارائه می‌کنند، با هنرمندان هم‌وزن و مشابه مقایسه می‌شود و پس از دوره اول، نسبت به دوره‌های قبلی سنجیده می‌شود.

وی درباره افزایش غیرمنتظره‌ی قیمت برخی آثار در حراج، توضیح داد: ما از برآورد کمینه و بیشینه‌ی قیمت پیشنهادی خود باید دفاع کنیم. این برآوردها به استناد آثار مشابه این هنرمند تعیین شده است. ما نیز محتاطانه و کمی پایین‌تر قیمت پیشنهادی خود را ارائه می‌کنیم؛ اما از طرفی ممکن است خریدارها تصور کنند اثری مشابه اثر ارائه‌شده را پیدا نمی‌کنند یا تعداد محدودی از این نوع اثر وجود دارد. بنابراین به هر قیمتی حاضر به خرید آن باشند.

مدیر حراج تهران توضیح داد: گاهی این قیمت‌ها بالا به‌نظر می‌آیند و ممکن است در مدت کوتاهی نتوان اثر را به همان قیمت فروخت، اما مرور زمان نشان می‌دهد که اغلب این‌گونه خرید‌ها معقول بوده‌اند.

سمیع‌آذر همچنین درباره امکان بالا بردن قیمت‌ها به‌شکل کاذب طی برگزاری حراج نیز اظهار کرد: من شاهد تلاش‌های رفاقتانه‌‌ای بودم که می‌خواستند قیمت را پایین نگه دارند تا توان خریدشان برسد. قیمت‌ها نسبت به تصور خریداران بالاتر است و من فکر نمی‌کنم کسی بخواهد آن‌ها را افزایش دهد؛ اما اگر متوجه شدیم عده‌ای به‌خاطر سودجویی خود قیمت‌ها را بالا می‌برند، قطعا با آن‌ها مقابله خواهیم کرد.

او اضافه کرد: از طرفی، خریدارها متوجه می‌شوند کدام اثر به‌شکل کاذب و کدام اثر به‌شکل واقعی افزایش قیمت دارد. افزایش هیجانی و با شتاب غیرقابل کنترل برای همه بد است و همه طرفدار افزایش آرام قیمت‌ها هستند.

وی همچنین گفت: تصور می‌شود بیشتر خریداران حراج، بانک‌ها و موسسات مالی هستند؛ اما در این دوره، آن‌ها ۱۵ درصد خریداران را تشکیل دادند.

سمیع‌آذر با اشاره به این‌که ۷۰ درصد هنرمندانی که در حراج برگزارشده اثر داشتند در قید حیات نیستند، گفت: بیشتر آثار را از مجموعه‌داران گرفتیم و آثار نیمی از ۳۰ درصد باقی‌مانده را از خانواده‌های هنرمندان گرفتیم. پیش‌بینی می‌کنیم در حراج پیش رو، بیشتر آثار را به‌شکل مستقیم از هنرمندان بگیریم.

مدیر حراج تهران فروش آثار هنرمندان خارجی را از هدف‌های آرمانی این حراج دانست و بیان کرد: این موضوع مستلزم تأمین شرایط فنی مانند پیوند شبکه بانکی کشور با خارج است.

او افزود: هنوز تسهیلات زیادی در این زمینه فراهم نشده است. حراج کریستیز در ابتدا تمایل داشت دفتر خود را در تهران دایر کند، مدیران این حراج حتی سفری به تهران داشتند، اما به علت نبود موارد ذکرشده دفتر خود را به دبی منتقل کردند. امیدوارم با کمک شخص وزیر که حامی هنر است، تهران در آینده بتواند به مرکز ثقل مبادلات هنری تبدیل شود. آینده ایران در این زمینه در حال بهتر شدن است.

سمیع‌آذر با بیان اینکه قابل استنادترین آمار در مارکت هنر، حراج‌ها هستند، ادامه داد: فروش سالانه خانه‌های حراج در دنیا ۱۶/۵ تا ۱۷ میلیارد دلار است که هفت میلیارد دلار آن به حراج کریستیز تعلق دارد. ما با ۱۶ میلیون دلار حجم فروش سالانه، یک‌هزارم حراج‌های دنیا اثر فروخته‌ایم و با توجه به این‌که یک‌صدم جمعیت دنیا را شامل می‌شویم، باید به جایگاه بالاتری دست پیدا کنیم.

او که ۱۸ خردادماه در خانه هنرمندان ایران سخن می‌گفت، در پایان درباره نقش خودش در حراج تهران، گفت: این‌گونه نیست که اگر من نباشم این رویداد برگزار نشود، بلکه تیم حراج تهران می‌تواند این کار را به‌خوبی بدون من انجام دهد. اگر غیر از این باشد، مشکل از من است که همه‌چیز را متکی به خود کردم.