جشنواره ها قرار بود ویترین عملکرد هنرمندان و اهالی فرهنگ باشد. اما این ویترین با گذر زمان جنبه نمایشی اش را از دست داد و امروزه به اصطلاح برای برخی دکان شده است.

عصر ایران؛ روح الله صالحی - به نقل از دکتر شفیعی کدکنی خواندم که ایشان گفته اند؛ رشد فیزیکی دانشگاه های ایران شبیه مرغداری شده است. ایشان روزی حال دوستش را از کسی پرسیده ،در جواب می گوید که فلانی به شهرش برگشته و دانشگاه زده است.

این رشد مرغداری گونه یا پرورش قارچی را می شود به سایر بخش های علوم انسانی که به سخت افزار چندانی نیاز ندارد، تعمیم داد. چرا که فرصت تبلیغاتی و دیده شدن را بهتر مهیا می کند. حوزه فرهنگ و هنر در ایران، استعداد عجیبی در روش مرغداری و پرورش قارچی دارد. کافیست توی موتورهای جستجو سرچ کنی: « فراخوان جشنواره های فرهنگی و هنری» به همین راحتی، برای هر ماه می شود در چهل و اندی جشنواره در حوزه های گوناگون شرکت کرد.

جشنواره ها قرار بود ویترین عملکرد هنرمندان و اهالی فرهنگ باشد. اما این ویترین با گذر زمان جنبه نمایشی اش را از دست داد و امروزه به اصطلاح برای برخی دکان شده است. از قـَبل برپایی این جشنواره ها بسیاری به نان و نوایی می رسد و به جایی این که بیشترین اعتبار و هزینه کرد برای رقابت هنرمندان باشد به جیب داوران و برگزار کنندگان می رود.

یکی از ابزار تبلیغاتی برای نشان دادن فعالیت ارگان های دولتی، برپایی جشنواره هاست. سطح و کیفیت برگزاری این آیین ها، به مقدار جایزه تعیین شده بستگی دارد. مابقی برپایی جشنواره کارکردی محفل گونه دارد و با تعیین سوژه هایی بعضا عجیب و غریب می بینی که حدود هزار اثر را جذب می کنند و اختتامیه ای لب ریز از سخنرانی ها و اهداء جوایز و تمام.

جنبه نمایش آثار در درجه دوم اهمیت قرار دارد. چنان که در جشنواره های تئاتر در چند سال اخیر گروه ها صرفا روز اجرا در جشنواره حضور دارند و باید مراسم را ترک کنند در جشنواره های فیلم کوتاه وضع بدتر است و صرفا کارگردان دعوت می شود و عوامل حسرت حضور در جشنواره ها را به دل خواهند داشت. در جشنواره های انفرادی وضع کم و بیش متفاوت است و بعضا فقط چند نفر برگزیده دعوت می شوند یا حتی غیر حضوری اما در همه این ها حضور داوران و بازبین ها و هیأت نظارت و...حتمی است و حذف ناشدنی می باشد.

کافی است اسامی داوران و برگزیدگان و سخنرانان و...جشنواره های مختلف از حوزه سینما و تئاتر گرفته تا جشنواره های ادبی را لیست کنی به نکاتی دست پیدا خواهی کرد که جای شگفتی دارد.

دکتر مهدی نصیری رئیس کانون منتقدان تئاتر ایران از یک لیست سی نفره نام برد که در تمام دوره های مختلف تئاتر فجر و سایر جشنواره های معتبر تئاتر کشور داور بوده اند. جریان بازبینی و داوری پیش مقدماتی و داوری اصلی یک بار مالی سنگین را روی دوش حوزه هنر و فرهنگ این کشور گذاشته است.

محمد رضا عبدالملکیان چهره سرشناس ادبیات بعد از انقلاب در چند یاداشت مختلف به این جریان داور محور را مورد انتقاد قرار داد و کوشید با برپایی کنگره بزرگ شعر بعد از نیما( شوکا) که در یوش و رشت برگزار شد این روند داور محور را حذف کند که متأسفانه به دلیل عدم استقبال مدیران فرهنگی شوکاهای بعدی نیمه تمام ماند چرا که تغییر باور مدیران دشوار تر از کشف استعداد های فرهنگی است.

عبدالرضا فرید زاده منتقد نامی حوزه تئاتر و ادبیات کشور نیز در چند یاداشت این جریان رانت را مورد کنکاش قرار داد. ایشان حتّی در داوری جشنواره ای که به عنوان داور حضور داشتند با پافشاری و تاخیر در برگزاری اختتامیه، مانع توزیع جشنواره بر اساس رانت شدند.

نکته جالب ماجرا، به برخی از هنرمندان برمی گردد که اصطلاح «کنگره ایی» را به دوش می کشند و می توان بین برگزیده شدن شان و اسم داورها رابطه ای مملوس پیدا کرد. مثلا چه طور می شود ظرف یک هفته داور محترم قریب هزار و پانصد اثر را بخواند و ببیند و بررسی کند و اتفاقا یادش مانده باشد کدام اثر جنبه های تکنیکی اش برجسته است؟! مگر این که قبل از جشنواره اثر را خوانده باشد و کد گذاری آثار هم نتیجه ای نداشته است.

موضوعیت بخشی یکی از چالش های مهم حوزه جشنواره هاست که تصور مرغداری را پر رنگ می کند. از موضوع فرسایش خاک گرفته تا جنبش مولوکولی، استعداد برگزاری جشنواره را دارد. صرفا باید مدیری پیدا شود که برای دیده شدن نیازمند برپایی جشنواره ای باشد؛ زحمت چند ماهه هماهنگی ها را به تن بخرد
.
جشنواره ها باید جشن سالانه هنرمندان برای تعامل با سایر هنرمندان و حضور در کارگاه و ورک شاپ های تخصصی جهت بازآموزی جریانات تازه هنری باشد؛ اما عمدتا روزهای برپایی جشنواره انرژی هنرمندان صرف ایجاد رابطه و تماس های تلفنی برای نزدیک شدن به هیأت داوران می گذرد و نگاه نوچه پروری را تقویت می کند