همزمان با روز جهانی «مبارزه با خودکشی»، آسیب‌شناسان اجتماعی به این مقوله پرداختند. خودکشی در ایران از میانگین جهانی پایین‌تر است، اما از آنجا که در آموزه‌های دینی و فرهنگ ملی ایران، این امر مذموم شناخته می‌شود، بروز حتی یک مورد خودکشی در کشور نیز حساسیت‌زاست.

به گزارش روزنامه آرمان، آمار‌ها نشان می‌دهد سالانه حدود پنج‌هزار ایرانی بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. هرچند عوامل روانی و اجتماعی در این آسیب دخیل است، اما مشکلات اقتصادی نیز می‌تواند مزید بر علت شود تا فرد به اصطلاح خود را ته خط ببیند و دست به خودکشی بزند. در یکی دو سال اخیر که مواردی از خودکشی رسانه‌ای شده و حساسیت‌هایی در این زمینه به وجود آمده است، آسیب‌شناسان نسبت به در دسترس بودن ادوات خودکشی هشدار داده‌اند.

روز گذشته علاوه بر اینکه رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران و رئیس اورژانس اجتماعی کشور وضعیت خودکشی در ایران را تشریح کردند، یک روانشناس با ابراز نگرانی از رشد آمار خودکشی موفق زنان از سهولت دسترسی به وسایل خودکشی انتقاد کرد.

در ایران برخلاف نقاط مختلف دنیا، جوانان 70‌درصد نسبت به سالمندان بیشتر خودکشی می‌کنند. نمودار نرخ اقدام به خودکشی در سه دهه گذشته در ایران نشان می‌دهد که نرخ اقدام به خودکشی از دهه60 تا دهه70 رشد چشمگیر و بی‌سابقه‌ای داشته است.

این نرخ از دهه70 تا اوایل دهه80 روند صعودی را پیموده است، اما از اواسط دهه80، در یک سیر نزولی کاهش یافته تا بالاخره در دهه90 به نرخ ثابتی می‌رسد. براساس اعلام مسئولان، استان ایلام صدرنشین نرخ خودکشی در کشور است که آمار آن چیزی حدود 71نفر در هر صد‌هزار نفر جمعیت و بیش از 16برابر نرخ کشوری است.

همچنین نرخ خودکشی در استان‌های لرستان و کرمانشاه هم مطلوب نیست، ‌طوری‌که انوشیروان محسنی بندپی، رئیس سازمان بهزیستی کشور، آذر سال95 بدون اشاره به آماری دقیق از میزان خودکشی‌ها در کل کشور اعلام کرد: «نرخ خودکشی در برخی استان‌‌ها شش در صد‌هزار نفر است. گرچه این آمار با استاندار جهانی فاصله دارد، اما همین نرخ خودکشی هم باید کاهش یابد.

میانگین سنی اقدام‌کنندگان در ایران

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با بیان آنکه «خودکشی» یک پدیده جهانشمول است، گفت: ممکن است این پدیده جهانشمول در برخی کشورها فراوانی بیشتری را به خود اختصاص دهد.

این در حالی است که موضوع اقدام به خودکشی و خودکشی کامل با یکدیگر تفاوت دارند، زیرا اقدام به خودکشی منجر به فوت فرد نمی‌شود، اما در خودکشی کامل شاهد مرگ فرد هستیم.

سیدحسن موسوی‌چلک ادامه داد: براساس آمار پزشکی قانونی، آمار خودکشی در ایران سالانه حدود پنج‌هزار نفر است؛ ‌طوری‌که نرخ خودکشی در ایران معمولا پنج تا شش نفر به ازای هر صد‌هزار نفر است.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران درباره میانگین سنی اقدام به خودکشی در کشور گفت: در ایران میانگین سنی افرادی که اقدام به خودکشی و خودکشی کامل می‌کنند، کمتر از 30سال است. در این میان نمی‌توان مدعی شد که زنان بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند. هرچند

به‌طور کلی خودکشی در جامعه شهری بیش از جامعه روستایی است. به‌گفته موسوی‌چلک معمولا در محیط‌های شهری و در میان افراد مجرد، آمار خودکشی بیش از سایر افراد جامعه است.

او درباره علت خودکشی در کشور تاکید کرد: خودکشی علل متعدد دارد و علل فردی، اقتصادی و حتی در برخی مواقع «اعتراض» می‌تواند علت خودکشی باشد. با این حال شکست‌های عشقی و شغلی نیز ازجمله دلایل خودکشی هستند.

روش‌های پیشگیری از خودکشی

رئیس اورژانس اجتماعی کشور، درباره رتبه ایران در زمینه خودکشی براساس تحقیقات انجام‌شده گفت: ایران در میان سایر کشورهای جهان در زمینه خودکشی رتبه108 را به خود اختصاص داده است.

حسین اسدبیگی درباره اقدامات اورژانس اجتماعی برای جلوگیری از خودکشی تاکید کرد: در اثر فعالیت‌های اورژانس اجتماعی (123) از طریق خدمات سیار و همچنین مراکز مداخله در بحران در سال94، چهار‌هزار و 400نفر و در سال95، پنج‌هزار و 250نفر در حوزه خودکشی پذیرش و از مرگ آنها جلوگیری شده است.

او معتقد است: رایج‌ترین روش خودکشی در ایران که منجر به خودکشی کامل و مرگ فرد می‌شود «حلق‌آویز کردن» و پس از آن استفاده از سموم همچون قرص برنج و... است. در این میان رایج‌ترین روش اقدام به خودکشی که معمولا منجر به فوت افراد نمی‌شود، «مصرف قرص و دارو» است.

انتقاد از سهولت دسترسی به وسایل خودکشی

یک روانشناس با ابراز نگرانی از رشد آمار خودکشی موفق زنان گفت: در بین زنان بیشترین متغیرهایی که عامل گرایش آنها به خودکشی می‌شود، مربوط به وضعیت خانوادگی است.

فشارهایی که به دختران وارد می‌شود، ناآگاهی از مهارت‌های ارتباطی و حل مساله در خانواده‌ها و قرار گرفتن این قشر زیر فشارهای مدرنیته و سنت باعث شده برخی از آنها برای رهایی از این فشارها به چنین اقدامی دست بزنند.

طاهره باغانی با اشاره به دلایل خودکشی در کشور تاکید کرد: بافت جمعیتی جوان، گذار جامعه از بافت سنتی به صنعتی‌شدن و فشارهای اقتصادی و اجتماعی همگی ازجمله عواملی هستند که خطر خودکشی را در ایران افزایش می‌دهد. این عوامل در کنار متغیرهای جمعیت‌شناختی همچون جنسیت، بیکاری، تحصیلات پایین و وضعیت خانوادگی تا عوامل روانشناختی و روانپزشکی همچون ابتلا به بیماری‌هایی نظیر افسردگی، در گرایش به خودکشی دخیل هستند.

همچنین اغلب اقدام به خودکشی‌هایی که در زنان انجام می‌شود، به منزله فریادی برای کمک است. او با اشاره به ساختار سنی جوان اقدام‌کنندگان به خودکشی در کشور تصریح کرد: بیشترین افراد در معرض خودکشی در سنین زیر 30سالگی قرار دارند.

برخی از رفتارهای اقدام به خودکشی نیز به منظور جلب توجه و جلب حمایت از سوی خانواده یا همسر انجام می‌شود. این‌گونه اقدام به خودکشی‌ها در بین افراد مبتلا به اختلالات شخصیت بیشتر است. به‌گزارش ایسنا، او با انتقاد از سهولت دسترسی به وسایل خودکشی در ایران گفت: بیشترین اقدام به خودکشی در بین جمعیت زیر 20سال اتفاق می‌افتد. این در حالی است که سهولت دسترسی به وسایل خودکشی، لزوم نظارت بیشتر مسئولان را می‌طلبد.

ثبت بیشترین آمار خودکشی در ایلام

یک مددکار اجتماعی درباره چرایی افزایش میزان خودکشی موفق در بین زنان جامعه به «آرمان» می‌گوید: خودکشی یک پدیده فردی است، اما این امر تبعات اجتماعی نیز دارد، چون براساس نظر متفکران علوم اجتماعی مجموع عوامل منجر به تصمیم‌گیری فرد برای خودکشی می‌شود. محمد زاهدی‌اصل می‌افزاید: خودکشی در کشور به‌ویژه در مناطق غربی فراوانی بیشتری دارد.

برای مثال در کشور ما، استان ایلام بیشترین نرخ خودکشی و خودسوزی زنان را به خود اختصاص داده است.

به‌گفته او زنان به‌دلیل مواجهه با محدودیت‌های مختلف، ازدواج‌های اجباری، ناسازگاری بین زن و شوهر و... تصمیم به خودکشی می‌گیرند. این استاد دانشگاه با بیان اینکه خودکشی در بین زنان یک تصمیم غیرعاقلانه برای رهایی از شرایط سخت است، می‌افزاید: در برخی مواقع خودکشی برای جلب توجه دیگران اتفاق می‌افتد.

در اغلب موارد افراد در خودکشی از ابزاری برای جلب توجه استفاده می‌کنند. زاهدی‌اصل می‌افزاید: در برخی مواقع افراد با هدف کشتن خود تصمیم به خودکشی می‌گیرند و این تصمیم‌گیری نشان‌دهنده وجود آشفتگی در زندگی این افراد است. فشارهای اقتصادی، فرهنگی، یاس و ناامیدی می‌تواند از عوامل خودکشی باشد.