آینده سیاست خارجی آمریکا، پیروزی فرد یا ساختار ؟

سیاستمدارن تازه کار و پرانرژی فکر میکنند که توانایی انجام امور بسیاری را دارند ولی سیاستمداران کهنه کار همیشه متوجه ساختار های محدود کننده بسیاری در تصمیمات خود هستند

به گزارش ماد، قدرت در هر اندازه دارای محدودیت است، سیاستمدارن تازه کار و پرانرژی فکر میکنند که توانایی انجام امور بسیاری را دارند ولی سیاستمداران کهنه کار همیشه متوجه ساختار های محدود کننده بسیاری در تصمیمات خود هستند و بیشترین تلاش خود را صرف ایجاد کمترین اصطکاک با عوامل محدود کننده خود می کنند.

برای بسیاری از تحلیل گران حوزه روابط بین الملل، این پرسش مطرح بوده که آیا ویژگی های فردی تصمیم گیرنده در سیاست گذاری خارجی دارای نقش پررنگ تری است یا محیط و عوامل ساختاری؟ به نظر میرسد تحلیلگرانی که راه میانه ای برای پاسخ به این پرسش انتخاب کرده اند به واقعیات عینی نزدیک ترند اما آنچه به پیچیده شدن موضوع می افزاید اینکه میزان تاثیر هرکدام ازاین عوامل نه تنها وابسته به نوع نظام سیاسی، روال بروکراتیک، فرهنگ سیاسی جامعه، قدرت افکار عمومی و رسانه ها است بلکه حتی قابل تغییر با تحولات منطقه ای و جهانی یا تغییر روحیات رهبران کشورها است. در این راستا نقش فردی، در جهت گیری سیاست خارجی در دو دولت اوباما و ترامپ دستخوش تغییر زیادی شده که روحیات شخصی، سهم بزرگی در این دگرگونی داشته است.

معمولا در شرایطی که سیاست گذاری خارجی، بیشترتحت تاثیر نقش فردی رهبران است و نه تکوین شده در فرآیند بروکراتیک تصمیم سازی، منافع کوتاه مدت، موقتی و ملموس بیش از حد مورد توجه قرار گرفته واین امر، امکان ایجاد سیاست های غیر هم جهت و بعضا متضاد را فراهم میکند. تا جایی که  در همین دوره کوتاه ریاست جمهوری ترامپ برخی از تحلیلگران سیاست خارجی معتقدند که امروز آمریکا اصلا دارای سیاست خارجی نیست.

تلاش برای ایجاد توافقی سست با روسیه بدون توجه به تعارض منافع بلند مدت دو کشور، تلاش برای فروش تسلیحات به همه طرف های درگیر در بحران قطر و حمایت از ولیعهد جدید سعودی با روحیه ای ماجراجو، بدون توجه به نیاز بزرگترین محمل انرژی جهان به ثبات، در کنار انجام رفتارهای هنجار شکنانه و خارج از چارچوب در فضای داخلی و بین المللی، همه و همه نشان دهنده شخصی در راس نظام سیاسی آمریکا است که چندان قائل به ساختار های محدود کننده در تصمیم گیری نیست. به بیان دیگر ساختارها تا جایی برای او قابل تحمل است که در جهت خواسته فردی وی حرکت کند . در شرایط تعارض ، به ارتباط مستقیم با جامعه روی آورده ، هزینه تصمیمات خود را به کل سیستم منتقل می کند.

قطر در میان دیگر همسایگان عرب خود، نشان داده که نگاهی واقع بینانه تر به تحولات جهانی و اجتماعی داخلی خود دارد. از حرکت در مسیر اصلاحات مدنی، روند قانون گذاری و کشورداری تا توجه به اهمیت رسانه ها و اتخاذ دیپلماسی فعال و بینابین همگی نشان دهنده  نگاه بلند مدت قطر برای مطرح شدن به عنوان قدرتی منطقه ایست. از سوی دیگر به نظر می رسد که قطر به ادامه سیاست های فعلی دولت ترامپ چندان خوش بین نیست و حاضر نیست به هر قیمتی در اتحادی به ظاهر آهنین با آمریکا و سایر همسایگان عرب خود وارد شود.

عربستان : در مقابل، تصمیم گیری در هیئت حاکمه عربستان سعودی دارای مشابهات زیادی با رئیس جمهورفعلی امریکا است و دور از ذهن نخواهد بود که رسیدن به منافع مورد انتظار به طور سریع، توامان با صرف هزینه زیاد باعث اتخاذ سیاست های متعارض خواهد بود.

واقعیتی که باعث ایجاد شکاف در کشورهای عرب منطقه و نزدیکی ایران به قطر شده است. در این میان دستگاه دیپلماسی ایران به طور هوشمندانه به دنبال نزدیکی به اتحادیه اروپا و مسدود کردن هرگونه احتمال ایجاد اجماع جدید بر علیه خود در جامعه بین المللی است.

به اعتقاد نگارنده، در نظام سیاسی از نوع ایالات متحده، تناقضات ناشی از مطالب فوق الذکر بیش از آن است که امکان ادامه چنین روشی بدون بحرانی جدی وجود داشته باشد. از این روست که حتی از درون حزب جمهوری خواه، صداهایی در مورد جدایی مسیر این حزب از ترامپ شنیده می شود. دور از ذهن نیست که چنین شرایطی حتی به استیضاح ایشان و جایگزینی معاون اول تا پایان دوره 4 ساله بیانجامد.

دونالد ترامپ در دوره تبلیغات انتخابات خود به خوبی نشان داده که تکنیک مهار بحران با خلق بحرانی دیگر را به خوبی آموخته است و همانطور که اشاره شد تنها راه ادامه این راه، خلق بحران خواهد بود. از این رو نکته بسیار پراهمیت این است که اقداماتی از داخل کشور ، فرصت لازم برای ایجاد هرگونه بحران را به وجود نیاورد.

درسطح منطقه کشورهایی بازنده اصلی خواهند بود که منافع کوتاه مدت خود را در راستای شرایط امروز ایالات متحده تنظیم کرده یا به بیان دیگر به یک رهبری پر سر و صدا اطمینان کرده اند.