صحبت نکردن کودکان را جدی بگیریم

یک مشاور گفت: وقتی کودک نمی‌تواند رفتار مخرب خود را کنترل کند، گاهی سکوت ارادی را جایگزین رفتار خود می‌کند.

فرناز امیراصلانی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهارکرد: وقتی کودکان مبتلا به اختلال سکوت بیمارگون ارادی در تعامل‌های اجتماعی با افراد دیگر قرار می‌گیرند، سر صحبت را باز نمی‌کنند و زمانی که دیگران با آن‌ها صحبت می‌کنند نیز متقابلاً پاسخ نمی‌دهند. این کودکان در خانه و در حضور اعضای خانواده صحبت می‌کنند، اما اغلب حتی در حضور دوستان نزدیک یا بستگان درجه دوم مثل پدربزرگ یا مادربزرگ صحبت نمی‌کنند.

این مشاور با تاکید بر این‌که چنین اختلالی اغلب با اضطراب اجتماعی زیادی همراه است، ادامه داد: کودکان مبتلا به اختلال سکوت بیمارگون ارادی اغلب از صحبت کردن در مدرسه خودداری می‌کنند و این امر به مشکلات تحصیلی فراوان منجر می‌شود، زیرا معلمان بیشتر اوقات نمی‌توانند مهارت‌هایی مثل خواندن را ارزیابی کنند.

وی افزود: کم‌رویی بسیار زیاد، ترس از خجالت زده شدن در جمع، انزوا و کناره‌گیری اجتماعی، وابستگی بیش از حد یا چسبندگی، صفات وسواسی، منفی‌گرایی، قشقرق یا لج‌بازی خفیف از جمله علایم اختلال سکوت بیمارگون است. اگرچه کودکان مبتلا به این اختلال به صورت کلی مهارت‌های زبانی به‌هنجاری دارند اما ممکن است از اختلال ارتباطی رنج ببرند. (معمولا در کنار این اختلال، اضطراب هم وجود دارد).

امیراصلانی تصریح کرد: معمولا این کودکان اختلال هراس اجتماعی را نیز کنار اختلال سکوت بیمارگون از خود نشان می‌دهند؛ در واقع سکوت بیمارگون ارادی، اختلال نسبتا نادری است و حدود یک درصد از کودکان دچار این اختلال می‌شوند. این مورد در خردسالان بیش از بقیه دیده می‌شود و معمولا قبل از 5 سالگی شروع می‌شود اما ممکن است تا ورود کودک به مدرسه که تعامل اجتماعی و تکالیف عملکردی مثل خواندن با صدای بلند افزایش می‌یابد، مورد توجه والدین قرار نگیرد.

این مشاور یادآور شد: به هر حال کودکان معمولا در برخی مراحل رشدی این سکوت را نشان می‌دهند و به صورت طبیعی آن را پشت سر می‌گذارند ولی گاهی مشکلات اضطرابی بعد از برطرف شدن سکوت ادامه می‌یابد. البته باید به این نکته دقت کنیم که در فرآیند یادگیری و مراحل سنی، سکوت کودک بسیار طبیعی است و نباید به سرعت انگ و برچسب اختلال به فرزندمان بچسبانیم.

وی تاکید کرد: به نظر می‌رسد وقتی کودک نمی‌تواند رفتار مخرب خود را کنترل کند، گاهی سکوت ارادی را جایگزین رفتار می‌کند. علاوه بر این به نظر می‌رسد والدین کودکانی که مبتلا به سکوت بیمارگون ارادی هستند، حمایت‌گر افراطی، دل‌نگران وسواسی و کنترل کننده‌تر از والدین کودکانی هستند که اختلال‌های اضطرابی دیگری دارند . علاوه بر این، به علت هم‌پوشانی قابل ملاحظه سکوت بیمارگون ارادی و اختلال اضطراب اجتماعی، ممکن است بین این اختلال‌ها عوامل ژنتیکی مشترکی وجود داشته باشد.

امیراصلانی افزود: چون سکوت بیمارگون ارادی خیلی اوقات با اختلالات دیگر علایم مشابهی دارد، نیاز است حتما کودک توسط روانشناس متخصص کودک بررسی شود. برای مثال احتمال دارد افرادی که گرفتار اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی یا ناتوانی هوشی شدید هستند، مشکلاتی در ارتباط اجتماعی داشته باشند و قادر به صحبت کردن مناسب در موقعیت‌های اجتماعی نباشند. سکوت بیمارگون ارادی موقعی تشخیص داده می‌شود که کودک از توانایی قطعی صحبت کردن در برخی از موقعیت‌های اجتماعی مثل خانه برخوردار باشد و این اختلال همراه اختلال اصلی‌تر دیده نشود.

وی خاطرنشان کرد: بهتر است حتما با شناخت نشانه‌های بیان شده با متخصص روانشناسی مشورت کرده و از هرگونه برچسب‌گذاری جلوگیری کنیم. امید است با شناخت بهتر بتوانیم از سلامت ذهنی مناسب‌تری برخوردار شویم و از آسیب‌های احتمالی پیشگیری کنیم، خصوصا هنگامی که بحث کودکان مطرح می‌شود، نیاز است با دقت بیشتری تصمیم‌گیری شود.