پارک شاتل يک وسيله نقليه هدايت شونده خودکار با ظرفيت پايين است که مسافران را حمل مي کند. در اين سيستم حمل و نقل نيازي به استفاده از راننده نيست و به جاي آن يک کامپيوتر و سيستم ناوبري الکترونيکي وظيفه هدايت را بر عهده دارد.

البته حمل کننده ها و وسايل نقليه در مسيرهاي کوتاه قبلاً در کشورهاي مختلف جهان مورد استفاده قرار گرفته اند. با اين حال همگي آنها به صورت مکانيکي بوده اند در حالي که پارک شاتل کاملاً به صورت الکترونيکي عمل مي کند و بر سطح خيابان حرکت مي کند و نيازي به ايجاد تاسيسات يا شبکه خاصي ندارد. اين سيستم ابتکاري حمل مسافر براي مسيرهاي کوتاه بسيار ايده آل و در واقع مکمل سيستم حمل و نقل عمومي است که براي حمل و نقل عابرين پياده که مجبورند مسافت زيادي را از ايستگاه هاي اتوبوس يا مترو و پارکينگ ها به مراکز خريد، پارک هاي تفريحي، مراکز اداري، تجاري و فرودگاه ها طي کنند بسيار مناسب است. اين شيوه در توسعه حمل و نقل در مسيرهاي کوتاه بسيار موثر و کارآمد است.

از اين شيوه مي توان در کنار شبکه هاي حمل و نقل عمومي پيچيده يا ساده استفاده کرد. همچنين مي توان در شهرک هاي تجاري و صنعتي و مناطق مسکوني تا مراکز خريد از اين وسيله حمل و نقل استفاده کرد. سيستم هاي حمل و نقل عمومي براي مسيرهاي کوتاه و توقف هاي زياد مناسب نيست. در حال حاضر جهت استفاده در مسيرهاي کوتاه به کار گرفته نمي شود که از جمله مشکلات آن مي توان به موارد زير اشاره کرد.

1- مراجعه به ايستگاه هاي حمل و نقل عمومي و انتظار براي سوار شدن که اغلب زمانبر است.

2- پياده روي زياد بين ايستگاه ها و انحراف نسبي از مسير

3- حجم کم وسايل نقليه عمومي و زمان انتظار زياد

از اين رو از پارک شاتل مي توان به عنوان بهترين گزينه در مسيرهاي کوتاه استفاده کرد.

اين سيستم حمل و نقل از دو نوع سيستم کنترل پيشرفته استفاده مي کند؛

1- تکنولوژي فراگ

2- سيستم ناظر کامپيوتري سوپر فراگ

تکنولوژي فراگ از يک سيستم ناوبري هدايتگر تشکيل شده که به وسيله نقليه اجازه مي دهد به صورت کاملاً خودکار به حرکت درآيد.

Frog مخفف کلمه Free Ranging on grid است و در بعضي از وسايل نقليه خودکار که از اين سيستم استفاده مي کنند، نصب شده است.

تکنولوژي فراگ مشخصاً در چهار قسمت مورد استفاده قرار مي گيرد.

1- صنعت؛ حمل و نقل اتوماتيک قطعات يا کالاي ساخته شده در کارخانه هايي که داراي محصولات مختلفند.

2- حمل کالا؛ حمل و نقل اتوماتيک تقسيم يا بارگيري کالاهاي بسته بندي شده.

3- تفريحي؛ حرکت در مراکز تفريحي در مسيرهاي مختلف بدون نياز به ريل.

4- انتقال دهنده مسافر؛ شيوه هاي جايگزين و مکمل حمل و نقل عمومي

وسايل نقليه کوچک مجهز به اين دستگاه در فضاي داخل کارخانه ها و در فضاي بزرگ تر همچون بنادر بارگيري کشتيراني مورد استفاده قرار مي گيرند.

در هر وسيله نقليه مجهز به تکنولوژي فراگ يک کامپيوتر تعبيه شده که داراي نقشه الکترونيکي منطقه است و براي حرکت از آن استفاده مي کند. استفاده از اين نقشه وسيله نقليه را قادر مي سازد تا مسيرش را از نقطه A به نقطه B برنامه ريزي کند. محل آغاز به کار وسيله نقليه نيز مشخص است.

سوپرفراگ سيستم ناظر کامپيوتري

سيستم ناظر کامپيوتري به وسيله دستگاه بيسيم با خودرو در ارتباط بوده و کليدهاي درخواست مسير و چراغ هاي راهنمايي را کنترل مي کند و در واقع واحد کنترل مرکزي است.

سوپرفراگ درخواست مسافر براي سوارشدن به خودرو را دريافت کرده و زمان حرکت خودرو به سمت نقطه مذکور را بررسي مي کند.

اين سيستم به شيوه موثري مديريت شده و مسافت بين خودروي فاقد مسافر و محل اعلام درخواست و فواصل ايستگاه ها را محاسبه مي کند. همچنين چگونگي حضور خودروها و سرويس دهي را به صورت نمايش گرافيکي مشخص کرده، آن را ثبت و نگهداري مي کند.

هر خودرو با استفاده از کامپيوتر درون خود مسير را مشخص و آن را ثبت مي کند. تنظيم مسير برنامه ريزي شده و مورد تقاضا، عکس العمل خودرو با ساير خودروها و وضعيت ترافيک خيابان توسط دستگاه فراگ ساير خودروها انجام مي شود. کنترل ترافيک خيابان بر عهده سيستم ناظر کامپيوتري (سوپرفراگ) است. استفاده از سطح زمين در مقايسه با ساير سيستم هاي حمل و نقل که نياز به تاسيسات زيربنايي دارد بسيار بهينه و کم هزينه است، ضمن اينکه انجام پروژه بسيار آسان خواهد بود که تنها نيازمند يک مسير آسفالت به عرض 5/2 متر است.

اين مسير همچون تراموا يا قطارهاي شهري نيازي به جداسازي کامل ندارد و به وسيله يک حصار ساده يک متري يا استفاده از گياهاني همچون شمشاد مي توان اطراف آن را محصور کرد، در صورتي که اکثر سيستم هاي حمل و نقل ديگر به علت جلوگيري از حوادث ناشي از برخورد نيازمند جداسازي کامل از خيابان هستند. پارک شاتل داراي چهار چرخ لاستيکي است.

حرکت خودرو به وسيله يک موتور الکتريکي صورت مي گيرد که نيروي حرکتي آن توسط باتري هاي قابل شارژ تامين مي شود. پارک شاتل 10 نفر گنجايش دارد که شش نفر نشسته و چهار نفر ايستاده است. ورود و خروج به داخل خودرو بسيار راحت است و داراي فضاي مناسبي است. اين وسيله نقليه براي معلولاني که از ويلچر استفاده مي کنند بهينه سازي شده و به راحتي مي توانند داخل خودرو شوند.

داخل خودرو يک صفحه کنترل وجود دارد که مسافران مي توانند مسير خود را مشخص کنند ، و هنگام توقف در مسير نام محل روي تابلوي نمايشگر مشخص مي شود. حداکثر وزن مجاز خودرو 800 کيلوگرم است که توسط سنسورها اندازه گيري مي شود. در صورت سوار شدن بيش از وزن مجاز پيغام اخطار شنيده شده و خودرو حرکت نمي کند. سنسوري نيز در محل درها تعبيه شده و ورود و خروج مسافر را کنترل مي کند و تا زماني که درها کاملاً بسته نشده، حرکت نمي کند.

در داخل خودرو دوربين و وسايل ارتباطي با مرکز کنترل نصب شده است. اين دوربين جهت حفظ امنيت داخل خودرو است و هر نوع اختلال و بي نظمي را سريعاً نشان مي دهد و در صورت نياز مسافران مي توانند با مرکز کنترل تماس بگيرند. پارک شاتل داراي سيستم بازدارنده خطر و مجهز به سنسورهاي حساس و هوشمند است. اين سنسورها جهت حرکت خودرو و مسير پيش رو را اسکن مي کند و در صورتي که کوچک ترين مانعي را شناسايي کند از سرعت کاسته و کاملاً متوقف مي شود. براي ايمني بيشتر اين سيستم، در صورت حس خطر خودرو سريعاً متوقف مي شود. همچنين کليدهاي توقف اضطراري نيز در داخل و خارج خودرو قرار گرفته که مسافران در موارد خاص مي توانند از آن استفاده کنند.

سرعت اين وسيله نقليه به 40 کيلومتر در ساعت محدود مي شود که مي توان آن را به خوبي هدايت و کنترل کرد. پارک شاتل را مي توان به يک آسانسور افقي تشبيه کرد که به درخواست مسافر و با فشار کليد حرکت مي کند.

ايستگاه ها و محل هاي توقف شبيه توقف آسانسور در طبقات يک ساختمان است. پارک شاتل زماني که حرکت کرده و تمامي مسافران را به مقصد مي رساند، کامپيوتر کوتاه ترين مسير را در بين متقاضيان محاسبه و به سمت مسير حرکت مي کند.

وسايل نقليه به وسيله پيام هاي ترافيکي و در خواست هاي ثبت شده که توسط سيستم مناظره کامپيوتري ارسال و دريافت مي شود، کنترل مي شوند. اين تنها کنترلي است که توسط سيستم مناظره کامپيوتر مرکزي انجام مي شود و ساير اعمال کنترل و هدايت دستگاه ها در داخل خودرو صورت مي گيرد.

کنترل ترافيک نسبت به عبور و مرور عابرپياده، دوچرخه سوار، اتومبيل ها و ساير وسايط نقليه عمومي به وسيله چراغ هاي راهنمايي يا موانع حرکتي سيستم مناظره کامپيوتر کنترل مي شود.

اين سيستم نظارت مرکزي هنگامي که شاتل قصد عبور از تقاطع يا عرض خيابان را دارد به وسيله چراغ هاي راهنمايي و موانع عبوري ترافيک را کنترل کرده و با توجه به تمام مسائل ايمني اجازه عبور مي دهد. همچنين سيستم جلوگيري از برخورد در داخل خودرو موقعيت خيابان را بررسي مي کند. از جمله شاخصه ها و مزاياي پارک شاتل مي توان به موارد زير اشاره کرد؛ وسيله حمل و نقل کوچک، استفاده در تعداد زياد، سهولت افزايش و توسعه شبکه کاربري اتوماتيک منطبق بر تقاضاي مسافر، ساختار ساده روي زمين، هدايت شونده با تکنولوژي فراگ.

وقتي خودرو شروع به حرکت مي کند، مسافت طي شده به وسيله دستگاه رمزگذار که تعداد دور چرخ ها را محاسبه مي کند اندازه گيري مي شود. در ميادين و پيچ ها وضعيت خودرو از زاويه حرکت چرخ ها مورد محاسبه قرار مي گيرد که ممکن است به علت تغييراتي همچون ميزان وزن بار و مسافر، ناهمواري ها يا سطح لغزنده خيابان دچار اشتباه و خطا شود. به همين منظور نقاطي درجه بندي شده در مسيرهاي معمولي مورد نياز است.

براي بررسي موقعيت، محاسبه و تنظيم در زمان مورد نياز تعدادي آهنربا در نقاطي مشخص در سطح مسير تعبيه شده و خودرو موقعيت آهنربا را به وسيله خط کش آهنربايي محاسبه مي کند. وضعيت هر خودرو، اوضاع چراغ هاي راهنمايي و تمامي پيغام ها کنترل مي شود و هر گونه نقص فني سريعاً به واحد کنترل مرکزي گزارش داده مي شود. اپراتورهاي مرکزي به راحتي مي توانند، وضعيت خودرو را مشاهده کنند. توسعه مسيرها، استفاده از مسيرهاي جانشين و همچنين جابه جايي ايستگاه ها و اضافه کردن آن در اين سيستم به آساني انجام مي شود.پارک شاتل سيستم حمل و نقل مکملي است که در کشورهاي مختلف مورد استفاده قرار گرفته و در حال حاضر نيز در کشور هلند در خطوط مختلف مشغول سرويس دهي است.

منبع: اعتماد