برگزاری نشست تحلیل مستند «برسد به دست آقای بنان» در شیراز

جلسه نقد و بررسی مستند «برسد به دست آقای بنان» ۲۷ تیرماه، با حضور زهره محقق کارگردان و تهیه کننده فیلم و با اجرای دکتر علی آذری، در پردیس سینمایی گلستان شیراز برگزار شد.

به گزارش گروه هنر و تجربه، علی آذری جلسه را با سوال در مورد چگونگی شکل‌گیری فیلم و نحوه علاقه‎مندی کارگردان به این موضوع، آغاز کرد. زهره محقق پاسخ داد:«این فیلم پایان نامه دانشگاهی من بود که در سال ۹۲ ساخته شده و الان اکران شده‎است. در واقع این موضوع خیلی اتفاقی وارد زندگی‌ام شد. در دوران دانشجویی هم زمان با تحصیل در رادیو هم کار می‌کردم و در آن سن و سال به موسیقی سنتی ایرانی علاقه‌ای نداشتم. در یک جلسه که خودم حضور نداشتم، ساخت یک برنامه در مورد بنان به من واگذار شد. در ابتدا تمایلی به کار کردن درباره این موضوع را نداشتم اما پس از ساخت آن برنامه و تحقیقاتی که در مورد بنان انجام داده بودم، آنقدر به شخصیت بنان و موسیقی او علاقه‎مند شدم که تصمیم گرفتم پایان نامه دانشگاهم را هم با این موضوع کار کنم.»

آذری در ادامه به محدودیت منابع فیلم اشاره کرد:«به نظر می‌رسد یکی از مشکلات اصلی شما در این فیلم محدودیت منابع بوده است.شاید به خاطر این‌که شما خیلی جوان بودید، افراد مشهوری که بنان را می‌شناختند، حاضر به مصاحبه با شما نشدند و شاید الان که این فیلم به اکران عمومی‌رسیده و مشهور شده، اگر دوباره قصد ساخت آن را داشتید، افراد بیشتری قبول می‌کردند.»

محقق در این مورد توضیح داد:« دقیقا همین‌طور بود و بسیاری از اساتید به دلیل این‎که تجربه اولم بود، فقط برایم آرزوی موفقیت کردند، اما حاضر به مصاحبه نشدند. در واقع این فیلم زندگی‌نامه کامل بنان نیست، فقط آن قسمتی از زندگی اوست که شخصا به آن علاقه داشتم در مورد شخصیت و زندگی بنان می‎توان ده مستند متفاوت ساخت. در مورد تصاویر آرشیوی باید این را بگویم که حتی همسر ایشان با وجود همراه بودن در فیلم، به خاطر همان مساله عدم اعتماد، حاضر نشدند فیلم‎ها و تصاویرآرشیوی خصوصی‌شان را در اختیار ما بگذارند. در این مورد حتی موزه موسیقی هم با من همکاری نکرد.»

مجری مراسم در بخش دیگری از این نشست در مورد تغییرات مستند از زمان ساخت تا اکران پرسید و محقق پاسخ داد که تغییرات عمده‌ای صورت نگرفته و فقط یک سری تصاویر اضافه شده‎است.

در ادامه سوالی در ارتباط با شکل روایت فیلم و دلیل انتخاب قالب نامه مطرح شد. محقق عنوان کرد:«این مساله به سلیقه شخصی من برمی‌گردد که به نسبت بقیه کمی‌قدیمی‌تر فکر می‌کنم و اعتقاد دارم،حرف‌های مهم را باید در نامه نوشت. درواقع به‌عنوان جوانی که قبلا با موسیقی بنان آشنا نبودم و حالا می‌خواستم با یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های موسیقی ایران صحبت کنم، نوشتن نامه روش بهتری بود و دلیل دیگر این‎که نامه حس نوستالژیکی دارد.»

آذری در ادامه به ساخت مستندهای موسیقی توسط جوانان اشاره کرد:«با توجه به اکران مستند «بزم رزم» در گروه هنروتجربه، می‎توان به گرایش جوانان امروزی به ریشه‌های موسیقی ایرانی اشاره کرد. در مورد استفاده از گروه دنگ شو در مستند شما، به نظر می‌رسد که زمان حضور این گروه در فیلم نسبت به موضوع مستند و بقیه قسمت‌ها، کمی‌طولانی تر است. البته این گروه در آن سال(۹۲) به عنوان یک گروه تلفیقی بسیار مشهور شده بود و آن زمان به اندازه الان گروه تلفیقی نداشتیم.»

محقق در این مورد توضیح داد:«بنان را به این دلیل انتخاب کردم که در زمان خود یک خواننده خلاق و نوآور بود و این نوآوری او برخلاف جریان غالب موسیقی سنتی آن دوران، با استقبال مردم رو‎به‎رو شد. سال ۹۲ هم گروه دنگ شو بین گروه‌های تلفیقی در حال مشهور شدن بود. قبول دارم زمان پرداختن به این گروه در فیلم طولانی است و این یکی از نقاط ضعف فیلم است، اما دلیل آن علاقه به گروه دنگ شو نبود بلکه مساله‎ای که برای من جذابیت داشت این بود که اگر بنان زنده بود چه گفت‌وگویی بین او به عنوان خواننده نوآور نسل خود و نسل جوان ایران شکل می‌گرفت و بنان در مورد موسیقی تلفیقی چه نظری داشت. در برخورد با مخاطبان فیلم به دو دسته نظر رسیدم، افراد مسن‌تر اعتقاد داشتند استفاده بیش از اندازه از این گروه باعث بی‌احترامی‌ به بنان شده و گروه دیگر جوانان امروزی می‌گویند این قسمت از فیلم دقیقا حرف دل ماست.»

در ادامه این نشست آذری به جذابیت مستندهای موسیقی اشاره و از نمونه‌های خارجی خوبی هم‌چون مستندهای مارتین اسکورسیزی در مورد رولینگ استونز و باب دیلان مثال زد.او سپس در مورد یکی از صحنه‌های جذاب مستند «برسد به دست آقای بنان» گفت:« صحنه‎ای در فیلم وجود دارد که پری خانم خاطره‎ای در مورد بنان تعریف می‌کند که بسیار لحظه سینمایی است و کاش صحنه‌ای بیشتری شبیه آن را در فیلم می‌دیدیم. از لابه‌لای صحبت‎های پری خانم متوجه شدیم بنان آدم بذله‎گویی بوده، کاش شوخ طبعی بنان را به شکلی ضمیمه فیلم کرده بودید.»

محقق در این مورد توضیح داد:«آن زمان اصلا به این مساله فکر نکردم، اما الان هم چنین کاری برای من ترسناک است. برقرار کردن تعادلی بین وجه شوخ شخصیت بنان و ایجاد طنز در فیلم به شکلی که به شخصیت و اعتبار او خدشه وارد نشود و توهین آمیز نباشد، کار بسیار سختی است. دلیل مطرح نکردن یک سری خصوصیت‎های شخصیت بنان این بود که اعتقاد دارم که درست است که ما نباید از افراد مشهور بت بسازیم، اما نباید به آن‎ها بی‌احترامی‌ کنیم. دلیل مهم‎تر اصرار همسر بنان بود که یک سری مسائل اصلا مطرح نشود. و یک دلیل دیگر این‌که مطرح کردن یک سری مسائل خصوصی باعث حاشیه‎سازی می‌شود. ارتباط ما با بنان به عنوان یک خواننده بود، پس دلیلی نمی‌بینم بیش از اندازه معمول در مورد زندگی شخصی‎اش بدانم. اکثر مردم وقتی زاویه تاریکی را در مورد شخصیت مشهوری متوجه می‌شوند، نظرشان راجع به او تغییر می‌کند.»

در پایان جلسه آذری در مورد کار بعدی محقق پرسید:«شما در کارنامه کاری خود به جز این کار، دو مستند ورزشی به نام «سوت» در مورد ناداوری و «پوئن ۲۵» در مورد تاریخچه والیبال در ایران ساخته‌اید که هر دو موضوع ملتهبی داشتند، در آینده چه موضوعاتی را برای ساخت مستند در نظر دارید؟ آیا باز هم سراغ موضو‌ع‌های ملتهب خواهید رفت؟»

محقق پاسخ داد:« البته به جز این سه فیلمی‌که شما نام بردید، مستند دیگری در مورد میلاد کیایی، پیشکسوت سنتور، برای صدا و سیما ساختم که پخش نشد. مشخص نیست که در مورد چه موضوعاتی فیلم بسازم، فقط باید مثل بنان برایم جذاب باشد»