افزایش 100 درصدی خودکشی در خاورمیانه

نتايج يک مطالعه جدید نشان مي‌دهد که «خودکشي»، «دگرکشي» و «خشونت جمعی» در خاورميانه در مقايسه با ساير مناطق، روند افزايشي سريع‌تري یافته است.

به گزارش دیده‌بان علم ایران، این مطالعه که مربوط به ۲۲ کشور منطقه مدیترانه شرقی با جمعیتی حدود ۶۳۰ میلیون نفر است، در واقع، بخشی از یک پژوهش وسیع تحت عنوان «مطالعه جهاني بار بيماري‌ها، آسيب‌ها، و عوامل خطر (GBD)» است که توسط انستيتوي سنجش و ارزشيابي سلامت دانشگاه واشنگتن ، با همکاری ۲۳۰۰ محقق از ۱۳۲ کشور دنیا از جمله ۴۰ محقق ایرانی انجام شده و بيش از ۳۰۰ بيماري و آسيب را طی سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵، مورد بررسی قرار داده است. پژوهش یاد شده که هر ساله به‌روزرساني مي‌شود، يک پروژه سيستماتيک و علمي است که با هدف برآورد سلامت از ميان رفته‌ی ناشي از تمامي بيماريها، آسيب‌ها و عوامل خطر عمده به تفکيک جنس، سن و کشور طراحي و اجرا شده است. نتایج «مطالعه جهاني بار بيماري‌ها، آسيب‌ها، و عوامل خطر (GBD)» در مجله لنست منتشر شده است.

از این مطالعه بزرگ جهانی،  ۱۵ مقاله و ۳ سرمقاله مربوط به خاورمیانه استخراج و در آگوست سال ۲۰۱۷ میلادی در مجله بين‌المللي سلامت عمومی (International Journal of Public Health) و نتایج مربوط به ایران نیز در ۴ مقاله در مجله Archives of Iranian Medicine منتشر شده است.

نتایج  مطالعه ارزشمند بار بیماری‌ها، آسیب‌ها و عوامل خطر در مدیترانه شرقی که دکتر علي مکداد، دانشمند انستيتوي سنجش و ارزشيابي سلامت دانشگاه واشنگتن ، نویسنده اول آن است، روز شنبه در نشستی تحت عنوان «سیمای سلامت ایران و جایگاه آن در میان کشورهای منطقه خاورمیانه» با حضور دکتر رضا ملک‌زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر شهرزاد بازرگان حجازی،‌ استاد کالج پزشکی وابسته به دانشگاه یو سی ال ای، دکتر مازیار مرادی لاکه ، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران از نویسندگان اصلی مطالعه، تشریح شد.

دکتر رضا ملک‌زاده  در این نشست گفت: مجموعه مقالات مربوط به مدیترانه شرقی و ایران که همگی از «مطالعه جهاني بار بيماري‌ها، آسيب‌ها، و عوامل خطر (GBD)» استخراج شده اند به «مهمترین علل مرگ در منطقه مدیترانه شرقی و ایران» می پردازند و از آنها می توان به سیمای سلامت  کشورهای منطقه و ایران در زمینه هایی همچون: «سالهای از دست رفته عمر به دلیل مرگ زودرس یا ناتوانی (DALY) »، «افزايش سريع بيماري‌هاي غيرواگير و اعصاب و روان»، «بیماری‌های قلبی و عروقی»، «سرطان»، «صدمات ناشی از حمل و نقل»، «صدمات عمدی»، «اختلالات روانی»، «سلامت نوجوانان»، «ایدز»، «عفونت‌های دستگاه تنفس تحتانی»، «اسهال»، «چاقی»، «مرگ و میر در سنین کمتر از ۵ سال»  پی برد و از این جهت نتایج، بسیار حایز اهمیت هستند.

وی در ابتدا به مهمترین علل مرگ در منطقه مدیترانه شرقی بر اساس نتایج مطالعه یاد شده اشاره کرد و گفت: بیماری های ایسکمیک قلبی، بیماری های عروقی مغز (شامل سکته مغزی)، عفونت‌های تنفسی تحتانی، آسیب های ناشی از حوادث جاده ای، آسیب های ناشی از جنگ، دیابت، تولد نوزادان نارس، انسفالوپاتی نوزادی،بیماری مزمن انسدادی ریه، بیماری های اسهال، از مهمترین علل مرگ و میر در مدیترانه شرقی هستند.

به گفته دکتر ملک‌زاده اما بر اساس نتایج مطالعه انجام شده ، در ایران، مهمترین علل مرگ در ایران شامل بیماری های ایسکمیک قلبی، بیماری های عروقی مغز (شامل سکته مغزی)، آسیب های ناشی از حوادث جاده ای، بیماری های فلبی ناشی از پرفشاری خون، بیماری آلزایمر، سایر ییماری های قلبی عروقی، بیماری مزمن انسدادی ریه، دیابت، عفونت های تنفسی تحتانی، سرطان معده از مهمترین علل مرگ و میر به شمار می روند.

وی که از نویسندگان ایرانی همکار در «مطالعه جهاني بار بيماري‌ها، آسيب‌ها، و عوامل خطر (GBD)» است، گفت: اگر کشورهای منطقه را پس از استانداردسازی ساختار سنی و جنسی جمعیت، از نظر سال های از دست رفته عمر به دلیل مرگ زودرس یا ناتوانی (DALY)  رتبه بندی کنیم، ایران در رتبه دهم قرار می گیرد. در این رتبه بندی، سه کشور کویت، عربستان سعودی و قطر دارای بهترین وضعیت و سه کشور افغانستان، سومالی و جیبوتی دارای بدترین وضعیت و جزو سه کشور آخر هستند.

دکتر ملک زاده، با اشاره به این که بیماریهای قلبی و عروقی ، اولین علت مرگ و میر در بیشتر کشورهای منطقه مدیترانه شرقی و نیز ایران است، افزود: بیماری قلبی و سایر بیماری‌های قلیی-عروقی مانند سکته مغزی ، دلیل یک سوم مرگ‌و میر در کشورهای منطقه طی سال ۲۰۱۵ است.

سرطان، عامل یک دهم مرگ و میرها در کشورهای مدیترانه شرقی/ سرطان معده، کشنده ترین سرطان در ایران

رییس پزوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در ادامه به سهم سرطان در بروز مرگ و میرها در منطقه مدیترانه شرقی اشاره کرد و گفت: به طور تقریبی یک دهم مرگ‌و میرها در کشورهای منطقه در سال ۲۰۱۵ ناشی از سرطان هاست که مهمترین آنها شامل سرطان ریه، پستان و معده است. اما مهمترین علل مرگ ناشی از سرطان در ایران مربوط به سرطان های معده، ریه، لوسمی، مری، روده بزرگ، مغز، پستان، پروستات،  گروه سایر سرطان ها و سرطان کبد است.

در این مطالعه براي اولين بار مرگ‌ها و آسيب‌هاي ناشي از حمل و نقل و جابجايي در منطقه از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ گزارش شده است.

دکتر ملک زاده، در همین باره گفت: صدمات ناشی از حمل و نقل و حوادث جاده ای، چهارمین دلیل مرگ در کشورهای منطقه مدیترانه شرقی و سومین علت مرگ در ایران است.

به گفته وی ، میزان مرگ ناشی از حوادث جاده ای در ایران طی سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ به طور قابل توجهی کمتر شده است ولی هنوز هم ایران جزو کشورهایی با بالاترین میزان در منطقه و جهان است.

از سویی دیگر آن گونه که دکتر مکداد، نویسنده اول مطالعه می‌گوید: در سال ۲۰۱۵، اين حوادث هشتمين عامل مرگ و مير در سطح منطقه و دومين علت مرگ در قطر، عمان و امارات متحده عربي بودند. در قطر، ۲۰ درصد از کل مرگ‌ها ناشي از حوادث بوده‌اند. اين نسبت در عمان ۱۶درصد و در امارات متحده عربي ۱۴درصد بوده است. کمترين نسبت‌ها در پاکستان (۹٫۱درصد)، لبنان (۸.۱درصد)، و سومالي (۵.۱درصد) مشاهده شد.

به گفته وی نرخ مرگ و مير ناشي از  حمل و نقل و جابجایی در منطقه کاهش يافته است ولي ميزان کاهش آن از آمار جهاني کمتر است و حتي در ۳ کشور ليبي، پاکستان، و مصر، نرخ مرگ و مير ناشي از اين علت افزايش نيز پيدا کرده است.

دکتر مکداد می‌افزاید: « آسيب‌ها و مرگ و مير ناشي از حمل و نقل و جابجايي به اندازه HIV و ديابت بر سلامت عمومي تاثير دارند و همانند آنها، براي مقابله با آن، ترکيب پيشگيري با درمان و آموزش از ضروريات هستند.»

خودکشی ۳۰ هزار نفر در منطقه طی سال ۲۰۱۵ /افزایش ۱۰۰ درصدی خودکشی در خاورمیانه/دار زدن و مسمویت شایع ترین روش ها

دکتر ملک زاده، در ادامه به سهم «صدمات عمدی» در مرگ و میرهای منطقه خاورمیانه و ایران اشاره کرد و گفت: در سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۳۰ هزار نفر از مردمان ساکن کشورهای منطقه خاورمیانه خودکشی کرده اند که نسبت به ۲۵ سال گذشته افزایش ۱۰۰ درصدی را نشان می‌دهد، این در حالی است که تعداد موارد خودکشی در سطح جهان در همان مدت، ۲۰ درصد افزایش داشته است.

به گفته این دانشمند علوم پزشکی ایران، مطالعه فوق نشان داده است که دار زدن و مسموميت شايع‌ترين روش‌هاي خودکشي در خاورميانه هستند.

وی گفت: در سال ۲۰۱۵، همچنین ۳۵ هزار نفر به دلیل خشونت‌هاي بين فردي فوت شدند. مرگ و مير ناشي از اين دو علت طي ۲۵ سال گذشته (۱۹۹۰ تا ۲۰۲۵) به ترتيب ۱۰۰ درصد و ۱۵۲ درصد افزايش پيدا کرده است. در ساير مناطق جهان طي همين بازه زماني تعداد مرگ و مير ناشي از خودکشي و خشونت بين فردي به ترتيب ۱۹ درصد و ۱۲درصد افزايش پيدا کرده است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: حدود ۸۴ درصد از مجموع موارد مرگ ناشی از جنگ و اقدامات قانونی (مانند اعمال قانونی زور توسط پلیس) در جهان، در منطقه مدیترانه شرقی اتفاق می افتد.

۱۱ میلیون سال عمر از دست رفته بر اثر اختلالات روانی در منطقه طی سال ۲۰۱۵

در ادامه، دکتر مازیار مرادی لاکه، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران و از نویسندگان اصلی «مطالعه بار بيماري‌ها، آسيب‌ها، و عوامل خطر (GBD) در مدیترانه شرقی، به وضعیت منطقه از نظر بیماری های اختلالات روانی (افسردگی، اضطراب، بیماری دوقطبی و اسکیزوفرنی اشاره و روند این بیماری را رو به رشد توصیف کرد و گفت: اختلالات روانی و مصرف مواد در مجموع ششمین علت از بین رفتن سالهای عمر بر اثر مرگ زودرس یا ناتوانی در منطقه مدیترانه شرقی است. اختلالات روانی منجر به حدود ۱۱ میلیون سال زندگی همراه با ناتوانی (YLDs) در کشورهای منطقه خاورمیانه طی سال ۲۰۱۵ شده است. همچنین ۱۸ میلیون سال عمر به علت مصرف مواد مخدر در کشورهای منطقه از بین رفته است.

۲ میلیون سال عمر از دست رفته در ایران بر اثر اختلالات روانی و مصرف مواد طی سال ۲۰۱۵

وی گفت: مجموعه اختلالات روانی و مصرف مواد، سبب از بین رفتن حدود ۲ میلیون سال عمر در ایران در سال ۲۰۱۵ شده است، به نحوی که اختلالات روانی با وجود غیرکشنده بودن، دومین عامل از بین رفتن سال های عمر در ابران پس از بیماری های قلبی-عروقی هستند.

این دانشمند ایرانی خاطرنشان کرد: افسردگي و اختلالات اضطرابي شايعترين اختلالات اعصاب و روان هستند و هر دو  آنها در زنان شيوع بيشتري در مقايسه با مردان دارند.

به گفته وی، با جهاني شدن و افزايش شهرنشيني در اکثر جوامع، زنان با استرس بيشتري مواجه خواهند بود که عوارض آن بر کل خانوار و به ويژه بر کودکان تحميل خواهد شد.

نقش مهم مصرف مواد در اختلالات روانی در ایران

دکتر مرادی لاکه همچنین گفت: در ایران اهمیت مصرف مواد بیشتر است به نحوی که پس از افسردگی و بالاتر از سایر اختلالات روانی قرار می گیرد. مقایسه آمار سالهای ۱۹۹۰ و ۲۰۱۵ نشان می دهد اهمیت کلیه اختلالات روانی ( از نظر سهم آنها از کل بار بیماری ها ) طی این دوران افزایش یافته است.

به گفته این نویسنده اصلی مطالعه ، بر خلاف بسیاری از بیماری های دیگر، بار این اختلالات ( به ازای واحد جمعیت) در طول زمان کاهش نیافته است و بار اختلالات روانی در کشورهایی با درآمد بالا ، متوسط و پایین در منطقه مدیترانه شرقی تفاوت فاحشی را نشان نمی‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: بار اختلالات روانی در همه سنین به جز افراد زیر ۱۵ سال در زنان بیشتر از مردان است . همچنین بیشترین میزان بار اختلالات روانی مربوط به سنین جوانی است و حداکثر آن در سنین ۳۵ تا ۳۹ سال دیده می‌شود.

دکتر مرادی لاکه افزود: بر اساس استانداردسازی سنی ، می‌توان گفت بار اختلالات روانی در منطقه مدیترانه شرقی بیش از متوسط جهانی آن است. با در نظر گرفتن شاخص اجتماعی و جمعیت شناختی کشورهای منطقه بار مشاهده شده اختلالات روانی در این منطقه از بار مورد انتظار آن بیشتر است و این درحالیست که متاسفانه بسیاری از افراد که در این منطقه با اختلالات روانی زندگی می کنند، از دریافت درمان مناسب محروم هستند . اما برخی کشورهای منطقه مانند قطر ، راهبردهای مشخصی را برای افزایش دسترسی به خدمات سلامت روان و بهره مندی مردم از آنها تدوین کرده اند. در ایران نیز ادغام خدمات سلامت روان در مراقبتهای اولیه بهداشتی به طور جدی دنبال می‌شود. هر چند که هنوز با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد.

دکتر مرادی لاکه همچنین خاطرنشان کرد: کمبود روانپزشکان و متخصصين اعصاب و روان و ناکافي بودن بودجه براي ارايه اين دسته از خدمات، معضل بيماري هاي اعصاب و روان را تشديد کرده‌اند.

وی گفت: بر اساس این مطالعه، در سطح منطقه خاورميانه، به طور متوسط به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، ۷ پزشک وجود دارد. در کشورهايي نظير ليبي، سودان و يمن، تعداد روانپزشکان به ازاي هر ۱۰۰ هزار نفر حدود نیم (کمتر از یک نفر) است، این درحالیست که در مقايسه، در کشورهاي اروپايي بين ۹ تا بيش از ۴۰ روانپزشک به ازاي هر ۱۰۰ هزار نفر جمعيت، خدمات تخصصي اعصاب و روان ارايه مي‌دهند.

این متخصص بیماری های اعصاب و روان افزود: براي توسعه زيرساخت و پروژه‌هاي فعلي به منظور مقابله با اين چالش که در نقطه تلاقي سلامت با مواجهه‌هاي محيطي و برابري اجتماعي و اقتصادي قرار گرفته است، به يک برنامه جامع نياز داريم.

تغذیه نامناسب مهمترین عامل خطر سالهای از دست رفته زندگی

به گزارش دیده‌بان علم ایران، آن گونه که دکتر علی مکداد، نویسنده مسوول مطالعه می‌نویسد:  تغذيه نامناسب، مهمترين عامل خطر سال‌هاي از دست رفته زندگي بر اثر ناتواني (DALY) در منطقه است. مردم در بسياري از کشورها از سوء تغذيه و در عين حال از تغذيه نامناسب که به بيماري منتهي مي‌شود رنج مي‌برند. علاوه بر اين، مصرف سيگار و فشار خون بالا از عوامل مهم DALY در منطقه هستند.

وی می‌افزاید: در خاورميانه، درآمد سرانه ناخالص ملي در طيفي از ۱۳۴ هزار و ۴۲۰ دلار در قطر تا ۲ هزار دلار در افغانستان قرار دارد. بر اساس داده‌هاي بانک جهاني، نسبت مردمي که زير خط فقر ملي زندگي مي‌کنند در ۷ کشور  خاورميانه بيش از ۲۰ است و این کشورها شامل افغانستان (۳۶درصد)، مصر (۲۲درصد)، عراق (۲۳درصد)، پاکستان (۲۲درصد)، فلسطين (۲۲درصد)، سودان (۴۷درصد)، و يمن (۳۵درصد) هستند.

به گفته نویسنده مسوول  «مطالعه جهاني بار بيماري‌ها، آسيب‌ها، و عوامل خطر (GBD)» در مدیترانه شرقی، از این میان،‌ در ۵ کشور ، حدود دو سوم جمعيت، امنيت غذايي ندارند که این کشورها شامل افغانستان (۳۴درصد)، عراق (۳۰درصد)، پاکستان (۳۰درصد)، سودان (۳۳درصد)، و يمن (۳۶درصد) هستند. همچنین بسياري از کشورها در منطقه با چالش هاي محيطي جدي از جمله کمبود آب، افزايش دما، و توفان‌ها شن مواجه هستند.

در ادامه این نشست،  دکتر ملک‌زاده  به شایع‌ترین خطر سلامتی نوجوانان در منطقه خاورمیانه اشاره کرد و گفت: مصرف سیگار و شاخص توده بدنی (BMI) بالا شایع‌‌ترین خطر سلامتی در نوجوانان منطقه خاورمیانه به شمار می‌روند. همچنین نرخ شیوع بارداری در سنین نوجوانی بالاست و بسياري از کشورها نرخ بالايي از بارداري در سنين نوجواني را تجربه می‌کنند. همچنین نیاز برآورده نشده برای پیشگیری از بارداری در سنین نوجوانی در بسیاری از کشورهای منطقه بالا است .

به گفته استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این مطالعه همچنین، براي اولين بار روند مرگ و مير ناشي از بيماري HIV / ايدز در مجموع از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ برآورد شده است که این نتایج نشان  می‌دهد نرخ مرگ و مير ناشي از  HIV / ايدز طي اين مدت ۱۰ برابر شده است و  بيشترين موارد مرگ در ۳ کشور جيبوتي، سومالي، و سودان رخ داده اند. کشور جیبوتی با مرگ و میری معادل ۴۶ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر بالاترین میزان مرگ و میر ناشی از ویروس HIV یا ایدز را در کشورهای منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۵ داشته است.

دکتر ملک‌زاده ادامه داد: در منطقه خاورمیانه نیز، مرگ و میر ناشی از ویروس HIV / ایدز  در سال ۲۰۱۵ روند افزایشی نشان می‌دهد و نتایج مطالعه حاکیست افراد مبتلا با سرعت بیشتری می میرند. این در حالی است که درمان‌های ضدویروسی در دسترس هستند.

رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران سپس  نقش عفونت دستگاه تنفسی تحتانی در مرگ و میرها را مورد اشاره قرار داد و افزود: عفونت‌های دستگاه تنفس تحتانی سومین علت مرگ و میر در کشورهای منطقه مدیترانه شرقی و نهمین علت در ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی هستند. میزان سال های از دست رفته عمر ناشی از عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی در ایران، بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵، بیش از ۸۵   درصد کاهش یافته است.

دکتر ملک‌زاده درباره سهم بیماری اسهال در میان ۱۰ علت مرگ‌و‌میر زودرس در کشورهای منطقه اشاره کرد که به گفته وی نتایج مطالعه، نشان داده است، اسهال در سال ۲۰۰۵ میلادی رتبه ۵ را در بین ۱۰ علت مرگ و میر داشته و در سال ۲۰۱۵ رتبه آن به ۹ کاهش یافته و بیانگر کاهش شیوع آن است.

وی خاطرنشان کرد:  در ایران، بیماری‌های اسهال به شدت کاهش یافته‌اند و دیگر جزو علل مهم مرگ و میر تلقی نمی‌شوند؛ در حالی که در سال ۱۹۹۰، دهمین علت کلی مرگ بوده است.

مجری بزرگترین مطالعه کوهورت خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران، به شیوع چاقی در خاورمیانه و ایران اشاره کرد و ضمن هشدار جدی نسبت به روند شیوع چاقی و اضافه وزن در جهان و نیز گفت: شیوع چاقی در کشورهای منطقه خاورمیانه از سال ۱۹۸۰ به میزان ۳۷ درصد رشد داشته به طوری که امروز از هر ۵ بزرگسال یک نفر مبتلا به چاقی است.

وی به رتبه کشورهای منطقه خاورمیانه در شیوع چاقی اشاره کرد و گفت: در میان کشورهای منطقه خاورمیانه، قطر و کویت بیشترین شیوع چاقی در میان بزرگسالان و کودکان را دارند.

در ایران حدود ۷۰ درصد بزرگسالان، چاقی یا اضافه وزن (نمایه توده بدنی بیش از ۲۵ کیلوگرم بر متر مربع) دارند. همچنین  حدود ۱۴ درصد افراد زیر ۲۰ سال ایرانی دچار چاقی و اضافه وزن هستند.

وی ایرانی‌ها را جزو کم‌تحرک‌ترین مردم جهان خواند و گفت: بیش از ۹۰ درصد مردم ما تحرک کافی ندارند که افزایش شهرنشینی از ۳۰ به ۷۰ درصد و صنعتی و ماشینی شدن زندگی بر این آمارها بسیار تاثیرگذار بوده است.

به گفته دکتر ملک‌زاده،‌همچنین ۱۰ درصد ایرانی‌ها دیابت دارند که افزایش شیوع این بیماری نیز با بی‌تحرکی ارتباط زیادی دارد.

دکتر ملک‌زاده سپس درباره میزان مرگ و میر سنین کمتر از ۵ سال در خاورمیانه گفت: روند مرگ‌ها در کودکان زير ۵ سال در منطقه خاورمیانه با سرعت کمتري از ميزان جهاني کاهش یافته و ۸۰ درصد از کل مرگ‌هاي کودکان در سطح منطقه در شش کشور  افغانستان، پاکستان، سومالي، سودان جنوبي، سودان و يمن رخ داده‌اند و سه کشور سودان، افغانستان، و پاکستان جزو ۱۰ کشوري هستند که بيشترين نرخ مرگ و مير کودکان در جهان متعلق به آنهاست.

 پنج علت اصلی مرگ و میر زیر ۵ سال منطقه/جنگهایی که نتایج کاهش بیماری‌های واگیر را جبران کردند!

وی افزود: عوارض نوزادی ناشی از تولد زودهنگام ، انسفالوپاتي نوزادي، عفونت‌هاي دستگاه تنفسي تحتاني، نقایص مادرزادي، و بيماري هاي اسهالي پنج علت اصلی مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال منطقه هستند.

 دکتر ملک‌زاده گفت: نتایج این پژوهش همچنین حاکیست پنج علت اصلي مرگ و مير زير ۵ سال شامل عوارض نوزادي تولد زودهنگام، انسفالوپاتي نوزادي، عفونت‌هاي دستگاه تنفسي تحتاني، نقایص مادرزادي، و بيماري هاي اسهالي هستند.

به گزارش دیده‌بان علم ایران دکتر علی مکداد، نویسنده اول مطالعه نیز تاکید می‌کند: بيماري‌هاي واگير و عواقب فجايع طبيعي از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ در خاورمیانه کاهش چشمگيري داشته‌اند. با اين حال، اين پيشرفت‌ها با افزايش عواقب جنگ، آسيب به خود و اختلالات اعصاب و روان خنثي شده‌اند.

وی می‌افزاید: نتايج اين مطالعه، اهميت تلاش براي مقابله با مشکل آلودگي هواي محيطي را نيز نشان مي‌دهد.

به گفته مکداد، در سال هاي اخير، روند بسياري از پيشرفت‌ها در سلامت در برخي از کشورها کند شده است و بسياري از چالش‌هاي سلامت که قبلا تحت کنترل بوده‌اند مجددا پديدار شده‌اند. اين مطالعه به وضوح نشان مي‌دهد که آينده سلامت در منطقه در خطر جدی است. خشونت نهادينه شده و مهارنشدني در منطقه خاورمیانه، نسلي از کودکان و نوجوانان گم شده به بار آورده است و در صورتي که راه حلي براي بازگرداندن ثبات به منطقه يافت نشود، آينده خاورميانه تاريک خواهد بود.»

امام جمعه بجنورد: باید از حوادث سوریه درس دشمن شناسی گرفت

تماشاخانه

دور از دسترس ترین نیایشگاه جهان / سفر به کلیسایی که در بالای کوه و جای عجیبی ساخته شده (فیلم)

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

فیلم های دیگر