دومینوی زلزله واقعیت دارد؟

طی هفته‌های اخیر و به ویژه در ۴۸ ساعت گذشته مناطق مختلفی از کشور لرزیده است. بعضی‌ها از زلزله‌های دومینووار در رسانه‌ها حرف زده‌اند و گروهی گفته‌اند که از زلزله کرمانشاه گسل‌هایی فعال شده و ماجرا را به گسل البرز و حتی تهران می‌کشد.

همشهری نوشت: فریبرز ناطقی‌الهی، عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله با رد این شایعات می‌گوید که هیچ علمی تا به امروز نتوانسته چنین ارتباطاتی را بگوید. او تاکید دارد که مردم به جای ترسیدن و توجه به شایعات باید برای زلزله در هر لحظه‌ای آماده باشند و سیستم‌های مدیریت بحران کشور باید تقویت شود.

زلزله‌هایی که به صورت متوالی در مناطقی رخ داده بعضی از مردم را نگران کرده است. بعضی‌ها می‌گویند گسلی فعال شده و اتفاق غیرعادی در حال رخ دادن است. شما در این رابطه چه نظری دارید؟

ما سال‌هاست که می‌گوییم هر لحظه در نقاط مختلف ایران امکان رخ دادن زلزله از کوچک تا بزرگ وجود دارد. اگر به این جمله توجه کنید متوجه می‌شوید که هیچ اتفاق غیرعادی رخ نداده و هیچ‌کس هم نمی‌تواند مدعی شود که رخداد خاصی در حال اتفاق افتادن است. آنهایی که این مسائل را به هم ربط دادند یا عدم آشنایی با موضوع داشته یا عمدی دارند. ارتباط‌هایی به هر حال وجود دارد ولی اینکه کسی بتواند این ارتباطات را تشخیص بدهد اینها همه حرف و شایعه است. شایعه هم وقتی اتفاق می‌افتد که زمینه آن مساعد باشد و کسانی می‌خواهند با این شایعات مطرح شده و ایجاد وحشت کنند. هر مسئله‌ای علمی دارد که آدم‌‌های خاصی دانش آن را دارند. نمی‌شود که هر کسی حرفی بزند.

بعضی‌‌ها اما حرف از ارتباط این زلزله‌ها با زمین لزره کرمانشاه زده‌اند و حتی تئوری دومینو‌وار بودن آنها و تاثیر گسل زاگرس بر روی البرز را مطرح کرده‌اند.

تاکنون علم روز نتوانسته رابطه بین زلزله‌ها را مشخص کند و بگوید ارتباط سیستماتیکی وجود دارد. همه این زلزله‌ها فقط یک نتیجه خیلی کلی دارد و این است که پهنه تحت تنش قرار دارد.

اینها به هم ارتباط دارد یا در محل تلاقی‌شان اتفاق افتاده را هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید. اگر کسی مدعی این ماجرا شود یا دروغ می‌گوید یا با علم آشنا نیست.

بعضی‌ها این حرف را می‌زنند. اما اینکه بخواهیم این پدیده را با حالت دومینو مشابه کنیم خیلی ساده‌لوحانه است. من هم شنیدم که کسی گفته بود که این زلزله دومینو‌‌‌وار ادامه پیدا می‌کند و بعد البرز و تهران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ در حالی که در وسط تلاقی زاگرس با البرز ما دشت قزوین را داریم و وسط این چیزی که دومینو خوانده می‌شود هم آن به اصطلاح آجر نیست. در این سه هفته و بعد از زلزله کرمانشاه حرف‌هایی درباره زلزله شنیده‌ام که مایه خجالت است.

درباره تحت فشار بودن پهنه ایران می‌توانید بیشتر توضیح بدهید. این دلیل هشدارتان درباره احتمال رخ دادن زلزله در هر لحظه است؟

ما یک پهنه خاصی داریم. پهنه ایران از چند طرف تحت فشار است. یکی از طرف ترکیه و اروپا، یکی از طرف عربستان و پهنه شرق ما که به پهنه ایران فشار وارد می‌کنند. ما سال‌های سال است که می‌دانیم از غرب، شرق و جنوب سه صفحه تکتونیکی به پهنه ایران فشار می‌آورند و اثرات آن را در طول سال‌ها با زلزله‌هایی که آمده دیده‌ایم. زلزله‌ها دوره بازگشت دارند. ممکن است ۵۰ یا حتی هزار سال رخ ندهند ولی وقتی در جایی گسلی داریم ممکن است هر لحظه زلزله‌ها بازگردند و باز بروند مثلا تا ۲۰۰ سال دیگر. ما می‌دانیم که صفحه ما تحت تنش است و صفحه‌ها در حال فشار آوردن به یکدیگر است. صدها سال است که می‌دانیم. برای همین است که می‌گوییم باید آگاه باشیم که زلزله هر لحظه و هر ثانیه در کشور ما امکان رخ دادن دارد و باید آماده باشیم.

پس نظرتان این است که مردم نباید وحشت کنند ولی باید آمادگی لازم را داشته باشند؟

بله، تنها راه ما همین است و هیچ راه دیگری نداریم. همین لحظه‌ای که من با شما صحبت می‌‌کنم اگر زلزله ۷ ریشتری رخ دهد، بعید نیست. ولی نمی‌توان گفت که چون زلزله در کرمانشاه یا شمال کشور آمده آنها به هم ارتباط دارند. فقط خالق ما این مسئله را می‌داند. هیچ علمی امروز در دنیا نداریم و هیچ دانشمندی وجود ندارد که این ارتباط را بگوید. اگر کسی بتواند این رابطه را بگوید باید سه نوبل فیزیک، شیمی و ریاضی را همزمان بگیرد. به جای اینکه به شایعات در کشور پرداخته شود و مردم به این حرف‌ها گوش کنند باید سیستم مدیریت بحران را بهبود ببخشند و مردم آمادگی و آموزش لازم را داشته باشند. تنها راه ما همین است. مردم نباید به شایعات توجه کنند و از سوی دیگر دولتمردان باید برنامه‌ریزی‌های جامع و مانع داشته باشند و همه حواس‌شان جمع باشد که هر لحظه امکان رخ دادن زلزله در کشور وجود دارد.