عصر ایران؛ جعفر محمدی - به باور بسیاری از کارشناسان آموزشی و تربیتی، مؤسسات موسوم به کمک آموزشی و کنکور، آفت خانمانسوز نظام آموزشی کشور هستند و تنها گروهی که از این روند سود می برند، خود این موسسات هستند که در سایه غفلت مسؤولان، به مالتی میلیاردهای نوظهور تبدیل شده اند.

آنها مدعی هستند که عدالت آموزشی را برقرار می کنند چون کتاب ها و کنکورهای آزمایشی را در اقصی نقاط کشور توزیع و برگزار می کنند. حال آن که به معنای واقعی کلمه، ضد عدالت هستند، به دو دلیل کاملاً واضح:

1 - هزینه هایی که این مؤسسات می گیرند، بسیار بالا و نجومی است به طوری که هر کسی از عهده هزینه های آن بر نمی آید. به عنوان مثال، یکی از این موسسات که هر شب در تلویزیون تبلیغ می کند، سی دی های آموزشی تنها پنج درس ریاضی، علوم، فارسی، عربی و زبان برای پایه نهم را به قیمت "یک میلیون و 735 هزار تومان" می فروشد یا یک کتاب و 8 سی دی کمک آموزشی فارسی پایه اول ابتدایی را 445 هزار تومان قیمت زده است! معلوم است که چنین موسسه ای می تواند با این قیمت های عجیب و غریب که از مردم می گیرد، از عهده هزینه های سنگین تبلیغات تلویزیونی برآید.
کجای این عدالت آموزشی است و آیا همه خانواده ها می توانند این ارقام هنگفت را بپردازند؟
البته که از یک موسسه خصوصی انتظار توسعه عدالت آموزشی نمی رود ولی آنچه آدمی را متأثر می کند، این است که خلاف عدالت رفتار می کنند و با گستاخی تمام دم از گسترش عدالت آموزشی می زنند. اگر بگویند ما کاسبانی هستیم که از دانش آموزان و خانواده هایشان ارتزاق می کنیم، شرافتمندانه تر است تا این ادعای سراسر دروغ.

2 - موسسات کنکور و کمک آموزشی، دقیقاً چه می کنند؟ آنها نه خلاقیت دانش آموزان را توسعه می دهند و نه دانش آنها را می افزایند. کارکرد ویژه شان این است که راه هایی برای حل مسائل جهت نمره آوردن و زدن تست برای قبولی در کنکور نشان می دهند. بنابراین دانش آموزان خانواده های برخوردار می توانند فرزندان شان را ثبت نام کنند و این راه های میانبر را بیاموزند و از دانش آموزان فقیرتر پیشی بگیرند ولو آن که آن فقیر ترها، مستعدتر باشند.
در واقع، خروجی کلی این موسسات این است که افراد نه بر مبنای هوش، خلاقیت و استعداد تحصیلی که با یادگیری فرمول های تست زنی به دانشگاه می روند و این یعنی خیانت به آینده علمی کشور و جنایت در حق ایران.

به خاطر همین آسیب های بنیادین است که در کشورهای توسعه یافته، چنین موسساتی اساساً وجود خارجی ندارند چه رسد به این که آنقدر بزرگ و گسترده شوند که برای اشاره به آنها از واژه "مافیا" استفاده شود.

با این آفت بزرگ چه باید کرد؟
به نظر، چند راهکار زیر باید هر چه سریع تر در دستور کار قرار گیرد:

1 - وزارت آموزش و پرورش، با کاستن از سرفصل های درسی، کتاب ها را به طوری بازنویسی کند که دانش آموز برای فهم آن نیاز به هیچ منبع بیرونی نداشته باشد. یکی از دلایل اصلی رجوع دانش آموزان به کتب کمک آموزشی این است که کتاب های درسی، مفاهیم را خوب و مفصل توضیح نمی دهند. در واقع، یکی از متهمین توسعه قارچ گونه این موسسات، خود آموزش و پرورش است.

2 - اگر نیاز به سی دی و کتاب تست و نظایر این ها هست، خود آموزش و پرورش با استفاده از معلمان مجرب، آنها را تهیه و همزمان با آغاز سال تحصیلی به دانش آموزان بدهد. این کار حتماً هزینه بر است ولی بخشی از آن را می تواند از دانش آموزان گرفت ( و دانش آموزان مناطق محروم را از پراخت هزینه معاف کرد). البته در آن صورت، خانواده ها مجبور نخواهند شد ارقام نجومی بدهند و شاید محصولی که موسسات به قیمت 400 هزار تومان می فروشند، با یک بیستم قیمت در اختیارشان قرار گیرد چون قرار نیست آموزش و پرورش کاسبی کند.
این همان عدالت آموزشی است که هر کسی با هر توان مالی می تواند در کنار خدمات مدرسه، از تدریس معلمان و دبیران خوب کشوری نیز بهره مند شود.

3 - یک تصمیم جدی و کلان گرفته شود مبنی بر این که از این پس به هیچ کتاب کمک آموزشی اجازه انتشار داده نشود. کمترین فایده این کار، جلوگیری از مصرف بی رویه کاغذ برای دهها میلیون نسخه کتاب در طول سال است و نفع نهایی آن نیز رهایی نظام آموزشی، خانواده ها و دانش آموزان از هزینه های مادی و معنوی و استرس هایی است که این موسسات با نیازسازی های کاذب به وجود می آورند.

4 - هر گونه تبلیغات مرتبط با دانش آموزان و کنکور، صرفاً با تأیید وزارت آموزش و پرورش و در چارچوب آیین نامه سختگیرانه ای صورت بگیرد و ضمانت اجرای قوی برای رعایت آن در نظر گرفته شود.

5 - سازمان سنجش آموزش کشور، شیوه طراحی سوالات کنکور را به گونه ای اصلاح نماید که برای قبولی در کنکور، مطالعه کتاب های درسی کفابت کند و نیازی به منابع خارج مدرسه ای نباشد.

6 - وزارت آموزش و پرورش، الزام دانش آموزان به خرید کتاب های این موسسات و نیز اجبار دانش آموزان به حضور در کنکورهای آزمایشی بیرون مدرسه را ممنوع کند و اعلام نماید در صورت مشاهده اولین خطا، مدیر مدرسه دولتی برکنار و مجوز فعالیت مدرسه غیردولتی برای سال آینده باطل می شود. با این روش، می توان جلوی تبانی احتمالی برخی مدارس و موسسات را گرفت و دانش آموزان و خانواده ها را نجات داد.

7 - روندهای اصلاحی در آموزش و پرورش بر اساس تجربیات دنیا و مختصات فرهنگی خودمان ادامه یابد تا فضای مانور موسسات کنکور و کمک آموزشی روز به روز محدودتر شود. مثلاً همین حذف مشق شب سنتی و جایگزینی تکالیف مهارت محور، بازی را برای موسسات سخت می کند زیرا مشق شب سنتی، حل مسائل کتاب است که می تواند زمین بازی موسسات شود ولی وقتی به دانش آموز پایه سوم ابتدایی گفته شود که مثلاً هزینه های یک هفته اخیرش را محاسبه و گزارش دهد یا درباره جمعه ای که گذشت، صحبت کند یا بنویسد، کار برای موسسات فرصت طلب سخت می شود.