بحران قطر و اشتباهات سریالی دولتمردان جدید سعودی

عصر ایران ؛ مازیار آقازاده - مقامات قطری پس از گذشت نزدیک به 10 روز از تعیین ضرب الاجل کشورهای عربی تحریم کننده قطر پاسخ خود را به خواست های 13 گانه آنها از دولت دوحه دادند و اعلام کردند این خواست ها را اجابت نخواهند کرد.

البته این جواب منفی قطر از قبل هم قابل پیش بینی بود چه آنکه خواسته 4 کشور عربی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر، تسلیم محض دولت قطر در برابر آنها بود و طبیعی بود که یک دولت مستقل حتی با وجود فشارهای فراوان نیز حاضر نخواهد بود با تسلیم شدن محض در برابر خواست های یک دولت خارجی پا روی "پرستیژ"، شان و احترام بین المللی خود بگذارد.

در واقع آنچه که کشورهای چهارگانه محاصره کننده قطر از دولت دوحه خواسته بودند یک نوع "اعمال قیمومیت" بر ساختار تصمیم گیری مستقل حاکمیتی قطر بود.

وزیر امور خارجه قطر دیروز با رد این خواست های کشورهای عربی تاکید کرد کشورش باب مذاکره با کشورهای تحریم کننده را باز می داند و آماده است این بحران را در قالب های دیپلماتیک و از طریق گفت و گو حل و فصل کند. هر چند که مقامات قطری پیشتر اعلام کرده اند پیش زمینه هر نوع گفت و گویی برداشته شدن تحریم های غیر قانونی علیه این کشور است.

با رد پیشنهادهای کشورهای عربی تحریم کننده قطر، حالا نزاع و بحران دیپلماتیک بین کشورهای عربی کرانه جنوبی خلیج فارس وارد فاز جدیدی خواهد شد.

کشورهای تحریم کننده اگر از خواسته های خود دست نکشند باید تحریم ها و مجازات های اعمالی علیه قطر را بیشتر کنند و البته دولت قطر نیز به احتمال خیلی فراوان با اطلاع از این تحریم ها و گزینه های احتمالی کشورهای تحریم کننده برای افزایش فشار بر دولت دوحه، به خواست های 13 گانه آنها پاسخ منفی داده است.

حالا بحران قطر در منطقه رو به گسترش خواهد گذاشت. کشورهای تحریم کننده به احتمال فراوان تحریم های سیاسی و اقتصادی قطر را افزایش خواهند داد. آنها گزینه هایی در دست دارند از جمله دو گزینه اخراج قطر از شورای همکاری خلیج فارس و نیز تحریم مراوده اقتصادی با کشورهای غربی و غیرغربی طرف معامله با قطر و مخیل کردن شرکای تجاری قطر به انتخاب یکی از آنها – عربستان و امارات در برابر قطر-  برای ادامه مرادوات اقتصادی.

دولت دوحه نیز گزینه ها و امتیازات و مزیت هایی در دست دارد؛ از جمله حمایت قاطعانه قدرت های منطقه ای همچون ترکیه و ایران از موضع دولت دوحه ، بی طرف ماندن کشورهایی چون کویت و عمان در این بحران و نیز وجود پایگاه نظامی " العدید" در قطر به عنوان بزرگ ترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه آسیای جنوب غربی و کارت هایی که میزبانی از این پایگاه نظامی در اختیار دولت دوحه قرار می دهد.

البته مزیت دیگر دولت دوحه برای مقاومت در برابر  فشارهای سعودی ها و دولت های متحد ریاض، وجود صدها میلیارد دلار ذخائر ارزی و سرمایه گذاری های خارجی متنوع این کشور ثروتمند نفتی و گازی است. دوات دوحه سرمایه گذاری های عظیمی در کشورهای اروپایی و آمریکا انجام داده و نفوذ اقتصادی گسترده ای در این کشورها دارد؛ یعنی استفاده از همان کارت مزیت دولت هایی چون عربستان سعودی و امارات متحده عربی.

با به بن بست رسیدن چشم انداز حل و فصل بحران قطر می توان این بحران را نیز به سیاهه اشتباهات استراتژیک تصمیم گیران دولت عربستان سعودی و حامیان آنها افزود. 

حمله نظامی کم نتیجه و پرهزینه به یمن و تشدید تنش منطقه ای با جمهوری اسلامی ایران از مهم ترین فرازهای تغییرات سیاست منطقه ای دولتمردان جدید عربستان سعودی است که در هر دوی آنها هزینه های گزافی هم به منطقه و هم به دولت عربستان سعودی و همه بازیگران منطقه ای وارد شده، بدون آنکه فایده های چشمگیری برای ریاض در پی داشته باشد.

دولتمردان جدید عربستان سعودی در ادامه سیاست های تندروانه خود که بدون ملاحظه و با شکستن پی در پی پل های پشت سرشان مرتکب می شوند، برای نخستین بار از زمان تشکیل شورای همکاری خلیج فارس با رویارویی و تیغ کشیدن به روی یک کشور همسایه عربی شان، اختلافی بی سابقه را در میان کشورهای کرانه جنوبی خلیج فارس ایجاد کرده اند و با مطرح کردن خواست های حداکثری که هیچ حاکمیت مستقلی زیر باز خفت پذیرش آن نمی رود، در عمل با ایجاد یک بحران آن را به سمت "بن بست" هدایت کرده اند تا چشم انداز هیچ راه میانه ای در میان نباشد.

سیاستمداران خردمند و دوراندیش همواره اگر بحرانی هم ایجاد می کنند باید تلاش کنند با هدایت طرف مقابل به سمت مسیر مطلوب ، از بحران نتیجه دلخواه را بگیرند اما گویی سیاستمداران کم تجربه و کم خرد سعودی بحران را برای "خود بحران" می خواهند و قطر را دودستی به سمت ایران و ترکیه هل می دهند و با مطرح کردن شروط 13 گانه، همسایه کوچک اما متنفذ خود را به سمت بن بستی هدایت می کنند که هیچ راه فراری جز مقاومت در برابر خواست های زیاده خواهانه همسایه بزرگ تر و تکیه بیشتر به دولت های مخالف سیاست های عربستان سعودی نداشته باشد.
 
دولتمردان جدید سعودی در بیش از دو سال گذشته دو واقعیت را به نمایش گذاشته اند:

1- عربستان سعودی جدید می تواند با تکیه بر ظرفیت ها و مزیت های خود از قالب محافظه کاری بیرون آمده و سیاست های تندروانه و تهاجمی در پیش گرفته و بحران بیافریند.

2- عربستان سعودی جدید فاقد توان لازم برای هدایت بحران های ایجاد شده به سمت مطلوب و ظرفیت های لازم برای حل بحران ها است.