نکونام و قوچان نژاد ثابت کردند تجربه، گوهر گرانبهایی است که با آن می توان در عین برتری حریف، برنده از زمین بیرون آمد؛ همچنین فقدان تجربه می تواند قوی ترین تیم ها را دچار گرفتاری به انواع و اقسام مصیبت های فوتبالی کند.

مورد آندرانیک تیموریان، موردی استثنایی در تاریخ فوتبال ملی ماست.

به گزارش "ورزش سه"، «قبل از شروع بازی با کره در رختکن از کی روش پرسیدم که این تیم بهتر است یا تیم چهار سال قبل که کی‌روش گفت این تیم فعلی بهتر است، اما بین این دو تیم یک تفاوت وجود دارد و آن اینکه تیم چهار سال پیش تجربه داشت.» (افشین پیروانی در مصاحبه با رادیو ورزش)

تیم ملی ایران چه در بازی رفت مرحله مقدماتی جام جهانی برزیل که در تهران 10 نفره شد و چه در پوسان که 90 دقیقه تحت فشار کره ای ها قرار داشت، از تیمی که سه شنبه با برتری مطلق پیروز شد، بهتر نبود؛ ولی با تجربه هایی چون جواد نکونام و رضا قوچان نژاد به اصطلاح آن دو بازی را «درآوردند».

بازیکنی چون سید جلال حسینی در 34 سالگی مصداق دیگری از اهمیت تجربه را به نمایش گذاشت: از روی یک ضربه ایستگاهی، ایران را در تاشکند پیش انداخت، یک تنه تیم را برای محافظت از 3 امتیاز بازی رهبری کرد و انصافا در بین 11 مرد انتخابی برتر جهان توسط فرانس فوتبال قرار گرفت.

تجربه چگونه به دست می آید؟

بالا رفتن سن، بازی در لیگ های معتبر، بازی با ملیت ها و فیزیک های بدنی متفاوت، بازی با تیم های قوی، حضور در تورنمنت های بزرگ، کسب عنوان های قهرمانی در رقابت ها و ... عواملی هستند که ایجاد تجربه می کنند.

ملی پوشان کشورهای بزرگ فوتبال که از همه عوامل فوق بهره مند هستند، در 27 سالگی به اوج کارایی و بازدهی در میدان می رسند. آنها در این سن هم از لحاظ فیزیکی سرحال و قبراق هستند و هم از بلوغ و پختگی کافی برای مدیریت بحران در لحظات سخت یک بازی برخوردارند.

ولی این میانگین سنی برای تیم هایی چون ایران که فاقد بخش اعظم این تجارب هستند، پایین است. آنها چاره ای ندارند جز اینکه کمبودها را با دعوت از بازیکنانی مسن تر جبران کنند؛ به همین علت میانگین سنی 28.5 ایران در جام جهانی برزیل با واقعیت های فوتبال ما همخوانی بیشتری داشت.

مقایسه آماری شرایط امروز تیم ملی ایران با تیم های اروپایی

اگر بخواهیم بر اساس آمار یورو 2016 از یک بازیکن اروپایی چهره نگاری کنیم، این بازیکن 27 سال سن دارد با 32 بازی ملی که حداقل 20 تیم از حریفانش جزو 40 تیم برتر جهان بوده اند.

بازیکن تیم ملی ایران که بیست مهرماه 1395 مقابل کره در ترکیب اصلی قرار گرفت 25.64 سال سن داشت با 30 بازی ملی که تقریبا یک تیم از حریفانش جزو 40 تیم برتر جهان بوده است.

اما وقتی آندو تیموریان به زمین آمد، میانگین سنی تیم یک سال بالا رفت (26.45) و متوسط بازی های تیم ملی به 37 رسید که تقریبا دو تیم از حریفان جزو 40 تیم برتر جهان بوده اند.

موردی به نام آندرانیک تیموریان

آندرانیک تیموریان متولد 15 اسفند 1361، 33 ساله با 101 بازی ملی، دو جام جهانی را تجربه کرده، همراه با فولام و بولتون سابقه 4 فصل حضور در لیگ برتر انگلیس را در کارنامه خود دارد. با استقلال قهرمان و با ابومسلم نایب قهرمان جام حذفی شده است. وی پس از بازنشستگی جواد نکونام، بازوبند کاپیتانی تیم ملی را به بازو بست.

کارلوس کی روش، از بازی ایران با ازبکستان با تغییر شیوه، احسان حاج صفی را به میانه زمین آورد. اگرچه این تصمیم به گواه کارشناسان یکی از علل پیشرفت تاکتیکی تیم ملی در دو بازی اخیر بوده است؛ ولیکن با شیوه جدید، تیموریان جایگاه خود را به عنوان یک بازیکن ثابت در ترکیب اصلی از دست می دهد و شواهد حاکی از آن است که سرمربی پرتغالی بنا دارد از وی تنها در دقایقی استفاده کند که تیم نیاز به حفظ نتیجه یا به عبارتی مدیریت بازی با عناصر باتجربه دارد.

و صدالبته با توجه به میانگین سنی کنونی، عدم وجود بازیکن پخته ای چون آندو در دقایق پایانی بازی، می تواند عواقب جبران ناپذیری برای تیم ملی به همراه داشته باشد.

مورد آندرانیک تیموریان، موردی استثنایی در تاریخ فوتبال ملی ماست و تا کنون سابقه نداشته است که کاپیتان اول تیم ملی، از روی نیمکت نظاره گر شروع بازی ها باشد.

یک عرف غلط

چنین وضعیتی از آن جهت در فوتبال ما بی سابقه بوده است که خداحافظی ستاره ها همزمان با عدم اطمینان آنها از قرار گرفتن در بین 11 مرد اصلی تیم ملی تبدیل به عرفی بی چون و چرا شده است و چنین وداع هایی چه برای هواداران، چه رسانه ها و چه مربیان همواره امری عادی و معمولی پنداشته شده است. عرفی که بیشتر بر پایه باورها و تعاریفی از شان و مرتبه استوار شده است که نباید جایگاهی در فلسفه تیم ملی یک کشور داشته باشد؛ چرا که تمامی اعضای آن، بزرگ و کوچک و پیر و جوان موظفند فروتنانه هرچه در چنته دارند برای موفقیت و سربلندی گروه در طبق اخلاص بگذارند.

از این منظر، ایرلندی ها، الگویی برای همه کشورها هستند. بازیکن نامداری چون رابی کین که 15 سال پیش با گلی که به ایران زد و تبدیل به یکی از ارکان اصلی تیمش برای صعود به جام جهانی 2002 شد، در سن 36 سالگی با آن همه افتخار در زندگی ورزشی خود متواضعانه روی نیمکت ذخیره ها در یورو 2016 می نشیند تا شاید مربی جمعا 23 دقیقه در دو بازی از او استفاده کند. آنها به همین که افتخار پوشیدن لباس تیم ملی نصیبشان شود، راضی هستند و نشستن بر روی نیمکت را نشانه افت مرتبه و شان خود نمی دانند؛ البته این موضوع تنها به ذهنیت بازیکن محدود نمی شود؛ بلکه نگاهی که کل جامعه فوتبال به چنین مسائلی دارد، در شکل گیری این باورها دخیل است.

آندو، راه را به سعید نشان می دهد

و چه کسی بهتر از کاپیتان اول تیم ملی می تواند به دیگر بازیکنانی که روی نیمکت هستند درس صبوری، اتحاد، همدلی، تواضع و "از خود گذشتگی" دهد و ثابت کند از خودگذشتگی چیزی فراتر از اوج هزینه انرژی در یک زمین فوتبال است؟

با عنایت پروردگار و مصونیت از آسیب هایی که زندگی یک ورزشکار را تهدید می کند، می توان از حالا پیش بینی کرد سعید عزت اللهی، جوانترین عضو تیم ملی با 19 سال سن، یک روز کاپیتان تیم ملی ایران خواهد شد. جامعه فوتبال ما باید به او بیاموزد تا آخرین روزی که تیم ملی به او نیاز دارد بدون ملاحظه ای، خدماتش را از تیم ملی دریغ نکند. آندو این راه را به سعید نشان خواهد داد.