صیادان ایرانی، عربستان سعودی و کم کاری وزارت خارجه ایران

عصر ایران - گاه پیش می آید که قایق صیادان در خلیج فارس دچار مشکل می شود و موج ها، قایق را به سمت آب های کشورهای دیگر می برد. این اتفاقی متعارف است و همواره کشورهای ساحلی خلیج فارس، صیادان همسایه را به سمت آبهای کشور مبدأ هدایت می کنند.

اینک اما، عربستان سعودی بعد از قطع رابطه با ایران، گویا با انسانیت نیز قطع رابطه کرده است. اخیراً صیادان ایرانی که به دلیل خراب شدن قایق هایشان، گرفتار موج های دریا شده، ناخواسته وارد آب های عربستان می شوند، توسط یگان ساحلی عربستان با بی رحمی تمام مورد حمله قرار می گیرند، به خاک عربستان منتقل می شوند، بدون محاکمه زندانی می شوند، ماه ها اجازه تماس با خانواده ندارند، حتی به خودشان هم گفته نمی شوند تا چه مدت باید در حبس بمانند و در نهایت، آنها را سوار قایق معیوب خودشان می کنند و در وسط دریا رهایشان می کنند!

این که دو دولت ایران و عربستان با یکدیگر مشکل سیاسی دارند، واقعیتی ملموس است اما این، به هیچ روی دلیل نمی شود که سعودی ها، شهروندان کشورمان که جرمی مرتکب نشده اند و ناخواسته و به دلیل خرابی قایق هایشان وارد آب های آنها شده اند را این گونه مورد آزار و اذیت قرار دهند و عرف انسانی هدایت آسیب دیدگان به کشور خودشان را زیر پا بگذارند.

اصلاً گیریم که این افراد مرتکب جرم ورود غیر قانونی به آب های عربستان شده اند؛ حتی در چنین وجهی نیز آیا نباید خانواده های آنان را در جریان بگذارند؟ نباید به آنها اجازه مکالمه با خانواده هایشان را بدهند؟ نباید به آنها اجازه دفاع از خود در دادگاه بدهند؟ نباید به آنها بگویند که مدت محکومیت شان چقدر است؟!

در چنین وضعیتی وظیفه وزارت خارجه کشورمان چیست؟ درست است که ایران و عربستان رابطه دیپلماتیک ندارند و نمی توانند از طرق متعارف، پیگیر حقوق شهروندان شان در خاک یکدیگر باشند ولی آیا نمی توان گزارش بدرفتاری های عربستان را به مجامع بین المللی ارائه کرد؟
آیا نمی توان از طریق سفارت سوئیس که حافظ منافع دو کشور در دوران قطع روابط است، موضوع را پیگیری کرد؟
آیا از طرق دیگری مانند نمایندگان دو کشور در سازمان ملل، نمی توان به همدیگر نامه نگاری کرد؟ (کما این که نامه عربستان به ایران برای دعوت ایرانی ها به حج، توسط نماینده سعودی در سازمان ملل تسلیم ایران شد).
آیا از منظر دیپلماسی عمومی نمی توان موضوع را در سطح جهانی، رسانه ای کرد تا عربستان زیر فشار افکار عمومی قرار گیرد؟!

تصور کنید که چنین رفتاری را ایران با اتباع سعودی می کرد؛ آیا برای "العربیه" عربستان، یک سوژه جذاب برای ساختن برنامه های متعدد ضد ایرانی نبود؟ آیا وزارت خارجه عربستان موضوع را در مجامع بین المللی به عنوان مصداق نقض فاحش حقوق بشر پیگیری نمی کرد؟

چند روز پیش، 5 صیاد ایرانی که 13 ماه در زندان های عربستان حبس بودند، در میان دریا رها شدند و توانستند نیمه های شب خود را به ایران برسانند. آیا در این مدت، وزارت خارجه ایران، اقدامی از طریق کشورهایی مانند عراق یا عمان برای آزادی آنها انجام داده بود؟ اگر پاسخ منفی است که باید تأسف خورد و اگر مثبت است، گزارش آن را به مردم بدهند.

نکته دیگری که باعث نگرانی و ناراحتی است ، این که همسر یکی از صیادان ایرانی در گفت و گو با روزنامه "شهروند" مدعی شده است که بعد از ناپدید شدن صیادان ایرانی و ناامید شدن از کمک مسوولان استانداری بوشهر، خودشان شماره دریابانی عربستان را پیدا کرده و بعد از مدت ها سرگردانی، از زندانی شدن صیادان خبردار شده اند.
آیا در چنین شرایطی، نهادهای دولتی وظیفه ای برای حمایت های حقوقی از شهروندان ندارند یا این که می توانند با این یک جمله که "چون با عربستان رابطه نداریم، نمی توانیم کاری بکنیم" خود را معاف از هر گونه حمایتی بدانند؟

این بخش از صحبت های همسر یکی از صیادان دستگیر شده ایرانی را بخوانید:
«مسئولان استانداری هیچگونه پیگیری نکردند، به ما گفتند که رابطه ما با عربستان قطع است و نمی‌توانیم پیگیری کنیم. من خودم با‌ هزار بدبختی رفتم و شماره دریابانی عربستان را پیدا کردم و تماس گرفتم. خودم زبان عربی می‌دانم، با آنها صحبت کردم و اسم‌شان را دادم و آنها گفتند که این سه‌نفر پیش ما هستند. هرچه پرسیدم قرار است چه اتفاقی بیفتد، جوابی ندادند. حکم را به ما نمی‌گفتند. فقط گفتند حالشان خوب است. بعد از آن چندبار دیگر هم زنگ زدم، گفتند که باید دولت ایران نامه رسمی به آنها بنویسد و حکم صیادان را بخواهد، ما هم در یک نامه رسمی جواب را می‌دهیم.
درخواست‌شان را به مسئولان استانداری منتقل کردم. حتی فایل صوتی برایشان بردم. اما آنها گفتند ما نمی‌توانیم به هر شماره‌ای که به ما می‌دهید، تماس بگیریم. از کجا معلوم آن‌جا دریابانی عربستان است. استانداری هیچ‌کاری برای ما نکرد. فقط کمیته امداد بوشهر بود که از نظر مالی به ما کمک کرد.»

هم اکنون از دولت و وزارت امور خارجه چند مطالبه مورد انتظار است:

1 - با توجه به این که هنوز تعدادی از صیادان ایرانی در زندان های عربستان هستند، از طرق دیپلماتیک مانند کشورهای ثالث و مجامع بین المللی، پیگیر آزادی آنها باشند.

2 - حقوق نقض شده صیادان ایرانی در بند - هم آزاد شده ها و هم زندانی ها - را از طریق مجامع بین المللی پیگیری کنند و توان رسانه ای را نیز برای کشاندن پای افکار عمومی به این قضیه فعال کنند.

3 - در صورتی که سعودی ها همچنان به رویه نادرست خود در قبال صیادان ایرانی ادامه دهند، مقابله به مثل را به عنوان راهی هر چند تلخ ولی گریزناپذیر در دستور کار خود قرار دهند تا عربستانی ها "مجبور" به اصلاح رفتار خود شوند.