جذب 80 میلیون توریست توسط فرانسه 60 میلیون نفری/ ایران به فکر جذب توریست های ثروتمند منطقه باشد

عصر ایران؛ یوسف ناصری- در سال 2016 تعداد یک میلیارد و 235 میلیون سفر بین المللی در سطح جهان انجام شده و درآمدی در حد هزار و 220 میلیارد دلار، نصیب کشورهایی شده که جذب توریست داشته اند.

در سال 2016 فرانسه در حد 82 میلیون و 300 هزار نفر جذب توریست را به نام خود ثبت کرده و در زمینه جذب بیشترین گردشگر، رتبه اول دنیا را به دست آورده و کشورهای آمریکا و اسپانیا در رتبه دوم قرار گرفته اند.

اما کشور ایالات متحده با کسب درآمد 206 میلیارد دلاری، رتبه اول را از لحاظ درآمد کسب کرده و اسپانیا و تایلند به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.

عصر ایران با علی رحیم پور در مورد علل و عوامل جذب توریست توسط کشورهای پیشتاز جهان در این حوزه گفت و گو کرد و همچنین اشاره ای هم به ایران شد که چگونه می تواند درآمد حاصل از جذب توریست را افزایش بدهد.

رحیم پور، دکترای جغرافیای سیاسی دارد. عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری است و کتاب هایی تالیفی از جمله «بازاریابی گردشگری»، «یازار جهانگردی ژاپن» و«بازار جهانگردی چین» در کارنامه خود دارد. گفت و گوی عصر ایران با دکتر رحیم پور را در این زمینه می خوانید.

*در گزارش سازمان جهانی گردشگری وابسته به سازمان ملل متحد، تعداد توریست های سال 2016 و درآمد حاصل از صنعت توریسم اعلام شده. طبق این گزارش فرانسه در سال گذشته میلادی 82 میلیون جذب گردشگر خارجی داشته و بیشترین جذب توریست را به نام خودش ثبت کرده است.
در سال های اخیر فرانسه بیشترین جذب توریست را داشته و همیشه در رتبه اول بوده. چگونه فرانسه در جذب توریست چنین موفقیتی به دست آورده است؟

-عمدتا از سال 1980 فرانسه به این نتیجه رسید که می تواند به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری، اول در اروپا مطرح شود. بر این اساس خودش را در اروپا مطرح کرد.

فرانسه به خاطر قلمرو فرهنگی در ابتدا شروع کرد برای جذب گردشگران منطقه خودش و همسایگان و بعد هم به قلمرو استعماری گذشته خودش ورود پیدا کرد که شمال آفریقا یعنی کشورهایی مثل الجزایر و مراکش بود.

فرانسه، بازاری را برای کشورهای فرانسوی زبان فراهم کرد و شروع کرد برای آموزش زبان فرانسه در این کشورها و همچنین مشوق هایی گذاشت برای پذیرش دانشجو که بتواند همچنان قلمرو فرهنگی خودش را حفظ کند.

فرانسه بعدها در بخش های اقتصادی ورود پیدا کرد و خودش را به عنوان یک مرکز در تنوع غذایی و نوشیدنی های جهان معرفی کرد.

همچنین فرانسه بر کشورهای شمال اروپا تمرکز کرد. به خاطر این که فرانسه روزهای آفتابی زیادی دارد. تلاش کرد بتواند شهروندان کشورهای شمال اروپا از جمله سوئد را جذب کند. بعد از فروپاشی شوروی، بخش عمده ای از شهروندان کشورهای بلوک شرق و همچنین روسیه را جذب کرد.

*فرانسه در سال 2014 تعداد 83.7 میلیون نفر توریست جذب کرده است. در سال 2015 این تعداد به 84.5 رسیده و در 2016 با 2 درصد کاهش به 82.3 میلیون نفر رسیده. در همه سال های اخیر فرانسه سالیانه بیش از 80 میلیون توریست جذب کرده است و در حد جذب 83 یا 84 یا 82 میلیون توریست مانده . آیا ظرفیت فرانسه در همین حد است و بیشتر از این نمی تواند جذب گردشگر خارجی داشته باشد؟

-فرانسه به عنوان یک مقصد سنتی گردشگران، همچنان در دنیا مطرح است. فرانسه در حوزه خرید و در حوزه تفریح و در حوزه باستان شناسی مطرح است. همچنین در خصوص پاریس به عنوان شهر موزه ای دنیا، موزه لوور را راه اندازی کرد و برای بازسازی و نوسازی آثار دوره انقلاب صنعتی کارهای زیادی انجام داد.

بیش از 60 درصد از توریست هایی که به فرانسه می روند از کشورهای منطقه یعنی از کشورهای همسایه خودشان جذب می کنند. اما فرانسه در جذب گردشگر با دو مشکل مواجه شده. البته اسپانیا نیز همین مشکل را پیدا کرده است.

خیلی از شهرهای اسپانیا، دیگر اصلا جوابگوی پذیرش گردشگر نیستند به خاطر انبوه گردشگری که به این کشور سفر می کنند. فرانسه، امکانات بیشتری نسبت به کشورهای دیگر اروپایی دارد ولی الان معضل اولی که برای فرانسوی ها ایجاد شده  این است که فرانسه برای بار چهارم و پنجم گردشگران را جذب کند. 

الان توریست های منطقه اروپا یا کشورهایی که در حوزه جنوب شرق آسیا تعریف می شوند معمولا این توریست ها، یک بار یا دو بار به فرانسه سفر می کنند. فرانسه از پذیرش گردشگران اشباع شده.

*آلمانی ها در یک سال 13 میلیون نفرشان به فرانسه سفر کرده اند. تصور شما این است که در سال های بعد این تغییر و تحول اتفاق می افتد و مردم کشورهایی مثل آلمان و بلژیک که «فرانسه دوست» هستند به کشورهای دیگر سفر خواهند کرد؟

-الان بحث تعریف مقاصد جدید گردشگری و شکل گیری کشورهای نوظهور در حوزه گردشگری،  مطرح است. این که ما الان می بینیم کشورهای آفریقایی، رشد قابل قبولی برای جذب گردشگر دارند به خاطر این است که اروپا بیش از این ظرفیت لازم را برای جذب گردشگر ندارد.

علت جذب گردشگر، تسهیلات گردشگری است که شامل اقامت و پذیرایی و حمل و نقل است. اما شلوغ بودن باعث کاهش جذب توریست می شود. در شهر «لیل» فرانسه به علت حجم زیاد گردشگر، واقعا امکان گرفتن عکس سخت شده. امروز گردشگران از زندگی شهری و جاذبه های شهری مثل پاریس خسته شده اند و دنبال اکوتوریسم(طبیعت گردی) و ژئوتوریسم(جاذبه های طبیعی) هستند.

لذا فرانسه و ایتالیا در حقیقت به نقطه اوج جذب گردشگری رسیده اند. وقتی توریست به این کشورها و شهرهای آنها سفر می کند به او خوش نمی گذرد.

*در سال 2014 فرانسه معادل 54 میلیارد دلار از محل توریسم درآمد داشته است و در سال 2016 فقط 42 میلیارد دلار. این جذب درآمد عمدتا در چه بخشی است؟

-هزینه گردشگر در کشورهای اروپایی به این صورت است که بین 60 تا 70 درصد هزینه ها صرف اقامت می شود. حدود 20 درصد هزینه حمل و نقل می شود و 10 درصد هم بحث خرید و تورگردانی است.

در همه جای دنیا هم یک قاعده است که عمده هزینه ها صرف اقامت و پذیرایی گردشگران می شود.

*توریست ها فرانسه را عمدتا به عنوان یک هدف تاریخی و دیدن موزه ها و به اضافه این که آفتاب خوبی دارد انتخاب می کنند؟

-فرانسه در جاذبه های فرهنگی، تاریخی، طبیعی و انسان ساخت، در رتبه اول است. برج ایفل، ساخت دست انسان است. خیلی ها می خواهند بروند کنار برج ایفل و فقط عکس بگیرند. الان خیلی از چینی ها که به آنجا می روند فقط می خواهند عکاسی کنند.

موزه لوور پاریس تنوع زیادی دارد و کشورهای دیگر نتوانسته اند به آن حد برسند. بخش ایران موزه لوور شهر پاریس، خیلی قوی تر از موزه ایران باستان واقع در شهر تهران است.

فرانسه این قابلیت را ایجاد کرده است. الان فرانسه خیلی تلاش می کند که روستاهای گردشگری را راه بیندازد. چون شهر قابلیت بیشتری ندارد. حتی خود فرانسوی ها به روستا گردی و بوم گردی علاقه مند شده اند.


*کشورهای ایالات متحده آمریکا و اسپانیا رتبه های دوم و سوم جذب توریست را به دست آورده اند. آمریکا 75 میلیون و 610 هزار توریست و اسپانیا 75 میلیون و 560 هزار توریست جذب کرده اند.
دو کشور آمریکا و اسپانیا چه خصوصیاتی دارند که هر کدام حدود 75 میلیون گردشگر خارجی جذب کرده اند؟

-اجازه بدهید که در مورد فرانسه بحث را تمام کنیم که اصلا علت فرانسه چه بوده است. فرانسه تسهیلات اقامتی و پذیرایی، حمل و نقل، تورگردانی و خرید را مهیا کرده و برای جذب اینهمه گردشگر در این 5 مولفه موفق بوده است.

اخیرا فرانسه تلاش کرده که بتواند در حوزه اکوتوریسم و ژئوتوریسم وارد شود و تورهای توریستی علمی و تفریحی را توسعه بدهد. از این طریق می خواهند برای کسانی که جاذبه های فرهنگی و تاریخی فرانسه جذابیت ندارد، حالا بیایند به حوزه های طبیعی ورود پیدا کنند.

بحث دوم این است که فرانسه توانسته است بزرگترین مرکز برگزاری نمایشگاه ها، جشنواره ها و سمینارها باشد. جشنواره سینمایی کن معروف است. یا نمایشگاه های بین المللی گردشگری را برگزار می کند.

حوزه بعدی این است که در حوزه غذایی فعال شده. می گوید اگر می خواهید خوب بخورید و خوب بنوشید به فرانسه بیایید. بزرگترین جشنواره های غذایی در فرانسه برگزار می شود.

* بحث های دیگر می تواند به فرانسه ارتباط پیدا کند. به نظر شما، آمریکا و اسپانیا چطور توانسته اند در رتبه های دوم و سوم دنیا در جذب توریست قرار بگیرند؟

-آمریکا جذابیت خاص خودش را دارد. اول به خاطر آن وسعت سرزمینی که 50 ایالت دارد و در واقع 50 کشور است.

آمریکا تلاش بسیار زیادی در حوزه برند سازی و معرفی این کشور به عنوان مرکز دموکراسی دنیا و مرکز آزادی خواهی و مرکز تنوع اقلیمی و مرکز تنوع خرید، انجام داده است.

در فرانسه هم اگر از شهروندان فرانسوی بپرسید که دوست دارید به چین بروید یا روسیه یا ژاپن یا آمریکا، می گویند می خواهیم به آمریکا برویم.

*ایالات متحده آمریکا حدود 300 میلیون نفر جمعیت دارد و فرانسه 60 میلیون. اما فرانسه سالانه 83 یا 82 میلیون توریست جذب می کند که بیش تر از جمعیت آن است و آمریکا در حد 75 میلیون نفر. چرا تناسب ندارد تعداد جذب توریست آمریکا با جمعیت آن کشور؟

-برای مثال از رومانی می توانند با قطار به فرانسه بروند و شب در قطار بخوابند و هزینه اقامت هم ندهند. روز هم بروند آنجا را بگردند.

آمریکا این طور نیست. اگر به آمریکا سفر می کنند خیلی جاهای آمریکا را می خواهند ببینند.
برای مثال وقتی یک شهروند ایرانی به آمریکا سفر می کند حتما دوست دارد به لس آنجلس برود. می خواهد برود واشنگتن را ببیند و نیویورک را هم ببیند. برای هر یک از این پروازها حداقل باید 500 دلار پول بدهد.

آمریکا تنوع اقلیمی و سرزمینی دارد. فردی که می خواهد دریاچه های پنجگانه را در مرز آمریکا و کانادا ببیند و بعد بخواهد خلیج مکزیک را ببیند حداقل باید 2 هزار دلار برای حمل و نقل پرداخت کند.

در فرانسه متوسط اقامت برای توریست ها بین 3 تا 5 شب است و در ایالات متحده متوسط اقامت بین 7 تا 12 روز است. لذا یکی از علل اصلی که تعداد گردشگران آمریکایی کم است ولی درآمدش زیاد است به خاطر این است  که میزان اقامت در آنجا بالا هست و عامل دوم، تنوع اقلیمی است.

سومین بحث که در مورد آمریکا این است که جذب توریست ها را به صورت گزینشی انجام می دهد. یعنی آمریکا تلاش بسیار زیادی داشته است که ژاپنی ها و چینی ها که بیشترین پول را خرج می کنند جذب کند.

در جزایر هاوایی در تمام خیابان ها، درخت گیلاس کاشته اند. برای این که بتوانند ژاپنی ها را جذب کنند تغییراتی در این درختان ایجاد کرده اند که در مدت سه ماه سال درختان گیلاس آنجا شکوفه می دهند. به همین دلیل ژاپنی ها برای مراسم عقد و عروسی شان به جزایر هاوایی می روند و این مراسم را برگزار می کنند.

ایالات متحده، مهمترین مقصد توریست های اروپایی شده و الان بیشترین تقاضای توریست های روسیه و برخی کشورهای دیگر، سفر به ایالات متحده است. پولداران روسیه، پولداران هند، ژاپنی ها و جدیدا چینی ها  که خیلی شدت پیدا کرده است، همه به آمریکا می روند.

بالاخره آمریکا همچنان در حوزه های مختلف رده اول را دارد. ما وقتی از خیلی از مسئولان کشورمان می پرسیم که فرزندت را برای تحصیل می خواهی به آلمان بفرستی یا آمریکا، می گویند آمریکا.

از طرف دیگر بیش از 70 درصد دانشجویان دانشگاه های مهم آمریکا، شهروندان خارجی هستند. در حد 60 تا 70 درصد دانشجویان دانشگاه هاروارد یا دانشگاه بِرِکلی، شهروندان غیر آمریکایی هستند.

در آمریکا توریست های فامیلی زیادی جذب کرده اند. بیش از 3 میلیون ایرانی در آمریکا هستند. همین که اعضای خانواده این دانشجویان از ایران به آمریکا بروند بازار بزرگی است.

*در سال 2012 آمریکا فقط 128 میلیارد دلار درآمد توریسم داشته و در سال 2016 درآمد این کشور در همین حوزه به 206 میلیارد دلار رسیده است. پهناور بودن آمریکا،  جذب دانشجو و سفر اعضای خانواده این دانشجویان و افزایش مدت اقامت توریست ها در آمریکا را در جذب این مقدار درآمد موثر می دانید؟

-بله. بخش عمده ای از درآمد  هم مربوط به حمل و نقل است. از هر نقطه دنیا که می خواهند به آمریکا بروند هزینه بسیار بالایی دارد. الان ما گران ترین بلیت هواپیما به مقصد استرالیا داریم و آمریکا.

در آمریکا بین 40 تا 50 درصد هزینه گردشگران، صرف حمل و نقل می شود. هزینه هتل در اروپا بین 60 تا 70 درصد است و هزینه حمل و نقل هم 20 درصد است. پراکندگی جغرافیایی هم در آمریکا تاثیر می گذارد.

اگر بخواهند دره ای مثل گرند کانیون(دره بزرگ) را ببینند یا دره مرگ را در آمریکا ببینند باید 1000 دلار برای آنها هزینه کنند.

*هزینه هتل در آمریکا نسبت به هزینه 70 درصدی فرانسه کمتر می شود؟

-کمتر می شود ولی توریست مجبور است پول بیشتری خرج کند. یک توریست ممکن است برای 5 روز با 1000 دلار به فرانسه برود ولی برای رفتن به آمریکا باید 2000 دلار هزینه کند. هزینه هتلینگ(اقامت) در آمریکا کاهش پیدا نمی کند ولی توریست مجبور است پول بیشتری در آمریکا هزینه کند.

*اسپانیا در سال 2016 تعداد 75 میلیون توریست جذب کرده و رتبه سوم را کسب کرده ولی از لحاظ درآمد ناشی از توریسم رتبه دوم دنیا را به دست آورده است. به نظرتان چرا اسپانیا از لحاظ درآمد توریسم چنین موفقیتی داشته است؟

-اسپانیا یکی از کشورهای جهان است که مقصد سنتی و اصلی گردشگری بوده است.

* اسپانیا 60 میلیارد دلار در سال 2016 درآمد توریستی داشته است. فرانسه که بیشترین جذب توریست بین همه کشورها را داشته و اول شده فقط 42 میلیارد دلار درآمد داشته است.

-اسپانیا بالاخره به عنوان یک مقصد سنتی گردشگری است و در جذب گردشگران مسلمان، خیلی موفق بوده. اسپانیا برای دو نوع گردشگر، مقصد اصلی است. یکی که کشورهای اسپانیایی زبان آمریکای جنوبی و آمریکای مرکزی است. اصلا در نمایشگاه گردشگری  فیتور اسپانیا، عمدتا اسپانیایی زبان ها حضور پیدا می کنند.

 

*در رتبه دوم جذب توریست توسط اسپانیا، کشورهای مسلمان هستند؟

-اکثر پولداران عرب حوزه خلیج فارس به اسپانیا علاقه مندند.

*به خاطر عرب های پولدار است که اسپانیا توانسته است 18 میلیارد دلار بیش تر از فرانسه جذب درآمد داشته باشد؟

-اسپانیا یکی از مقاصد اصلی عرب های مسلمان در منطقه خاورمیانه و جنوب خلیج فارس و شمال آفریقا است. این یک عامل بزرگ است که دائمی می روند. یعنی اکثرا در اسپانیا ویلا و خانه خریده اند و در فصل های مختلف به آنجا سفر می کنند. دوم، کشورهای حوزه کارائیب و آمریکای جنوبی هستند.

همچنین اسپانیا تلاش کرده است به عنوان یکی از مراکز توریسم ورزشی مطرح شود. فرض کنید لالیگا(لیگ برتر فوتبال اسپانیا) از سراسر دنیا طرفدار دارد. برای مثال ژاپنی هایی که طرفدار تیم بارسلونا هستند به اسپانیا مسافرت می کنند که بازی تیم بارسلونا را با یک تیم دیگر تماشا کنند.

اسپانیا در جذب توریسم ورزشی هم موفق بوده است. یک دفعه می بینید 100 هزار نفر برای دیدن بازی های فوتبال به اسپانیا می روند.

*بالاخره آیا بیشترین درآمد اسپانیا از گردشگری از محل جذب توریست های عرب ثروتمند است؟

- بخشی از درآمد توریستی اسپانیا از طریق عرب های ثروتمند است. نمی توانیم بگوییم این عامل در رتبه اول است یا دوم است.

*همه این عوامل تاثیر دارد در این که توریست ها در اسپانیا خیلی بیش تر خرج کنند و هزینه کنند نسبت به فرانسه؟

-البته مورد چهارمی هم در اسپانیا مطرح است که بحث برندینگ پوشاک و کفش است. اسپانیا، خودش را به عنوان یک مرکز خرید در دنیا معرفی کرده. خیلی از برندهای معروف دنیا، متعلق به اسپانیا و ایتالیا است. برند «زارا» یک برند اسپانیایی در حوزه پوشاک است.

خیلی ها دوست دارند برای مد و آخرین فشن های دنیا که در ایتالیا و اسپانیا برگزار می شود بروند و از آنجا خرید کنند.

*در سال 2016 کل درآمد جهانی توریسم هزار و 220 میلیارد دلار بوده و بنا به گفته مسئولان کشورمان، ایران 8 میلیارد دلار از توریسم درآمد کسب کرده است. در حالی که درآمد فرانسه از این محل 42 میلیارد دلار بوده و درآمد آمریکا صرفا از جذب توریسم 206 میلیارد دلار بوده است.
آیا امکان این وجود دارد که ایران بیش تر از این رقم فعلی درآمد کسب کند و اشتغال زایی هم اتفاق بیفتد؟

-صد در صد. اصلا نباید شک کرد. ایران هیچ چاره ای ندارد به جز این که برای افزایش درآمد ارزی و افزایش اشتغال به سوی حوزه گردشگری بیاید. در حوزه کشاورزی با مشکل مواجه هستیم. در حوزه صنعت هم، یک صنعت عقب افتاده داریم.

در حوزه نفت و انرژی فسیلی می دانیم که چه وضعیتی داشته و داریم. ما بهترین امکاناتی که در ایران داریم آثاری است که از پیشینیان ما به یادگار گذاشته شده و تنوع اقلیمی بی نظیر ایران است.

در اکثر ماه های سال، تفاوت اقلیمی 50 درجه ای را در ایران مشاهده می کنیم. لذا در حوزه اکو توریسم، جزو برترین کشورهای این حوزه هستیم.

*در کشورهای دیگر 53 درصد سفرها با هدف تفریح است ولی در ایران نیمی از سفرها با هدف زیارت به ایران می آیند. با توجه به این که عمده این توریست هایی که به ایران می آیند عراقی هستند و به قصد زیارت می آیند و در رتبه های بعدی جمهوری آذربایجان و افغانستان در ورود گردشگر خارجی به ایران قرار دارند آیا به طور واقعی امکان افزایش درآمد وجود دارد یا بیش تر از ارقام فعلی نمی شود درآمد کسب کرد؟

-ما باید ببینیم مزیت ویژه و رقابتی ایران چه هست. ایران چند مزیت ویژه در حوزه گردشگری دارد که یکی تنوع اقلیمی است. مورد دوم، جاذبه های تاریخی بی نظیر است.

مورد سوم نیز جاذبه های زیارتی ای است که دارد. موضوع چهارم، بحث توریسم سلامت است. ما فقط در حوزه توریسم درمان و سلامت می توانیم از کشورهای منطقه، سالیانه حداقل یک تا دو میلیون نفر را برای درمان به ایران بیاوریم.

*عمده توریست هایی که به فرانسه می روند از کشورهای همسایه آن از جمله آلمان است. بیش ترین توریستی هم که به ایران می آید از کشور عراق است. در عمل چگونه می شود درآمدهای کشور را از محل توریسم افزایش داد؟

-مردم مناطق شرقی جمهوری آذربایجان که می خواهند به منطقه نخجوان جمهوری آذربایجان بروند باید از طریق خاک ایران به نخجوان بروند. چون ارمنستان بین این دو قسمت جمهوری آذربایجان قرار دارد  و این دو کشور مشکلاتی با هم دارند. اما برای درمان به تبریز می آیند.

ما الان یک مزیت رقابتی در حوزه درمان داریم. ما پزشکان زیادی داریم که بیکار هستند. این یک مزیت ویژه است. نرخ درمان نیز در ایران بسیار ارزان است. ما الان در حوزه توریسم سلامت و درمان می توانیم خیلی خوب مانور بدهیم.

دوم، بحث توریسم فرهنگی و معرفی جاذبه های گردشگری است. توریستی که از عراق می آید نمی رود تخت جمشید را ببیند. توریستی که از عراق می آید در حسینیه می خوابد یا در خیابان می خوابد یا در منازل شخصی با کمترین قیمت می خوابد.

ما باید به دنبال جذب توریست های پولدار عرب حوزه خلیج فارس باشیم. این هم زمانی اتفاق می افتد که روابط ما با این کشورها، حسنه باشد. بعد از مشکلاتی که در روابط ایجاد شد، الان بحرینی ها به ایران نمی آیند، از عربستان نمی آیند و از امارات نمی آیند.

ما باید تلاش کنیم و قطعا اگر ورود پیدا کنیم و تسهیلات لازم را فراهم می کنیم ظرف یک دوره 10 ساله به اندازه درآمد نفت، می توانیم درآمد ارزی حاصل از توریسم داشته باشیم.