معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت ضمن تشریح چرایی مشکل دفع پسماند بیمارستانی در برخی شهرها، در عین حال تاکید کرد: انجام اقدامات مربوط به زباله‌های بیمارستانی، مشروط به ایجاد سیستمی توسط سازمان مدیریت پسماند شهرداری برای جمع‌آوری پسماندهای بیمارستانی است.

مهندس محسن فرهادی در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره گفت: مراکز درمانی باید زباله‌های خود را به صورت تفکیک شده جمع آوری و بی‌خطر کرده، به پسماند عادی تبدیل کنند و در نهایت به سیستم دفع پسماند شهری تحویل دهند. بر اساس تفاهم‌نامه وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست، وزارت بهداشت به عنوان ناظر و سازمان محیط زیست به عنوان ناظرعالی در این موضوع انتخاب شده‌اند.

سازمان مدیریت پسماند، سیستم جمع‌آوری پسماند پزشکی ندارد

وی ادامه داد: یکی از مشکلات ما در برخی استان‌ها به ویژه تهران، این است که سازمان مدیریت پسماند، سیستمی برای جمع آوری پسماند پزشکی ندارد؛ به این ترتیب یک کامیون پسماند تفکیک شده را مخلوط می‌کند و در نتیجه بیمارستانی که زباله‌ها را تفکیک و بی‌خطر می‌کند، انگیزه لازم را برای انجام این کار از دست می‌دهد. علاوه بر این، هم بیمارستان‌هایی که پسماندهای خود را بی‌خطر می‌کنند و هم آن‌هایی که این کار را انجام نمی‌دهند، باید نرخی را برای دفع آن بپردازند؛ با توجه به این موضوع ممکن است به محض اینکه نظارت‌ها انجام نشود، بیمارستان نیز دستگاه اتوکلاو را خاموش کند و زباله را تفکیک نکند.

هزینه تفکیک یا عدم تفکیک زباله بیمارستانی یکسان است

وی در ادامه اضافه کرد: یک بیمارستان که پسماند عفونی خود را از اتاق عمل خارج و بی‌خطر می‌کند، از نیروی انسانی، دستگاه برق و بخار استفاده می‌کند، اما باید همان نرخی را به شهرداری بپردازد که بیمارستان‌های دیگر که زباله خود را بی‌خطر نمی‌کنند، می‌پردازند؛ در این شرایط کار عقلانی این است که دستگاه اتو کلاو را خاموش کرد. چون انگیزه کار برای بیمارستان از بین می‌رود. تنها موضوعی که باعث می‌شود بیمارستان‌ها به کار خود در این زمینه ادامه دهند، فشار وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی است که به عنوان ناظر به آنها فشار می‌آورند، تهدید می‌کنند و به دادگاه می‌فرستند. همچنین در اعتباربخشی بیمارستانی نیز به آنها نمره نمی‌دهند و بیمارستان‌ها مجبور می‌شوند این کار را انجام دهند. در مجموع با توجه به این روال، نظارت بر اقدام بیمارستان‌ها مشکل‌تر می‌شود.

معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در ادامه افزود: وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست هر دو معتقدند که این پسماندها باید در دستگاه‌های اتوکلاو بی‌خطر شوند و تفکیک آن نیز ضروری است. همچنین سازمان مدیریت پسماند باید به صورت مجزا نسبت به حمل این زباله اقدام کند. اخیرا بخشنامه‌ای به معاونت‌های بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور ابلاغ و اعلام شد که با توجه به تفاهم انجام شده با سازمان محیط زیست، بار نظارت دانشگاه‌ها در زمینه نظارت بر بیمارستان‌ها در این زمینه سنگین‌تر است؛ به همین دلیل دانشگاه‌ها باید به نظارت بیشتر بر بیمارستان‌ها و سایر مراکز تحت پوشش خود اقدام کنند.

سیستم جمع‌آوری پسماند پزشکی از مراکز خرد نداریم

فرهادی با اشاره به در نظر نگرفتن سیستمی برای جمع‌آوری پسماندهای پزشکی خُرد، ادامه داد: یکی از مشکلات ما در برخی شهرها که در تهران نیز به چشم می‌خورد، نبود سیستمی برای مراکز خرد تولید کننده پسماند ویژه پزشکی یعنی درمانگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و مطب‌هاست؛ این درحالیست که مراکزی که زباله تولید می‌کنند باید در چرخه مدیریت پسماند شهرداری تهران حضور داشته باشند.

وی درباره سطوح نظارت بر دفع زباله‌های بیمارستانی نیز توضیح داد و گفت: اولین سطح این نظارت‌ها در خود بیمارستان انجام می‌شود؛ یعنی بیمارستان موظف است که نظارت لازم را از طریق کارشناس بهداشت محیط مقیم بیمارستان انجام دهد و آن را به مرکز بهداشت شهرستان مربوطه اظهار کند. نیروهای مراکز بهداشت شهرستان و استان نیز موظف هستند برای کنترل این موضوع به صورت تصادفی از مراکز درمانی بازدید کنند. ما نیز در سطح وزارت بهداشت با همین شیوه نواقص و مشکلات را بررسی می‌کنیم.

فرهادی سطح سوم نظارت بر دفع پسماندهای بیمارستانی را کاهش یا افزایش رتبه بیمارستان‌ها اعلام کرد و گفت: یکی از محورهای مهم اعتباربخشی بیمارستان‌ها، نمره‌دهی به بیمارستان است؛ اگر درجه بیمارستانی – خصوصی یا دولتی- سقوط کند، تمام درآمدهای بیمه‌ای و فرانشیزی که دریافت می‌کند نیز کاهش می‌یابد؛ در این صورت انگیزه کافی برای تفکیک پسماندها را دارد، اما همه این اقدامات مشروط به ایجاد سیستمی توسط سازمان مدیریت پسماند شهرداری برای جمع‌آوری پسماندهای بیمارستانی است؛ این سازمان می‌تواند یا خود این کار را انجام دهد یا به دانشگاه‌های علوم پزشکی مستقر در تهران اجازه دهد پیمانکار خاص خود را در این زمینه انتخاب کنند.

۹۳.۸ درصد بیمارستان‌های کشور اتوکلاو دارند

معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت افزود: در حال حاضر ۹۳.۸ درصد بیمارستان‌ها در کشور اتوکلاو دارند و بررسی فعالیت آنها به صورت ۱۰۰ درصدی جزو برنامه‌های این وزارتخانه قرار گرفته است.

وی افزود: ما با همکاری سازمان محیط زیست در حال تدوین شیوه نامه‌هایی هستیم که این نظارت‌ها و نقش سازمان مدیریت پسماند به صورت کامل در آن دیده شده است. در شهر تهران با توجه به وسعت شهر، خدمات درمانی و بیمارستان‌هایی که اغلب بیماران سایر استان‌ها را نیز پذیرش می‌کنند، هنوز مشکلاتی در این زمینه وجود دارد.
تهران نیازمند سیستمی قاطع برای جمع‌آوری زباله‌های بیمارستانی است

فرهادی با بیان اینکه حدود ۱۵ تا ۳۵ درصد پسماندهای تولید شده در یک بیمارستان، عفونی و ویژه محسوب می‌شود، افزود: اتوکلاو در ۱۰۰ درصد بیمارستان‌های تهران انجام می‌شود، اما زمانی که این تفکیک به خوبی صورت نگیرد یا به شکل تفکیک شده حمل نشود، آن بیمارستان ۱۰۰ درصد زباله ویژه پزشکی خواهد داشت و تفکیک‌سازی بی‌اثر می‌شود. به همین دلیل آنچه سازمان محیط زیست درباره آمار ۳۰ درصدی بیمارستان‌هایی که در تهران زباله‌های خود را اتوکلاو می‌کنند، درست نیست. شهری مانند تهران نیازمند سیستمی قاطع، محکم و وسیع برای جمع‌آوری این زباله‌هاست.