ستون تانک های ترکیه وانزوای منطقه ای سعودی ها

عصر ایران – ورود تانک های ارتش ترکیه به درون خاک سوریه حساسیت و نگرانی چندانی به جز در برخی پایتخت های عربی حاشیه خلیج فارس ایجاد نکرد.

بدون تردید اگر این اقدام ترکیه یک سال پیش از این به وقوع می پیوست نشانه ای از تقابل و یا حتی اعلان جنگ ترکیه به ایران و روسیه تلقی می شد، اما در فضای جدید سیاست خارجی و منطقه ای آنکارا – پس از کودتای نافرجام اخیر در ترکیه - این اقدام معنای دیگری یافته است و نه تنها نگرانی و محکومیت ایران و روسیه را در پی نداشته بلکه باعث نگرانی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی شده است.

این روزها دولتمردان آنکارا فرمان چرخش در سیاست منطقه ای و خارجی خود را در دست گرفته اند و مشخص نیست که سیاست خارجی ترکیه چند درجه خواهد چرخید؛ اما از شواهد و قرائن پیداست که ترکیه به سمت سیاستی جدید و نزدیک با ایران و روسیه در منطقه در حال حرکت است.

از سوی دیگر سفر جو بایدن معاون رییس جمهور آمریک به آنکارا و دیدارهای او با مقامات ترکیه نشان داد ، آمریکا نیز می تواند بخشی از سه جانبه جدید روسیه – ایران و ترکیه برای حل و فصل بحران سوریه باشد.

رسانه های عربی در روزهای گذشته دست به کار شده اند و نگرانی خود از سیاست های جدید دولت آنکارا را گوشزد کرده وبه ترکیه درباره سیاست های جدیدش هشدار می دهند. روزنامه های الشرق الاوسط و الحیات – وابسته به سعودی – در روزهای گذشته به ترکیه درباره خطر این سیاست جدید هشدار داده اند و روزنامه کویتی " عرب تایمز" در مطلبی که عصبانیت سردبیر آن – احمد الجراح – از آن مشهود است مدعی شده است خطر اصلی برای تروریسم منطقه ای نه از جانب داعش بلکه از جانب ایران است و این گونه این روزنامه نگار عرب به مقامات ترکیه درباره عملیات علیه داعش در خاک سوریه طعنه زده است.

با نگاهی به تحولات منطقه ای در روزهای اخیر می توان تنها شدن عربستان سعودی در سیاست منطقه ای خود را حس کرد.

این روند برای سعودی ها از تابستان 2015 و همزمان با توافق هسته ای ایران آغاز شد و در هفته جاری و پس از اعلام کاهش مشاوران آمریکایی جنگ یمن به وضوح بیشتری رسید و حالا با سیاست خارجی جدید ترکیه و ورود تانک های ارتش این کشور برای مقابله با داعش در جرابلس سوریه به اوج خود رسیده است.

دولتمردان سعودی هم اینک نه تنها کنار رفتن دست آمریکا از پشت سر خود را حس می کنند بلکه شاهدند دولت ترکیه نیز در مداری جدید از سیاست خارجی راه می پیماید . این خطر زمانی برای سیاست خارجی ماجراجویانه دو سال گذشته مقامات سعودی خطرناک تر می شود که برخی دولت های عربی حاشیه خلیج فارس از جمله قطر نیز به مسیر جدید ترکیه بپیوندند.

عربستان سعودی که هم اینک خود را در یکی از پرتنش ترین دوران روابط منطقه ای خود با ایران حس می کند، در حال از دست دادن متحدان جهانی و منطقه ای است.

ترکیه در کنار روسیه و ایران با چراغ سبز آمریکا ممکن است طرح هایی برای آینده سوریه داشته باشند که در قالب آن برای گروه های مورد حمایت ریاض در سوریه نقشی تعیین نشده باشد یا حتی این گروه ها به دست دیگر گروه های فعال در سوریه حذف و نابود شوند.

چرخش اخیر در سیاست خارجی آنکارا بیش از هر کشوری مقامات سعودی را نگران کرده است؛ بدون تردید اگر ورود ستون تانک های ارتش ترکیه به سوریه در ماه های پیش اتفاق می افتاد سبب  خشنودی مقامات سعودی و نگرانی ایران و روسیه بود ، چون این اقدام ترکیه در فضای پیشین معنایی دیگر داشت– البته روس ها در یک موضع گیری درباره این اقدام ترکیه گفته اند از این بابت نگرانند اما با توجه به دیدارها و هماهنگی های اخیر بین مقامات دو کشور در عالی ترین سطح انتظار نمی رود این اعلام موضع روسیه چندان جدی باشد – اما ورود تانک های ارتش ترکیه به خاک سوریه در شرایط جدید از تحولات داخلی ترکیه و منطقه معنای دیگری دارد چون  مقامات ترکیه  در روزهای گذشته ساعت ها با همتایان ایرانی و روسی خود مذاکره کرده اند و به نظر می رسد اقدام آنها در حمله به داعش در جرابلس بدون هماهنگی نبوده باشد.

به نظر می رسد با چرخش اخیر در سیاست خارجی ترکیه ، مقامات ریاض یک کشور مهم را از گردونه ائتلاف تحت رهبری خود در منطقه از دست داده اند و این واقعه برای دولتمردان ریاض به معنای ورود به یک دوره افت و انزوا در سیاست منطقه ای است. این روند را می شد از شب کودتای نافرجام در ترکیه حدس زد؛ یعنی همان شبی که مقامات ریاض به رغم شب زنده داری برخی مقامات ایرانی و قطری و محکومیت سریع کودتا از سوی آنها ، بدون محکوم کردن اقدام به کودتا در ترکیه به بستر خواب رفتند و با این کار ناراحتی و تردید مقامات آنکارا را سبب شدند.